Sekretarz stanu USA Marco Rubio ogłosił nałożenie sankcji na czterech sędziów Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK). Decyzja ta była odpowiedzią na działania MTK, które Rubio określił jako “bezpodstawne i upolitycznione” ściganie Stanów Zjednoczonych i ich sojusznika, Izraela.
Sędziowie objęci sankcjami to Solomy Balungi Bossa (Uganda), Luz del Carmen Ibáñez Carranza (Peru), Reine Adelaide Sophie Alapini-Gansou (Benin) oraz Beti Hohler (Słowenia). Pierwsze dwie sędziny zatwierdziły śledztwo MTK w sprawie domniemanych zbrodni wojennych popełnionych przez amerykański personel w Afganistanie, natomiast pozostałe dwie wydały nakazy aresztowania premiera Izraela Benjamina Netanjahu i byłego ministra obrony Yoava Gallanta w związku z domniemanymi zbrodniami wojennymi w Strefie Gazy.
MTK a wojna w Afganistanie
Śledztwo MTK dotyczące Afganistanu rozpoczęło się w 2017 roku i obejmuje domniemane zbrodnie wojenne popełnione przez różne strony konfliktu, w tym siły amerykańskie, CIA, armię afgańską oraz talibów. Zarzuty wobec USA obejmują m.in. stosowanie tortur w tajnych więzieniach CIA oraz brutalne traktowanie więźniów w bazach wojskowych. W 2020 roku MTK uzyskał zgodę na formalne śledztwo, mimo sprzeciwu administracji USA. W odpowiedzi, Stany Zjednoczone nałożyły sankcje na ówczesną prokurator MTK, Fatou Bensoudę, oraz innych urzędników trybunału.
Długotrwały konflikt w Afganistanie przyniósł ogromne straty ludności cywilnej. Według raportów ONZ, w latach 2009–2021 zginęło lub zostało rannych ponad 100 000 cywilów. W 2016 roku odnotowano rekordową liczbę ofiar śmiertelnych wśród cywilów. Wojna doprowadziła również do zniszczenia infrastruktury, masowych przesiedleń oraz pogłębienia kryzysu humanitarnego. Pomimo licznych doniesień o nadużyciach, wiele z nich nie zostało odpowiednio zbadanych ani ukaranych.
Izrael i zarzuty zbrodni wojennych
W listopadzie 2024 roku MTK wydał nakazy aresztowania premiera Izraela Benjamina Netanjahu oraz byłego ministra obrony Yoava Gallanta. Zarzuty obejmują m.in. stosowanie głodu jako metody prowadzenia wojny oraz celowe ataki na ludność cywilną podczas operacji wojskowych w Strefie Gazy. Izrael kwestionuje jurysdykcję MTK, argumentując, że nie jest stroną Statutu Rzymskiego. Jednak MTK uznał, że ma jurysdykcję na terytoriach palestyńskich, które są stroną statutu.
Reakcje międzynarodowe
Decyzje MTK spotkały się z mieszanymi reakcjami społeczności międzynarodowej. Unia Europejska wyraziła poparcie dla niezależności trybunału i potępiła amerykańskie sankcje jako próbę podważenia jego autorytetu. Z kolei niektóre państwa, w tym USA i Izrael, zarzucają MTK upolitycznienie działań i przekroczenie kompetencji. Organizacje praw człowieka, takie jak Human Rights Watch, podkreślają znaczenie działań MTK dla zapewnienia sprawiedliwości ofiarom konfliktów.
Działania MTK w sprawie domniemanych zbrodni wojennych w Afganistanie i Strefie Gazy oraz reakcje USA i Izraela na te działania ukazują napięcia między suwerennością państw a międzynarodowym wymiarem sprawiedliwości. Podczas gdy MTK dąży do pociągnięcia sprawców poważnych naruszeń praw człowieka do odpowiedzialności, niektóre państwa postrzegają jego działania jako ingerencję w ich wewnętrzne sprawy. Ostatecznie, skuteczność MTK zależy od współpracy społeczności międzynarodowej i uznania jego jurysdykcji przez państwa.
