Roman Dmowski to postać, która budzi emocje – podziw, sprzeciw, a często i niezrozumienie. Dr hab. Krzysztof Kosiński w książce „Bunt duszy polskiej. O twórczości politycznej i literackiej Romana Dmowskiego” nie proponuje prostego sądu.
Zamiast tego daje czytelnikowi narzędzie do samodzielnego myślenia – analizuje dorobek Dmowskiego nie jako zbiór historycznych artefaktów, ale jako wyraz głębokiego sporu o tożsamość, przynależność i wizję Polski.
Książka dr hab. Kosińskiego nie jest biografią, choć przedstawia ważne fakty z życia Dmowskiego. To przede wszystkim próba zrozumienia, jak jego myśl polityczna łączyła się z refleksją kulturową i literacką. Autor pokazuje, że Dmowski nie był tylko politykiem, lecz także pisarzem, myślicielem, człowiekiem zanurzonym w ideach swojej epoki, który reagował na nie z pasją i przekonaniem.
Tytułowy „bunt duszy polskiej” to metafora sprzeciwu wobec romantycznego wzorca polskości – emocjonalnego, mesjanistycznego, zorientowanego na ofiarę i cierpienie. Dmowski proponował alternatywę: racjonalną, narodową, opartą na interesie państwowym i lojalności wobec wspólnoty. Kosiński nie ocenia, czy ta wizja była słuszna – pokazuje jej źródła, konsekwencje i wpływ.
Szczególną wartością książki jest umiejętne połączenie analizy języka, stylu i narracji Dmowskiego z szerszym kontekstem historycznym. Autor nie ucieka od trudnych tematów – antysemityzmu, autorytaryzmu, idei narodowej wyższości – ale zamiast moralizować, pyta: skąd się brały te poglądy? Dlaczego były tak wpływowe? Jakie miały konsekwencje?
To lektura ważna nie tylko dla historyków i politologów, ale także dla tych, którzy chcą zrozumieć, dlaczego pewne idee wracają w polskim życiu publicznym. Kosiński pisze przystępnie, ale bez uproszczeń. Nie ucieka przed kontrowersjami, ale też nie szuka sensacji. To rzetelna, dobrze udokumentowana praca, która pozwala spojrzeć na Dmowskiego inaczej – jako na człowieka z krwi i kości, a nie tylko symbol czy mit.
W czasach, gdy debata publiczna często sprowadza się do haseł i uproszczeń, „Bunt duszy polskiej” to przykład, jak mówić o trudnych sprawach z szacunkiem do faktów i czytelnika. Warto przeczytać – nie po to, by się zgodzić lub nie zgodzić z Dmowskim, ale by lepiej zrozumieć, o co toczy się spór o Polskę.
Leave feedback about this