· Eskalacja konfliktu zbrojnego między Hamasem a Izraelem w Strefie Gazy może spowodować, że zniknie z tych terenów i tak już nieliczna mniejszość chrześcijańska.
· Władze Izraela oficjalnie piętnują ataki na mniejszości religijne, jednak ich działania faktycznie nie przynoszą rezultatów.
· Postulaty Zgromadzenia Ogólnego ONZ nie znajdują zrozumienia ze strony izraelskich władz.
Szesnastego grudnia od kul izraelskiego snajpera zginęły dwie osoby – matka i córka wychodzące z jedynego kościoła katolickiego w Gazie. Obie kobiety należały do lokalnej wspólnoty chrześcijańskiej i aktywnie uczestniczyły w życiu parafii. W kościele przebywały również chrześcijańskie rodziny, które schroniły się przed trwającymi walkami. Według świadków, „żołnierze strzelali z zimną krwią”[1]. Mimo wezwania patriarchy Jerozolimy, nie zaprzestano ataków. Początkowo wojsko Izraela uzasadniając atak argumentowało, że otrzymało informację, iż „na terenie parafii znajdują się wyrzutnie rakiet”[2]. Natomiast 17 grudnia Siły Obronne Izraela (Israel Defense Forces – IDF) zaprzeczyły twierdzeniom, jakoby ich celem była katolicka parafia w Strefie Gazy[3]. Ponadto podkreślono, że IDF „nie bierze na cel cywilów, bez względu na ich religię”[4]. W kolejnym oświadczeniu, z 19 grudnia, IDF opublikowało wstępny raport z wymiany ognia z Hamasem z okolic kościoła, w którym ponownie stwierdzono, że armia izraelska nie ponosi odpowiedzialności za śmierć dwóch kobiet. W raporcie wyjaśniono, że we wskazanym rejonie miała miejsce wymiana ognia między IDF a Hamasem: „terroryści Hamasu wystrzelili granat rakietowy w kierunku żołnierzy IDF z okolic kościoła”. Jak podkreślono, żołnierze IDF zidentyfikowali trzy osoby w pobliżu, które działały jako „obserwatorzy” Hamasu i „kierowały ich atakami”, i „strzelili do obserwatorów, trafiając ich”[5].
Coraz więcej ofiar wśród chrześcijan z Gazy
Wydarzenie z 16 grudnia było jednym z wielu, w którym ofiarami padli chrześcijanie mieszkający w strefie Gazy. W tym samym czasie opinia publiczna została poinformowana, że pocisk izraelskiej armii uderzył w klasztor Sióstr Misjonarek Miłości w Gazie. Budynek został poważnie uszkodzony. Według dostępnych informacji, „w klasztorze, który znajduje się na terenie parafii, opiekowano się 54 osobami niepełnosprawnymi”[6]. Natomiast 19 października armia izraelska zbombardowała kościół św. Porfiriusza w Gazie, w którym chroniło się ok. 50 wiernych. Na skutek ataku zginęło kilkanaście osób[7].
Aktów przemocy ze strony armii izraelskiej wobec chrześcijan jest coraz więcej, mimo że już na samym początku wojny duchowni zgłosili Kościół Świętej Rodziny w Gazie do izraelskiej armii jako miejsce modlitwy i schronienia cywilów. Obecnie na terenie parafii przebywa ponad 600 uchodźców, w tym dzieci i osoby starsze, które znalazły tam schronienie[8]. Z dostępnych danych wynika, że od 7 października życie straciło 2% liczącej ok. 1000 osób wspólnoty chrześcijańskiej zamieszkującej Strefę Gazy, zniszczono również domy ponad 50 rodzin. W wywiadzie dla „L’Osservatore Romano” o. Francesco Patton – kustosz Ziemi Świętej, stwierdził, że sytuacja chrześcijan zawsze była trudna ale wraz z wybuchem wojny „położenie palestyńskich chrześcijan staje się wyjątkowo trudne” i obawia się, że znikną oni całkowicie ze Strefy Gazy[9].
