Najlepsza żużlowa liga świata, tak reklamuje się PGE Ekstraliga. Dla każdego fana czarnego sportu to oczywiste stwierdzenie. Najlepsi zawodnicy z całego świata, co roku walczą o kontrakty klubów aby móc prezentować swoje umiejętności na polskich owalach. Olbrzymie apanaże, transmisję w godzinach największej oglądalności i bycie fanem tysięcy kibiców przyciąga i pobudza wyobraźnię każdego parającego się tym sportem.
Jednak kiedy opadnie już żużlowy kurz i wyparuje charakterystyczny zapach metanolu a kibicie opuszczą stadion, zaczyna się żmudna walka zarządów o pozyskanie finasowania. Powszechnie wiadomo, że od lat polskie kluby żużlowe walczą nie tylko o spięcie budżetów na kolejny sezon ale również o przetrwanie na żużlowej mapie polski. Trwa właśnie dyskusja wśród mocodawców klubów nad zmianą sposobu finasowania zawodników i obniżenia kosztów funkcjonowania.
Żużel to nie tylko sport, ale również element kultury i tożsamości wielu polskich miast. Jak jednak sfinansować ten drogi sport w sposób zrównoważony i efektywny? Wydatnie w tym pomagają lokalne samorządy, szczególnie w utrzymaniu infrastruktury. Klubu żużlowe wrosły bardzo mocno w tkankę miejscowych społeczności, to nie tylko zawody sportowe ale cała kultura sportu motorowego w tym szkółki mini żużlowe dla najmłodszych. Żużel to nie tylko zawodnicy walczący na najwyższym poziomie, ale także liczne szkółki i akademie, które wychowują przyszłe pokolenia mistrzów. Jest to kompleksowa dyscyplina sportu, która przynosi korzyści całym lokalnym społecznością. Inwestycje w mini żużel takie jak tory szkoleniowe oraz zakupy specjalistycznego sprzętu dla młodych zawodników. To dzięki nim dzieci i młodzież mają możliwość rozwijania swoich pasji w profesjonalnych warunkach.
To jak bardzo z tym sportem utożsami się miejscowa społeczność dobitnie pokazujeę frekwencja na stadionach a była ona imponująca. Zmagania PGE Ekstraligi w sezonie 2024 z trybun śledziła łączna liczba 706 239 widzów, co daje średnio 10 235 kibiców na mecz. Poniżej przedstawiam szczegółowe dane dotyczące poszczególnych klubów:
| Klub | Mecze domowe | Średnia frekwencja | Łączna frekwencja |
| BETARD SPARTA Wrocław | 10 | 13 675 | 136 750 |
| NOVYHOTEL FALUBAZ Zielona Góra | 8 | 11 800 | 94 400 |
| KS APATOR Toruń | 10 | 11 191 | 111 907 |
| EBUT.PL STAL Gorzów | 9 | 10 280 | 92 522 |
| FOGO UNIA Leszno | 7 | 9 743 | 68 200 |
| ORLEN OIL MOTOR Lublin | 10 | 9 094 | 90 938 |
| ZOOLESZCZ GKM Grudziądz | 8 | 7 440 | 59 522 |
| KRONO-PLAST WŁÓKNIARZ Częstochowa | 7 | 7 429 | 52 000 |
Warto zauważyć, że BETARD SPARTA Wrocław osiągnęła 100% wypełnienia stadionu, co świadczy o ogromnym zainteresowaniu kibiców.
Speedway Ekstraliga | Official website
Dodatkowo, w pierwszej części sezonu 2024, łączna frekwencja wyniosła 551 872 osoby, co daje średnio 10 034 widzów na mecz.
Równie wielkie rzesze fanów, przyciągnęły zmagania na zapleczu PGE Ekstraligi. W sezonie 2024 METALKAS 2. Ekstraligi na ośmiu stadionach zasiadło łącznie 350 618 kibiców, co stanowi wzrost o blisko 50 000 w porównaniu do sezonu 2023 (308 200).
