12 października to jeden z najważniejszych dni w hiszpańskim kalendarzu narodowym. To Dzień Hiszpanii (Día de la Hispanidad), będący zarazem świętem narodowym oraz obchodami religijnymi ku czci Matki Boskiej z Pilar, patronki Hiszpanii i życia publicznego. Upamiętnia on datę pierwszego lądowania Krzysztofa Kolumba w Ameryce w 1492 roku i ma symbolizować globalną obecność kultury hiszpańskiej. Co roku głównym elementem obchodów jest parada wojskowa w Madrycie z udziałem króla, premiera, ministrów oraz szefów partii politycznych.
Dla większości ugrupowań politycznych obecność na uroczystościach jest oczywista i rytualna. Jednak VOX i jej lidera Santiago Abascal postanowili złamać ten schemat. W piątek 11 VOX wydał oficjalny komunikat, w którym poinformowano, że Santiago Abascal nie pojawi się w oficjalnej trybunie honorowej podczas sobotniego pokazu wojskowego. Zamiast tego będzie uczestniczyć w wydarzeniu razem z obywatelami, stojąc w tłumie i „w miejscu, z którego będzie mógł bezpośrednio wskazywać korupcję, zdradę i upadek instytucji”. Taka decyzja nie jest przypadkiem i wpisuje się w coraz bardziej agresywną narrację VOX przeciwko rządowi Pedro Sáncheza oraz politycznym elitom, które partia obwinia za rozpad jedności narodowej i tolerowanie separatyzmu regionalnego.
VOX od lat buduje swój wizerunek partii, która broni Hiszpanii przed “wewnętrznymi wrogami”. W tej narracji są nimi m.in. separatyści katalońscy i baskijscy, lewicowi sędziowie, unijni biurokraci oraz organizacje feministyczne i imigranckie. Dla Santiago Abascala Święto 12 października to nie tylko okazja do manifestowania hiszpańskiej tożsamości, ale także szansa na publiczne przeciwstawienie się tym, których uważa za zagrożenie dla integralności państwa. Dlatego rezygnacja z oficjalnej loży VIP, w której będzie obecny m.in. premier Pedro Sánchez, minister obrony i przewodniczący innych partii, ma wymiar symboliczny: VOX nie chce “dzielić przestrzeni z tymi, którzy niszczą Hiszpanię od środka”.
Wybór miejsca wśród obywateli ma też podkreślić tożsamość partii jako formacji “ludu przeciwko elitom”. Abascal chce być postrzegany jako przywódca spoza układu, mimo że VOX jest już od kilku lat obecny w Kortezach i współrządzi w kilku regionach. W praktyce to gest dobrze skalkulowany politycznie: z jednej strony unika bezpośredniej konfrontacji z najważniejszymi postaciami rządu, z drugiej zaś generuje przekaz medialny i mobilizuje najwierniejsze zaplecze partii. Udział w obchodach święta narodowego bez obecności w oficjalnym sektorze daje VOX możliwość przekierowania uwagi na własny przekaz: obrona jedności, walka z układami, odnowa instytucji.
Nie bez znaczenia jest kontekst polityczny. Hiszpania znajduje się obecnie w stanie niestabilności wewnętrznej. Chociaż PSOE zachowała władzę po ostatnich wyborach, rządzi dzięki niestabilnym sojuszom z ugrupowaniami regionalnymi. VOX zarzuca socjalistom, że ci dopuszczają do politycznego szantażu ze strony nacjonalistów katalońskich, baskijskich i galicyjskich, że torpedują reformy sądownictwa i dopuszczają do korupcji we władzy. Dla VOX, manifestacyjne odcięcie się od “reżimu Sáncheza” jest elementem trwającej kampanii politycznej, która trwa de facto w trybie permanentnym.
To nie pierwszy raz, gdy VOX stosuje podobną strategę. W przeszłości przedstawiciele partii bojkotowali debaty parlamentarne, odmawiali uczestnictwa w spotkaniach międzyfrakcyjnych lub demonstracyjnie opuszczali uroczystości państwowe, jeśli obecni byli na nich liderzy ugrupowań, które VOX uznaje za “antypaństwowe”. Dzięki takim gestom partia umacnia swój wizerunek nieprzejednanego obrońcy hiszpańskiej jedności i przyciąga wyborców, którzy czują się zdradzeni przez centroprawicę – Partię Ludową (Partido Popular) i zniechęceni przez socjalistów.
Warto również zauważyć, że gest Abascala pojawia się na tle zbliżającej się sesji parlamentu, w której mają być rozpatrywane nowe ustawy dotyczące decentralizacji i autonomii regionów. VOX zapowiada zmasowany opór wobec wszelkich prób dalszego osłabiania roli państwa centralnego. Tym bardziej symboliczna jest decyzja, by w dniu święta narodowego lider partii stanął nie na trybunie władzy, ale w tłumie z flagą w ręku. Abascal dobrze rozumie wagę takich gestów. Ich celem jest pokazanie, że nie wszyscy zgadzają się na dominującą interpretację tego, czym dziś jest Hiszpania. I że VOX, mimo wszelkich kontrowersji, wciąż potrafi narzucić temat i zmusić przeciwników do reakcji.