Wojna z terrorystami, a chrześcijanie cierpią
Sytuacja chrześcijan jest trudna nie tylko w Strefie Gazy, ale i w samym Izraelu. Obecnie w Ziemi Świętej chrześcijanie stanowią zdecydowaną mniejszość. W Izraelu jest ich ok. 2%, a na Zachodnim Brzegu około 1,5%. Ze względu na ataki i dyskryminację, nie tylko ze strony ortodoksyjnych Żydów, ale i izraelskich żołnierzy, chrześcijanie decydują się na opuszczenie Izraela. Spirala przemocy nasiliła się szczególnie od początku 2023 r. Przykładowo, w styczniu 2023 r. dwóch żydowskich nastolatków zostało aresztowanych za niszczenie grobów na protestanckim cmentarzu na Górze Syjon. Dewastacji ulegają zarówno budynki społeczności ormiańskiej w Jerozolimie, jak i ormiańskie restauracje. Żydzi dopuszczają się również niszczenia figur Chrystusa, atakują katolickich księży i zakonnice[10]. W połowie roku ilość incydentów była tak duża, że w lipcu polski MSZ interweniował w sprawie ataków na pielgrzymów i członków klasztoru polskich sióstr elżbietanek w Jerozolimie[11]. W jednym z wywiadów udzielonych w lipcu dla „Frankfurter Allgemeine Zeitung”, łaciński patriarcha Jerozolimy Pierbattista Pizzaballa stwierdził, że choć agresja ze strony Żydów wobec chrześcijan nie jest niczym nowym, to swego rodzaju novum stanowi częstotliwość, z jaką dochodzi do ataków[12]. Eskalację agresji dostrzegła również komisja biskupów „Iustitia et Pax”, która 28 lipca 2023 r. wydała specjalne oświadczenie. W dokumencie podkreślono, że takie zachowania jak „plucie, obelgi, przemoc fizyczna, a także wandalizm i graffiti są popełniane głównie przez żydowską młodzież ekstremistyczną”, a władze państwowe nadal zezwalają na te „przejawy pogardy”[13].
Stanowisko władz Izraela
Władze Izraela oficjalnie potępiają wszelkie ataki na mniejszości religijne[14]. Agresywne zachowania wobec chrześcijan potępił naczelny rabin Jerozolimy Shlomo Amar, który w oświadczeniu z czerwca 2023 r. stwierdził, że „takie zachowanie jest surowo zabronione”, bowiem jest sprzeczne z prawem żydowskim[15]. W tym samym tonie wypowiedziała się zastępca burmistrza Jerozolimy Fleur Hassan-Nahoum, która podkreśliła, że władze miasta podejmują działania, jak tylko otrzymują skargi o nękanie chrześcijan[16]. W ostatnim czasie zapowiedziano również utworzenie w Jerozolimie specjalnej grupy dochodzeniowej[17]. Zdaniem jednak przedstawicieli mniejszości chrześcijańskiej, w większości przypadków policja nie reaguje adekwatnie do sytuacji a wandale mają wręcz „ciche” przyzwolenie ze strony rządzących[18]. Przywódcy mniejszości religijnych w tym kontekście zwracają uwagę, że premier Izraela Benjamin Netanjahu dopiero w październiku 2023 r. ogłosił politykę „zero tolerancji” wobec ataków ze strony ultraortodoksyjnych Żydów[19]. Potwierdzeniem zgłaszanych obaw może być również to, że Netanjahu oraz jego gabinet nazywany jest „najbardziej religijnym i prawicowym rządem w historii Izraela” co może, w ocenie komentatorów, „ośmielać” radykałów[20]. Zdaniem politologów, w szczególności na uwagę zasługuje osoba Itamara Ben-Gewira z „Żydowskiej Siły”, który nie ukrywa swojej niechęci do chrześcijan[21]. W swojej praktyce prawniczej zasłynął m.in. z obrony żydowskich radykałów oskarżanych o akty nienawiści[22]. W ten schemat radykalnych poglądów wpisują się aktywiści, m.in. Elisha Yered, ekstremista i były rzecznik skrajnie prawicowego parlamentarzysty Limora Son Har-Melecha[23]. Yared w ostatnich miesiącach zasłynął kontrowersyjnym wpisem na platformie „X”, w którym stwierdził, że „(…) plucie w pobliżu księży lub kościołów jest starożytnym żydowskim zwyczajem”[24]. Antychrześcijańska postawa widoczna jest również w coraz większym ograniczaniu chrześcijanom ze Strefy Gazy wjazdu do Betlejem i Jerozolimy[25].