Poniżej przedstawiam szczegółowe dane dotyczące frekwencji na poszczególnych stadionach:
| Klub | Miasto | Łączna frekwencja | Średnia na mecz | Mecze domowe |
| ABRAMCZYK POLONIA Bydgoszcz | Bydgoszcz | 76 900 | 7 690 | 10 |
| INNPRO ROW Rybnik | Rybnik | 67 500 | 6 750 | 10 |
| CELLFAST WILKI Krosno | Krosno | 44 600 | 5 575 | 8 |
| ARGED MALESA Ostrów Wlkp. | Ostrów Wielkopolski | 46 006 | 5 112 | 9 |
| TEXOM STAL Rzeszów | Rzeszów | 35 700 | 5 100 | 7 |
| PSŻ Poznań | Poznań | 39 107 | 4 345 | 9 |
| H. SKRZYDLEWSKA ORZEŁ Łódź | Łódź | 23 204 | 2 901 | 8 |
| ENERGA WYBRZEŻE Gdańsk | Gdańsk | 17 601 | 2 514 | 7 |
Warto zauważyć, że w czterech ośrodkach nastąpił wzrost średniej liczby kibiców w stosunku do 2023 roku:
- Bydgoszcz: z 5 667 na 7 690
- Rybnik: z 4 500 na 6 750
- Ostrów Wielkopolski: z 3 889 na 5 112
- Poznań: z 2 643 na 4 345
Jeśli dodamy do tego frekwencję przed odbiornikami telewizyjnymi, która przedstawia się imponująco i sytuuje żużel jako drugą po piłce nożnej najpopularniejszą dyscyplinę sportu, możemy uświadomić sobie jak spory potencjał kulturowy i społeczny niesie za sobą czarny sport. Poniższe dane podkreślają rosnącą popularność żużla w Polsce i zaangażowanie kibiców w śledzenie rozgrywek na żywo.
Dane oglądalności transmisji telewizyjnych:
- Sezon 2021: Odnotowano rekordową oglądalność; 64 spotkania obejrzało łącznie ponad 9 milionów kibiców, co daje średnio około 143 tysięcy widzów na mecz.
Speedway Ekstraliga | Official website
- Sezon 2022: Skumulowana oglądalność meczów transmitowanych w CANAL+ SPORT 5 i ELEVEN SPORTS wyniosła ponad 9,6 miliona widzów.
Jednak sama oglądalność telewizyjna to nie wszystko. To również szeroko pojęte socjal media w aplikacja Ekstraligi, która odnotowała rekordową popularność, przyciągając blisko 270 tysięcy użytkowników i generując ponad 90 milionów interakcji od stycznia do października. Oficjalny profil PGE Ekstraligi na Facebooku cieszył się największym zainteresowaniem, gromadząc ponad 116 tysięcy fanów. Na Instagramie liczba obserwujących wyniosła niemal 52 tysiące, podczas gdy Twitter przyciągnął 21,3 tysiąca użytkowników, a kanał na YouTube zyskał 18,5 tysiąca subskrybentów.
Przyjrzyjmy się zatem żużlowej mapie Polski:
Powyższa grafika przedstawia dwadzieścia miast w których działają profesjonalne kluby żużlowe. Status prawny polskich klubów żużlowych jest zróżnicowany i zależy od formy organizacyjno-prawnej, jaką dany klub przyjął. Większość klubów działa jako spółki kapitałowe, najczęściej przybierając te dwie formy:
- Spółka akcyjna (S.A.):
- Są to podmioty komercyjne, które funkcjonują w oparciu o Kodeks spółek handlowych.
- Akcjonariuszami są zazwyczaj osoby prywatne, przedsiębiorstwa, a czasem także samorządy.
- Celem spółek akcyjnych jest generowanie zysku, ale w przypadku klubów sportowych duży nacisk kładzie się na realizację celów sportowych i społecznych.
- Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Sp. z o.o.):
- Kluby w tej formie prawnej są bardziej elastyczne pod względem zarządzania, ale mają ograniczone możliwości pozyskiwania kapitału (np. brak możliwości emisji akcji).
