Nie mo\u017cna odm\u00f3wi\u0107 naszym specjalistom od \u201egospodarki planowej\u201dwytrwa\u0142o\u015bci. Wygrywaj\u0105 z przekonaniem jedn\u0105 i t\u0119 sam\u0105 melodi\u0119. Bywa to monotonne, ale zaoszcz\u0119dza czasu. Kt\u00f3\u017c by studiowa\u0142 owe wst\u0119pne artyku\u0142y od pocz\u0105tku do ko\u0144ca? Z g\u00f3ry wiadomo: trzeba planowa\u0107, kierowa\u0107, inwestowa\u0107, bo brak inicjatywy prywatnej. Takie ju\u017c przysz\u0142y smutne czasy i skarla\u0142e pokolenia. Eksportowa\u0107 nikomu si\u0119 nie chce, inwestowa\u0107 si\u0119 boj\u0105\u2026<\/p>\n\n\n\n

Jak to si\u0119 sta\u0142o, \u017ce dosz\u0142o do takiej degeneracji? Przed wojn\u0105 powsta\u0142a, rozwija\u0142a si\u0119 i bogaci\u0142a w \u201eameryka\u0144skim tempie\u201d \u0141\u00f3d\u017a i Zag\u0142\u0119bie D\u0105browskie, i \u015al\u0105sk, i zag\u0142\u0119bie naftowe Galicji. \u015awietnie sta\u0142o rolnictwo pozna\u0144skie, ogromne post\u0119py robi\u0142o rolnictwo w Kongres\u00f3wce. Nie obawiano si\u0119 eksportu (rynki wschodnie), nie obawiano si\u0119 inwestowania.<\/p>\n\n\n\n

Warto by ustali\u0107 najpierw, czy to wszystko rzeczywi\u015bcie tak bardzo si\u0119 zmieni\u0142o, a je\u015bli tak jest \u2013 czy nie ma po temu przyczyn obiektywnych. Zaczn\u0119 od fakt\u00f3w niespornych: przemys\u0142 polski i rolnictwo odbudowa\u0142y si\u0119 z ogromn\u0105 energi\u0105 ze zniszcze\u0144 wojennych. Taka jest \u2013 o ile mi wiadomo \u2013 oficjalna i propagandowa teza. Tak czy nie?<\/p>\n\n\n\n

Prywatna gospodarka polska wykazywa\u0142a ogromn\u0105 dynamik\u0119 w latach 1926\u20131929. Stwierdzaj\u0105 to cyfry. Co wi\u0119cej, karmiona drogimi kredytami, jak smok wawelski zatrut\u0105 baranin\u0105, \u0142apczywie objada\u0142a si\u0119 tymi kredytami, a\u017c p\u0119k\u0142a z chwil\u0105 nastania kryzysu. To tak\u017ce wydaje si\u0119 niew\u0105tpliwe. Czy te wszystkie fakty \u015bwiadcz\u0105 o braku inicjatywy prywatnej? Mo\u017cna jej \u2013 zapewne \u2013 zarzuca\u0107 kr\u00f3tkowzroczno\u015b\u0107 i brak ostro\u017cno\u015bci. Ludziom w Polsce \u015bpieszy\u0142o si\u0119 (trudno im si\u0119 dziwi\u0107) do tego, \u017ceby dobrze je\u015b\u0107, a nie dbali o to, \u017ceby dobrze spa\u0107. To prawda. Ale je\u017celi co mo\u017cna stwierdzi\u0107 w tych objawach, to raczej sk\u0142onno\u015b\u0107 do \u201egrynderki\u201d ni\u017c brak inicjatywy.<\/p>\n\n\n\n