Podsumowanie
W jednej z ostatnich wypowiedzi dla radia RMF FM, rabin Szalom Dow Ber Stambler przewodniczący Chabad-Lubawicz, przekonywał polskich słuchaczy, że „nie ma bardziej humanistycznego wojska i bardziej humanistycznej polityki niż izraelska”[26]. Wydarzenia z ostatniego roku zdają się przeczyć tym twierdzeniom. Konflikt między Izraelem a Hamasem eskaluje do tego stopnia, że jego ofiarami padają osoby postronne. Dostrzega to również społeczność międzynarodowa. Już w październiku tego roku sekretarz generalny ONZ Antonio Guterres alarmował, że Izrael łamie prawo międzynarodowe w Strefie Gazy. W reakcji władze Izraela cofnęły wizy dla urzędników ONZ[27]. Natomiast 12 grudnia Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję (A/ES-10/L.27)[28], w której wezwano władze Izraela do „natychmiastowego humanitarnego zawieszenia broni” oraz ochrony ludności cywilnej i dostępu pomocy humanitarnej[29]. W odpowiedzi ambasador Izraela nazwał rezolucję „obłudną”[30]. Kolejne trzy rezolucje przyjęto 20 grudnia 2023 r. W sumie w 2023 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło 23 rezolucje, z czego 14 dotyczyło bezpośrednio Izraela. Skomentował to Hillel Neuer, dyrektor wykonawczy UN Watch nazywając ten stan „farsą” i dyskryminacją”. W konkluzji swej wypowiedzi, Neuer zarzucił ONZ stronniczość oraz naruszenie zasady równego traktowania wszystkich państw w celu, jak to określił, „zrobienia z Izraela kozła ofiarnego”[31]. Akty przemocy wobec chrześcijan potępił także Papież Franciszek, który podkreślił, że celem izraelskich ataków w Strefie Gazy są „nie terroryści a rodziny, dzieci, osoby chore i niepełnosprawne oraz siostry”[32].
Dr Kinga Szymańska – analityk Centrum Badań i Analiz Ordo Iuris
za: ordoiuris.pl
[1]Oświadczenie Patriarchatu Jerozolimy z 16 grudnia 2023 r., https://x.com/LPJerusalem/status/1736057252086268025?s=20 (dostęp: 22.12.2023)
[2]Gaza: atak wojska izraelskiego na terenie parafii Świętej Rodziny, https://www.vaticannews.va/pl/swiat/news/2023-12/gaza-atak-wojska-izraelskiego-na-terenie-parafii-swietej-rodzin.html (dostęp: 22.12.2023)
[3]T. Staff, IDF refutes claim it targeted sole Catholic church in Gaza after 2 women said killed, https://www.timesofisrael.com/idf-refutes-claim-it-targeted-sole-catholic-church-in-gaza-after-2-women-said-killed/ (dostęp: 22.12.2023)
[4]Tamże.