- Spółki z o.o. są popularne wśród mniejszych klubów, które nie mają dużego zaplecza finansowego.
Niektóre kluby żużlowe, zwłaszcza o mniejszych budżetach, funkcjonują jako stowarzyszenia, co implikuje określone korzyści jak i ograniczenia:
- Podstawa prawna:
- Działają w oparciu o ustawę z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach.
- Ich celem statutowym jest wspieranie i promowanie sportu, a nie generowanie zysków.
- Charakter non-profit:
- Stowarzyszenia nie podlegają CIT, o ile ich dochody są przeznaczane na cele statutowe (np. rozwój sportu, organizację zawodów).
- Mają możliwość pozyskiwania darowizn, dotacji oraz środków z samorządów.
3. Kluby jako organizacje pożytku publicznego (OPP)
Niektóre kluby, będące stowarzyszeniami lub fundacjami, posiadają status organizacji pożytku publicznego (OPP).
- Korzyści wynikające ze statusu OPP:
- Możliwość otrzymywania 1,5% podatku dochodowego od osób fizycznych.
- Zwolnienia podatkowe dla darczyńców wspierających klub.
- Status OPP jest jednak rzadko spotykany w klubach żużlowych z uwagi na komercyjny charakter dyscypliny.
Przyjrzymy się w takim razie wydatkom samorządów na poszczególne kluby. Często odgrywają one kluczową rolę w finansowaniu klubów żużlowych. Jednak na potrzeby niniejszego tekstu, skupimy się tylko na tych występujących w PGE Ekstralidze. W 2024 roku osiem miast przekazało łącznie ponad 32 miliony złotych na wsparcie swoich drużyn. Poniżej przedstawiam szczegółowe informacje na temat tych wydatków:
1. GKM Grudziądz
- Kwota wsparcia: 7 200 000 zł
- Forma wsparcia: Dokapitalizowanie klubu
- Uwagi: Jest to najwyższa kwota wsparcia wśród klubów PGE Ekstraligi w 2024 roku.
2. Sparta Wrocław
- Kwota wsparcia: 4 950 000 zł
- Forma wsparcia: Dotacje na szkolenie, udział w rozgrywkach ligowych oraz promocję miasta poprzez organizację Grand Prix
- Uwagi: Klub otrzymał drugie co do wielkości wsparcie w 2024 roku.
3. Stal Gorzów
- Kwota wsparcia: 4 770 000 zł
- Forma wsparcia:
- 2 500 000 zł na organizację rundy Grand Prix
- 700 000 zł na organizację rundy play-off
- 1 500 000 zł na udział w rozgrywkach o drużynowe mistrzostwo Polski
- 70 000 zł na szkolenie dzieci
- Uwagi: Łączna kwota wsparcia plasuje klub na trzecim miejscu pod względem otrzymanych środków.
4. Falubaz Zielona Góra
- Kwota wsparcia: 3 900 000 zł
- Forma wsparcia:
- 3 400 000 zł jako dotacja dla klubu
- 500 000 zł na szkolenie młodzieży
- Uwagi: Po awansie do PGE Ekstraligi klub otrzymał znaczące wsparcie, w tym środki na modernizację stadionu.
5. Motor Lublin
- Kwota wsparcia: 3 540 000 zł
- Forma wsparcia: Dotacja na szkolenie i udział w rozgrywkach ligowych
- Uwagi: Mistrzowie Polski z 2024 roku otrzymali znaczące wsparcie z budżetu miasta.
6. Apator Toruń
- Kwota wsparcia: 3 500 000 zł
- Forma wsparcia:
- 1 500 000 zł dotacji na rozwój sportu w kategorii senior
- 2 000 000 zł na organizację rundy Grand Prix
- Uwagi: Wsparcie obejmuje zarówno rozwój drużyny, jak i organizację międzynarodowych zawodów.
