Polski rząd zapewnił, że premier Izraela, Benjamin Netanjahu, nie zostanie aresztowany, jeśli zdecyduje się wziąć udział w obchodach 80. rocznicy wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau, pomimo wydanego przez Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK) nakazu aresztowania.
Prezydent Andrzej Duda zwrócił się do rządu z prośbą o zapewnienie, że Netanjahu nie zostanie zatrzymany, jeśli zdecyduje się uczestniczyć w uroczystościach rocznicowych. Kancelaria premiera Donalda Tuska opublikowała w czwartek uchwałę, w której zapewniono o “bezpiecznym udziale przywódców Izraela w obchodach”. Tusk potwierdził, że niezależnie od tego, czy będzie to premier, prezydent czy minister edukacji Izraela, każda osoba przybywająca do Oświęcimia na uroczystości w Auschwitz będzie miała zapewnione bezpieczeństwo i nie zostanie zatrzymana.
MTK wydał w listopadzie nakazy aresztowania Netanjahu, jego byłego ministra obrony oraz przywódcy Hamasu, Ibrahima Al-Masriego, za zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości podczas 15-miesięcznej wojny w Strefie Gazy. Kraje członkowskie MTK, takie jak Polska, są zobowiązane do zatrzymania osób z nakazem aresztowania, jeśli pojawią się na ich terytorium, jednak trybunał nie posiada mechanizmów egzekwowania tych decyzji. Izrael nie jest członkiem MTK i kwestionuje jego jurysdykcję.
Nie jest jasne, czy Netanjahu planuje wziąć udział w tegorocznych obchodach, choć uczestniczył w poprzednich rocznicach w Auschwitz. Polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych poinformowało, że nie otrzymało dotychczas informacji wskazujących na zamiar jego udziału w uroczystościach.
Międzynarodowy Trybunał Karny oskarżył Netanjahu o zbrodnie wojenne związane z działaniami Izraela w Strefie Gazy podczas 15-miesięcznego konfliktu, który rozpoczął się w październiku 2023 roku. Według MTK izraelskie siły zbrojne dopuściły się działań, które można zaklasyfikować jako ataki na ludność cywilną, niszczenie infrastruktury cywilnej oraz stosowanie nadmiernej siły wobec palestyńskich mieszkańców.
Trybunał podkreślił, że działania te mogą stanowić naruszenie międzynarodowego prawa humanitarnego, które zabrania atakowania cywilów oraz nakłada obowiązek ochrony ludności cywilnej w trakcie działań zbrojnych. MTK wskazuje również na odpowiedzialność izraelskich przywódców, w tym premiera Netanjahu, za decyzje wojskowe i polityczne, które doprowadziły do eskalacji przemocy.
Dlaczego decyzja MTK jest ważna?
Decyzja Międzynarodowego Trybunału Karnego jest istotna z kilku powodów. Po pierwsze, wysyła jasny sygnał, że nawet najważniejsi przywódcy polityczni nie są ponad prawem. Prawo międzynarodowe obowiązuje wszystkich, niezależnie od ich pozycji czy narodowości. Oskarżenie Netanjahu przez MTK jest dowodem na to, że społeczność międzynarodowa jest gotowa pociągać do odpowiedzialności osoby podejrzane o popełnienie poważnych naruszeń praw człowieka.
Po drugie, działania MTK mają na celu zapobieganie przyszłym zbrodniom wojennym. Jeśli przywódcy państw wiedzą, że mogą zostać oskarżeni i postawieni przed sądem za swoje czyny, istnieje większa szansa, że będą unikać podejmowania decyzji prowadzących do łamania prawa międzynarodowego. W kontekście konfliktu izraelsko-palestyńskiego, takie podejście może pomóc w deeskalacji przemocy i promowaniu dialogu zamiast działań militarnych.
Izrael stanowczo odrzuca oskarżenia i podważa jurysdykcję MTK, argumentując, że Trybunał nie ma prawa ingerować w wewnętrzne sprawy państwa, które nie jest jego członkiem. Warto jednak zaznaczyć, że MTK ma prawo prowadzić dochodzenia w sprawie zbrodni popełnionych na terytorium państw, które są stronami Statutu Rzymskiego, a Palestyna przystąpiła do tego traktatu w 2015 roku. Oznacza to, że Trybunał ma podstawy prawne do prowadzenia śledztwa w sprawie działań izraelskich na terytoriach palestyńskich.
Ludność cywilna w Strefie Gazy od lat cierpi z powodu działań militarnych i blokady nałożonej przez Izrael. Tysiące osób straciło życie, a setki tysięcy musiało opuścić swoje domy. W obliczu takiej tragedii międzynarodowa społeczność ma obowiązek działać i pociągnąć do odpowiedzialności tych, którzy przyczynili się do cierpienia niewinnych ludzi.
Pomimo ważnej roli, jaką odgrywa Międzynarodowy Trybunał Karny, istnieją poważne wyzwania związane z egzekwowaniem jego decyzji. MTK nie dysponuje własnymi siłami zbrojnymi ani policją, co oznacza, że nakazy aresztowania muszą być realizowane przez państwa członkowskie.