[5]T. Staff, IDF again denies killing mother and daughter at Gaza church, cites Hamas fire in area, https://www.timesofisrael.com/idf-again-denies-killing-mother-and-daughter-at-gaza-church-cites-hamas-fire-in-area/ (dostęp: 22.12.2023)
[6]Oświadczenie Patriarchatu Jerozolimy z 16 grudnia 2023 r., https://x.com/LPJerusalem/status/1736057252086268025?s=20 (dostęp: 22.12.2023)
[7]Amnesty International, „W Strefie Gazy nigdzie nie jest bezpiecznie”. Bezprawne izraelskie ataki świadczą o bezwzględnym lekceważeniu życia Palestyńczyków, https://www.amnesty.org.pl/w-strefie-gazy-nigdzie-nie-jest-bezpiecznie/ (dostęp: 22.12.2023)
[8]Żołnierze Izraela zabili dwie kobiety w katolickiej parafii, https://dorzeczy.pl/swiat/526677/strefa-gazy-zolnierze-izraela-zabili-dwie-kobiety-w-kosciele.html (dostęp: 22.12.2023)
[9]Holy Land Custos: Fear is growing that Gaza’s Christians will disappear, https://www.vaticannews.va/en/pope/news/2023-10/interview-with-custos-of-the-holy-land-fr-francesco-patton-ofm.html (dostęp: 22.12.2023)
[10]”Bezczeszczenie imienia Boga”. Ostre oświadczenie rabina Jerozolimy ws. chrześcijan, https://dorzeczy.pl/swiat/447861/naczelny-rabin-jerozolimy-wydal-ostre-oswiadczenie.html (dostęp: 22.12.2023); także: Zniszczono figurę Chrystusa. Kościół Katolicki ostro potępia profanację w Jerozolimie, https://polskieradio24.pl/5/1223/artykul/3113434,zniszczono-figure-chrystusa-kosciol-katolicki-ostro-potepia-profanacje-w-jerozolimie (dostęp: 22.12.2023)
[11]K. Żak, Atak na polski kościół w Jerozolimie. Jest reakcja MSZ, https://www.rmf24.pl/fakty/swiat/news-atak-na-polski-kosciol-w-jerozolimie-jest-reakcja-msz,nId,6905924#crp_state=1 (dostęp: 22.12.2023); także nagranie wiceministra spraw zagranicznych Pawła Jabłońskiego na platformie „X”: https://x.com/paweljablonski_/status/1680544572139532289?s=20 (dostęp: 22.12.2023)
[12]C. Meier, „Kinder spucken Christen an – das muss ihnen jemand beigebracht haben“, https://www.faz.net/aktuell/politik/ausland/aggressionen-gegen-christen-jerusalems-patriarch-pizzaballa-ueber-angriffe-19031104.html (dostęp: 22.12.2023)
[13]Izrael: Biskupi wzywają władze do podjęcia działań przeciwko przemocy, https://dorzeczy.pl/opinie/465498/apel-izraelskich-biskupow-o-zaprzestanie-przemocy.html (dostęp: 22.12.2023)
[14]K. Żak, Atak na polski kościół w Jerozolimie. Jest reakcja MSZ, https://www.rmf24.pl/fakty/swiat/news-atak-na-polski-kosciol-w-jerozolimie-jest-reakcja-msz,nId,6905924#crp_state=1 (dostęp: 22.12.2023)
[15]https://x.com/EmmanuelNahshon/status/1665746865701175296?s=20 (dostęp: 22.12.2023)
[16] https://x.com/FleurHassanN/status/1665795396432539651?s=20 (dostęp: 22.12.2023)
[17]Jerozolima: pięć osób aresztowanych za opluwanie chrześcijan, https://pl.aleteia.org/2023/10/05/jerozolima-piec-osob-aresztowanych-za-opluwanie-chrzescijan/ (dostęp: 22.12.2023)
[18]M. Urzędowska, Czy skrajnie prawicowy rząd Izraela przyczynia się do ataków na tamtejszych chrześcijan?, https://wyborcza.pl/7,75399,29662531,czy-skrajnie-prawicowy-rzad-izraela-przyczynia-sie-do-atakow.html (dostęp: 22.12.2023); także: Dramatyczne pogorszenie sytuacji chrześcijan w Izraelu, http://idziemy.pl/polityka/dramatyczne-pogorszenie-sytuacji-chrzescijan-w-izraelu/79332 (dostęp: 22.12.2023) oraz C. Korycki, Nie jesteśmy napływowi. Jesteśmy dalekimi prawnukami apostołów, https://tygodnik.tvp.pl/73197989/nie-jestesmy-naplywowi-jestesmy-dalekimi-prawnukami-apostolow (dostęp: 22.12.2023)