7. Włókniarz Częstochowa
- Kwota wsparcia: 2 504 500 zł
- Forma wsparcia:
- 2 400 000 zł na promocję miasta poprzez udział w PGE Ekstralidze i innych rozgrywkach
- 95 000 zł na szkolenie dzieci i młodzieży w sporcie żużlowym
- 9 500 zł na szkolenie dzieci w sporcie mini żużlowym i organizację imprez
- Uwagi: Klub samodzielnie finansuje modernizacje i remonty stadionu, co jest rzadkością w Polsce.
8. Unia Leszno
- Kwota wsparcia: 2 030 000 zł
- Forma wsparcia:
- 2 000 000 zł jako dotacja na rozwój sportu w Lesznie
- 15 000 zł na finansowanie rozwoju sportu
- 15 000 zł na organizację Memoriału Alfreda Smoczyka
Warto zauważyć, że wsparcie samorządów dla klubów żużlowych nie ogranicza się tylko do PGE Ekstraligi. W 2023 roku polskie samorządy wydały łącznie 6 154 492,51 zł na drugoligowe kluby żużlowe (Interia Sport).
Co zatem z tytułową hipotezą, czy podatki mogą napędzać żużel. W różnej formie robią to już w tej chwili. Jak zatem odciążyć niemałe wydatki lokalnych społeczności nie uszczuplając jednocześnie budżetów klubów. Wszak wiadomo, że dobrze prosperujący klub, to nie tylko wizytówka miasta która przyciąga kibiców oraz reklamuje miasto ale również konsoliduje biznes wokół lokalnej społeczności, promuje aktywne spędzanie czasu i stwarza młodym alternatywne przestrzenie rozwoju kariery.
Możliwości jest oczywiście wiele jednak skupmy się na dwóch. Pierwsza to możliwość zwrotu części podatku CIT dla klubów, pod warunkiem, iż pieniądze te zostaną wydane na inwestycję w infrastrukturę żużlową oraz szkolenie młodzieży.
Druga propozycja obejmuje poluźnienie reguł amortyzacji i zwiększenie odpisywanej kwoty kosztów uzyskania przychodu od kosztów na inwestycję.
Te dwie propozycję, to oczywiście tylko przyczynek do dyskusji nad rolą i sposobem finansowania klubów żużlowych czy szerzej sportowych. Warto nadmienić, że ze zwolnień z podatku CIT mogą korzystać chociażby fundacje czy stowarzyszenia z czego korzystają mniejsze kluby. Zatem nie ma przeszkód aby ta forma obejmował również kluby sportowe, które przybrały formę spółek. Pieniądze wydane bezpośrednio przez włodarzy, będą tymi które są najlepiej odpowiadają rzeczywistym potrzebą, bo to właściciel klubu najlepiej rozumie rzeczywiste potrzeby. Bezpiecznik w postaci, wydatków na infrastrukturę i szkolenie młodzieży odciąży samorządy. Inwestycje w modernizację zaplecza sportowego nie tylko podnoszą standard infrastruktury, lecz także przyczyniają się do poprawy warunków dla sportowców i kibiców. Dzięki temu lokalne społeczności zyskują lepszy dostęp do wysokiej jakości obiektów, a miasta budują swoją markę jako dynamiczne ośrodki wspierające rozwój sportu Żużel, jako niezwykle popularna dyscyplina sportowa w Polsce, odgrywa znaczącą rolę w promocji miast, które posiadają profesjonalne kluby. Sport ten, dzięki wysokiej frekwencji na stadionach i dużej oglądalności transmisji telewizyjnych, staje się jednym z najlepszych narzędzi marketingowych dla lokalnych samorządów. Organizacja zawodów żużlowych, w tym rund Grand Prix, finałów PGE Ekstraligi czy memoriałów, przyciąga uwagę nie tylko kibiców z Polski, ale również z zagranicy. Przykładem może być Wrocław, którego nazwa regularnie pojawia się w międzynarodowych transmisjach dzięki organizacji imprez rangi światowej. Takie wydarzenia promują miasto jako dynamiczne, otwarte na sport i przyjazne dla odwiedzających.
Paweł Wołoszczuk
Leave feedback about this