Zygmunt Wasilewski urodził się 29 kwietnia 1865 roku we wsi Siekierno koło Bodzentyna, w rodzinie o tradycjach inteligenckich.
Jego ojciec, Aleksander, był nadleśniczym, a matka, Maria z domu Ledoux, pochodziła z rodziny francuskich emigrantów osiadłych w Polsce w XVIII wieku115. Wychowywał się w środowisku, które kultywowało patriotyzm i zaangażowanie społeczne. W latach 1878–1884 uczęszczał do gimnazjum w Kielcach, gdzie zaprzyjaźnił się ze Stefanem Żeromskim – przyszłym pisarzem. Studia prawnicze podjął na uniwersytetach w Warszawie, Kijowie i Sankt Petersburgu, kończąc je w 1889 roku.
Działalność polityczna i Narodowa Demokracja
Wasilewski już w młodości związał się z ruchami niepodległościowymi. W 1887 roku wstąpił do Związku Młodzieży Polskiej „Zet”, a dwa lata później do Ligi Narodowej, stając się jednym z pierwszych działaczy Narodowej Demokracji. W latach 1892–1894 pracował jako bibliotekarz w Muzeum Polskim w Rapperswilu (Szwajcaria), gdzie wraz ze Żeromskim katalogował zbiory mickiewiczowskie i kościuszkowskie.
Po powrocie do Warszawy w 1894 roku objął stanowisko redaktora naczelnego tygodnika „Głos” (1895–1899), który stał się platformą ideową endecji. W 1901 roku przeniósł się do Lwowa, gdzie przez 13 lat kierował „Słowem Polskim” – wpływowym dziennikiem narodowo-demokratycznym. Podczas I wojny światowej współpracował z Komitetem Narodowym Polskim w Rosji, redagując w Piotrogrodzie pismo „Sprawa Polska” (1915–1917).
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Wasilewski kontynuował działalność publicystyczną. W latach 1918–1925 był redaktorem naczelnym „Gazety Warszawskiej”, a następnie do 1939 roku kierował „Myślą Narodową” – głównym organem prasowym Stronnictwa Narodowego. W 1930 roku został senatorem III kadencji, reprezentując obóz narodowy. Jego przemówienia w Senacie koncentrowały się na obronie praw mniejszości polskiej w Niemczech oraz krytyce sanacji.
Działalność kulturalna i literacka
Wasilewski nie ograniczał się do polityki. Był uznanym krytykiem literackim i badaczem literatury. Opublikował m.in. prace: Mickiewicz i Słowacki (1922), Norwid (1935) oraz Wspomnienia o Janie Kasprowiczu i Stefanie Żeromskim (1927)1213. W 1935 roku otrzymał nagrodę Polskiej Akademii Umiejętności za monografię o Cyprianie Norwidzie, a w 1938 roku został wyróżniony przez redakcję „Prosto z Mostu” za całokształt twórczości.
Całą okupację niemiecką spędził w Warszawie, mieszkając przy ul. Mokotowskiej 11. Mimo możliwości wyjazdu do Jugosławii pozostał w kraju, uczestnicząc w konspiracyjnym życiu intelektualnym. W 1943 roku w jego mieszkaniu odbyło się spotkanie z gen. Stefanem Grotem-Roweckim, podczas którego Ferdynand Goetel przedstawił relację o odkryciu grobów katyńskich. Podczas powstania warszawskiego jego dom został spalony, a on sam, tracąc wzrok, opuścił miasto z ludnością cywilną. Po wojnie osiadł w Wiśle, gdzie zmarł 25 października 1948 roku.
Dziedzictwo
Wasilewski pozostaje symbolem zaangażowania intelektualisty w sprawy narodowe. Jego korespondencja z luminarzami epoki (m.in. Henrykiem Sienkiewiczem) oraz archiwalia, choć częściowo zniszczone w 1944 roku, stanowią ważne źródło dla badaczy historii Polski.
W 2022 roku ukazała się książka Zygmunt Wasilewski, Życiorys 1865–1939, opracowana i opatrzona przedmową przez Marka Ciarę, wydana przez Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego. To autobiograficzne dzieło, spisane w czasie II wojny światowej, stanowi nie tylko kronikę życia autora, ale także unikalne źródło do badania historii ruchu narodowego i polityki II RP28.
Leave feedback about this