7 października 2024
Historia i idea Okres międzywojenny i okupacja

Jan Rembieliński: Katolickość Stronnictwa Narodowego

W żadnej bodaj dziedzinie zagadnień programowych Stronnictwa Narodowego nie odcina się tak jaskrawo od wszelkich programów liberalnych, socjalistycznych itd. jak właśnie w ocenie doniosłości roli religii w życiu zbiorowym narodu.

„Religia jest sprawą prywatną” – o to hasło, które wciągu ostatnich lat kilkudziesięciu modne było w całej niemal Europie, jako obowiązujące wskazanie przy rozstrzyganiu spraw dotyczących stosunków państwa do religii. W haśle tym z katolickiego punktu widzenia, Prawda jest mianowicie to, że dzieło Odkupienia dokonane zostało w stosunku do każdej jednostki ludzkiej poszczególnie, że zatem stosunek do Boga jest stosunkiem osobistym każdego pojedynczego człowieka, bo każdy osobiście zostaje zbawiony lub potępiony.

Ale zgoła błędne byłoby wyprowadzenie stąd wniosku, że wpływ religii ograniczać się powinien do sfery życia prywatnego, nie wkraczając w życie zbiorowe państwa i narodu. Państwo, jako uposażona we władzę najwyższą organizacja życia narodowego, nagradza i karze, przez ustawodawstwo swe kształtuje stosunki rodzinne i gospodarczo-społeczne, wpływa na rozwój życia kulturalnego, wychowuje młodzież i dlatego z katolickiego punktu widzenia nie jest rzeczą obojętną, jakimi zasadami moralnymi cała ta działalność państwa jest przeniknięta.

Dla katolika nie może być np. rzeczą bez znaczenia, czy władze państwowe nagradzają orderami wierność honorowi i przysiędze a karzą więzieniem wiarołomstwo, czy też postępują odwrotnie. Nie będzie on uważał za sprawę drugorzędna , czy np. w stosunku do prasy państwo zapewni swobodę głoszenia prawdy, a surowymi karami utrzymuje na wodzy oszczerców, czy też zachowuje się przeciwnie. Nie zgodzi się on nigdy, ażeby ustawy państwa rozluźniały więzy rodzinne, a jednocześnie tolerowały zgorszenie itd. itd.

W społeczeństwie polskim licznych zwolenników ma dzisiaj pogląd, że celem państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa fizycznego i dobrobytu materialnego obywateli, że istota walki politycznej miedzy stronnictwami – to ścieranie się interesów gospodarczych poszczególnych warstw i ugrupowań. Pogląd ten głoszą wszystkie bez wyjątku stronnictwa polityczne i szerzy go również Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem tworzony pod hasłami solidarności interesów obywateli państwa, oczywiście interesów jedynie materialnych, boć trudno mówić o wspólnocie dóbr moralnych, religijnych czy kulturalnych jednoczących w tej samie grupie politycznej chrześcijan i nie chrześcijan, Polaków i narodowców żydowskich itd. W jaskrawy sposób sformułował tę ideę naczelną Bezpartyjnego publicysta „zachowawczego” „Dnia Polskiego” w broszurze pt. „Odrodzenie państwa przez obiektywizm gospodarczy” rzuca hasło: „Ścignąć należy rozbujałe fantazje mas na teren rzeczywistości i skłonić każdego obywatela do postawienia sobie fundamentalnego pytania gdzie leży mój prawdziwy interes materialny”. Oczywiście przy tak dalece materialistycznym pojmowaniu polityki nie ma w niej w ogóle miejsca dla jakiegokolwiek stanowiska religijnego i tak pojęty program polityczny z nieubłaganą koniecznością prowadzić musi do usunięcia religii z życia państwowego i zachowania jej jedynie w zakresie zainteresowań jednostki.

Stronnictwo Narodowe ma na istotę oraz zadania państwa, a wobec tego także na istotę polityki pogląd najzupełniej odmienny. „Państwo Polskie” – czytamy w programieStronnictwa – „jest wyrazem dążeń dziejowych Narodu, obrońcą polskiej cywilizacji”, a za tym samym dobra narodu, jako związku duchowego, moralnego, staje się ostatecznym celem całej polityki państwowej. Zaś „Naród polski” – czytamy w tymże programie na innym miejscu – „jest katolicki”. Stąd już konieczny wniosek, że nie tylko „prawa przyznane Kościołowi w konkordacie powinny być w całości urzeczywistnione”, ale w ogóle zasadami religii rzymsko-katolickiej „powinno być przeniknięte życiep ubliczne w Polsce”, „ustawy i działania władz państwowych”, że życie społeczne katolickiego narodu polskiego natchnione musi być pierwiastkami wiary i sprawiedliwości”, a w „wychowaniu narodowym” nie wolno zapominać o pielęgnowaniu ducha religijnego.

Dlatego też stosunek do Kościoła katolickiego nie jest w programie Stronnictwa Narodowego posunięciem taktycznym, czymś dodatkowym, tylko niezwiązanym organicznie z całą jego ideologią wpływa on z całokształtu pojęć o narodzie i państwie, ze zrozumienia prawdy wypowiedzianej przez Dmowskiego w rozprawie „Kościół, Naród i Państwo” (wskazania programowe Obozu Wielkiej polski zeszyt V) że „religia w życiu narodów, jest najwyższym dobrem, które dla zadanego celu nie może być poświecone”.

Jan Rembieliński