[19]Israel’s Benjamin Netanyahu vows no tolerance for attacks on pilgrims, https://www.thenationalnews.com/mena/2023/10/04/israels-benjamin-netanyahu-vows-no-tolerance-for-attacks-on-christian-pilgrims/ (dostęp: 22.12.2023)
[20]Rząd Netanjahu zatwierdzony przez parlament, https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/swiat/artykuly/8621232,rzad-netanjahu-zatwierdzony-przez-parlament.html (dostęp: 22.12.2023), także: J. Katulski, Izrael: Mit Jerozolimy jako miasta otwartego upada pod rządami prawicy, https://krytykapolityczna.pl/swiat/izrael-mit-jerozolimy-jako-miasta-otwartego-upada-pod-rzadami-prawicy/ (dostep: 22.12.2023)
[21]A. Rojkov, Minister (nie)bezpieczeństwa, https://www.forumdwutygodnik.pl/bliskiwschod/2211002,1,minister-niebezpieczenstwa.read (dostęp: 22.12.2023); Nagranie z posiedzenia Żydowskiej Siły. Lider nacjonalistów Itamar Ben-Gewir ostrzega swoją partię, https://tvn24.pl/swiat/izrael-nagranie-z-posiedzenia-zydowskiej-sily-wycieklo-do-mediow-itamar-ben-gewir-ostrzega-swoja-partie-6238821 (dostęp: 22.12.2023)
[22]Warto zauważyć, że np. ze względu na planowaną obecność Itamara Ben-Gewira. delegacja Unii Europejskiej w Izraelu odwołała przyjęcie dyplomatyczne z okazji Dnia Europy, https://wydarzenia.interia.pl/zagranica/news-delegacja-ue-odwoluje-obchody-dnia-europy-powodem-prawicowy-,nId,6764606#utm_source=paste&utm_medium=paste&utm_campaign=chrome a także wpis na platformie „X”: https://x.com/EUinIsrael/status/1655541527165247489?s=20 (dostęp: 22.12.2023)
[23]Prominent Settler Activist Says Spitting on Christians ‘Ancient Jewish Custom, https://www.haaretz.com/israel-news/2023-10-03/ty-article/prominent-right-wing-activist-says-spitting-on-christians-ancient-jewish-custom/0000018a-f4a1-d12f-afbf-f5f50ab90000 (dostęp: 22.12.2023)
[24]M. Jaffe-Hoffman, Israeli settler, far-right activist: ‘Spitting on Christians is a Jewish custom’, https://www.jpost.com/breaking-news/article-761490 (dostęp: 22.12.2023)
[25]K. Kratiuk, Wyrzuceni poza miasto, Do Rzeczy (2023) nr 51, s. 26.
[26]M. Rawicz, R. Mazurek, Rabin Szalom Dow Ber Stambler: Akcja Brauna jest antysemicka i antypolska, https://www.rmf24.pl/tylko-w-rmf24/poranna-rozmowa/news-rabin-szalom-dow-ber-stambler-akcja-brauna-jest-antysemicka-,nId,7207411#crp_state=1 (dostęp: 22.12.2023)
[27]M. Urzędowska, Szef ONZ: Izrael łamie prawo. Izrael: Guterres powinien odejść, https://wyborcza.pl/7,75399,30338327,szef-onz-izrael-karze-wszystkich-palestynczykow-izrael-guterres.html (dostęp: 22.12.2023)
[28]Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ „Protection of civilians and upholding legal and humanitarian obligations” (A/ES-10/L.27), https://unwatch.org/wp-content/uploads/2023/12/E.Res_.pdf (dostęp: 22.12.2023)
[29]PAP, ONZ przyjęło rezolucję ws. Strefy Gazy, https://www.pap.pl/aktualnosci/onz-przyjelo-rezolucje-ws-strefy-gazy (dostęp: 22.12.2023)
[30]Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję, wzywającą do zawieszenia broni w Strefie Gazy, https://wszystkoconajwazniejsze.pl/pepites/zgromadzenie-ogolne-onz-przyjelo-rezolucje-wzywajaca-do-zawieszenia-broni-w-strefie-gazy/ (dostęp: 22.12.2023)
[31]UN General Assembly condemns Israel 14 times in 2023, rest of world 7, https://unwatch.org/un-general-assembly-condemns-israel-14-times-in-2023-rest-of-world-7/ (dostęp: 22.12.2023)
[32]Papież: Bezbronni cywile są celem bombardowań i ostrzału w Strefie Gazy. Zdarzyło się to nawet na terenie parafii Świętej Rodziny, https://wpolityce.pl/kosciol/674872-papiez-bezbronni-cywile-sa-celem-w-strefie-gazy (dostęp: 22.12.2023)
