Dziennik Narodowy Blog Historia i idea Postacie Stanisław Rymar – narodowiec z Podkarpacia
Historia i idea Postacie

Stanisław Rymar – narodowiec z Podkarpacia

Stanisław Rymar urodził się 3 lutego 1886 roku w Haczowie k. Krosna, w rodzinie o silnych tradycjach patriotycznych. Jego ojcem był Piotr Rymar, a matką Katarzyna z domu Boczar. W jego rodzinie znajdowało się wielu uczestników powstań narodowych: jego dziadek brał udział w powstaniu węgierskim, a stryj, Maciej Rymar, walczył w powstaniu styczniowym.

Jego edukacja rozpoczęła się w szkole powszechnej w Haczowie, do której uczęszczał od 1892 roku. W 1893 roku jego ojciec wyjechał do Stanów Zjednoczonych i zaginął bez wieści. W wyniku tych wydarzeń rodzina znalazła się w trudnej sytuacji materialnej. W 1895 roku Stanisław kontynuował naukę w szkole w Krośnie, a od 1897 roku uczęszczał do C.K. Gimnazjum w Sanoku. Był bardzo aktywny w działalności organizacji młodzieżowych, szczególnie tajnych kół samokształceniowych i organizacji narodowych. W 1905 roku organizował w Sanoku ruch “Związek Nadziei”.

Po zdaniu matury w 1905 roku rozpoczał studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. Studiował jednocześnie na Wydziale Filozoficznym oraz na Wydziale Prawa. W czasie studiów w Krakowie był współorganizatorem ruchu Eleusis, który miał na celu odrodzenie moralne i narodowe młodzieży polskiej.

Od 1908 roku Rymar pełnił funkcję referenta oświatowego w Towarzystwie Szkoły Ludowej. Był odpowiedzialny za działania edukacyjne i rozwój domów ludowych na terenie Małopolski Wschodniej. Organizował polskie szkoły oraz wspierał budowę kościołów i domów ludowych. W 1910 roku wstąpił do Ligi Narodowej, jednej z głównych organizacji ruchu narodowego w Polsce.

Podczas I wojny światowej Stanisław Rymar został aresztowany przez władze austriackie i przetrzymywany pod nadzorem policyjnym. Otrzymał zakaz opuszczania Krakowa, jednak nie zaprzestał działalności politycznej i narodowej. W 1918 roku objął stanowisko zastępcy naczelnika wydziału administracji Polskiej Komisji Likwidacyjnej, zajmującej się przejmowaniem administracji austriackiej na rzecz odradzającego się państwa polskiego.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Rymar aktywnie angażował się w sprawy narodowe. Brał udział w akcjach plebiscytowych na Spiszu, Orawie i Mazurach, a także w kampanii plebiscytowej na Górnym Śląsku. W czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku był prezesem Sekcji I organizacji zaciągowej w Małopolsce Wschodniej i członkiem prezydium krakowskiego Komitetu Obrony Narodowej. Za zasługi w tej działalności otrzymał Odznakę pamiątkową „Stanęli w Potrzebie 1920”.

W 1922 roku został wybrany posłem na Sejm I kadencji z ramienia Związku Ludowo-Narodowego. Był członkiem Komisji Budżetowej i zajmował się sprawami finansowania oświaty oraz budżetem Ministerstwa Oświaty i Wychowania Publicznego. Ponownie został posłem w 1930 roku, reprezentując Stronnictwo Narodowe. W latach 1930-1935 pełnił funkcję przewodniczącego Sejmowej Komisji Budżetowej. 20 grudnia 1934 został wybrany na urząd prezydenta Łodzi. Wiceprezydentami zostali wybrani przedstawiciele tego samego ugrupowania – Kazimierz Kowalski oraz Zygmunt Podgórski. Po zwycięstwie partii narodowej urósł konflikt pomiędzy kandydatem na wiceprezydenta, Kazimierzem Kowalskim, a kandydatem na ławnika miejskiego, Leonem Grzegorzakiem, co doprowadziło do rozłamu w lokalnym SN.

Po zakończeniu II wojny światowej Rymar angażował się w próby legalizacji Stronnictwa Narodowego. W lipcu 1945 roku wszedł w skład Komitetu Legalizacyjnego SN i przygotował memoriał do rządu komunistycznego. W październiku 1945 roku, po braku odpowiedzi na swoje postulaty, został aresztowany przez NKWD. Pomimo prześladowań kontynuował działalność w konspiracji, co naraziło go na dalsze represje ze strony władz PRL. W okresie powojennym zasłynął z krytyki systemu komunistycznego i nowej rzeczywistości politycznej w Polsce.

Stanisław Rymar był autorem licznych publikacji historycznych, społeczno-gospodarczych, ustrojowych i literackich. Pisał także monografie, życiorysy oraz artykuły w czasopismach. Współpracował z Polskim Słownikiem Biograficznym. Za zasługi na rzecz budowy gimnazjum w Brzozowie w 1925 roku otrzymał tytuł honorowego obywatela tego miasta.

Zmarł 14 października 1965 roku w Krakowie, pozostawiając po sobie bogaty dorobek piśmienniczy oraz wspomnienie jako wybitnego działacza narodowego i społecznego.

Wiktor Pacholski

Exit mobile version