Min\u0119\u0142y dawno te pi\u0119kne dni Aranjuezu. \u201eOderwali\u015bmy si\u0119 od koniunktury \u015bwiatowej\u201d w my\u015bl hase\u0142 planist\u00f3w, tylko w\u0142a\u015bnie w najmniej w\u0142a\u015bciwym momencie, tj. wtedy gdy na \u015bwiecie kryzys min\u0105\u0142. Nie wyzyskali\u015bmy dobrej koniunktury lat 1933\u20131937. Zabrak\u0142o oliwy w maszynie, ko\u0142a zgrzytaj\u0105, zacieraj\u0105 si\u0119, gospodarka idzie naprz\u00f3d ci\u0119\u017cko i z oporem. Taka kuracja mog\u0142a by\u0107 potrzebna jako antidotum na inflacyjne jeszcze resztki lekkomy\u015blno\u015bci. Ale kuracja trwa za d\u0142ugo. Os\u0142abi\u0142a ona z pewno\u015bci\u0105 rozp\u0119d i sk\u0142onno\u015b\u0107 do ryzyka. Ryzyko sta\u0142o si\u0119 oczywiste, ale tylko w znaczeniu ujemnym. Nie spos\u00f3b dostrzec jego pozytywnej przeciwwagi. Ale prawda! S\u0105 dziedziny, w kt\u00f3re mo\u017ce si\u0119 jeszcze wcisn\u0105\u0107 inicjatywa prywatna: budownictwo dom\u00f3w mieszkalnych. Ta produkcja rozwija\u0142a
si\u0119 i kwitnie, jak to wida\u0107 z owych fundament\u00f3w zak\u0142adanych na gwa\u0142t przed feralnym 1 stycznia 1939 roku.<\/p>\n\n\n\n

Tak \u2013 w skr\u00f3cie \u2013 wygl\u0105da inicjatywa prywatna w Polsce powojennej. Nie chc\u0119 twierdzi\u0107, \u017ce w tej chwili wygl\u0105da pomy\u015blnie, ale niejednemu z owych \u201emy\u015blicieli ekonomicznych\u201d z wst\u0119pnych artyku\u0142\u00f3w warto by zaproponowa\u0107, by ze sutym udzia\u0142em przeprowadzi\u0142 kt\u00f3ry\u015b z interes\u00f3w eksportowych mi\u0119dzy Scyll\u0105 i Charybd\u0105 przepis\u00f3w, urz\u0119d\u00f3w, biur, zakaz\u00f3w i pozwole\u0144. Warto by mu tak\u017ce ze sk\u0142adek zebra\u0107 kapitalik i popatrze\u0107, co z nim zrobi. Niechby si\u0119 tylko poinformowa\u0142 u fachowc\u00f3w, co jest rentowne i co pewne! Fundament\u00f3w ju\u017c mu po pierwszym stycznia budowa\u0107 nie warto. W tych warunkach w\u0105tpi\u0119, czy zdoby\u0142by si\u0119 na wi\u0119kszy heroizm ni\u017c kupno akcji Banku Polskiego\u2026 A to istotnie nie \u015bwiadczy o inicjatywie.<\/p>\n\n\n\n

*  *  *<\/p>\n\n\n\n

Nie wierz\u0119 w nag\u0142\u0105 degeneracj\u0119 gospodarki polskiej. Je\u017celi w dziedzinie inicjatywy co\u015b si\u0119 psuje, to musz\u0105 by\u0107 po temu obiektywne powody. Je\u017celi jedyn\u0105 zatok\u0105, do kt\u00f3rej p\u0142yn\u0105\u0142 w Polsce kapita\u0142 w ci\u0105gu ostatnich lat, by\u0142o budownictwo dom\u00f3w mieszkalnych, to by\u0142o tak ze wzgl\u0119du na ulgi podatkowe. Je\u017celi ten sam kapita\u0142 nie idzie gdzie indziej, to dlatego \u017ce w tych dziedzinach rentowno\u015b\u0107 podci\u0119ta jest podatkami.<\/p>\n\n\n\n

Powiedzia\u0142 kto\u015b, \u017ce w Polsce ma si\u0119 albo dochody, albo maj\u0105tek. Powiedzenie to jest paradoksalne, bo maj\u0105tek, kt\u00f3ry nie daje dochod\u00f3w, przestaje by\u0107 maj\u0105tkiem. Ale powiedzenie to obrazuje dobrze og\u00f3ln\u0105 sytuacj\u0119 gospodarki w Polsce. W Polsce mo\u017cna mie\u0107 dochody z pracy. Nie spos\u00f3b mie\u0107 dochod\u00f3w z kapita\u0142u \u2013 dochod\u00f3w odpowiadaj\u0105cych wielko\u015bci tego kapita\u0142u. Przez par\u0119 lat mo\u017ce tak by\u0107, mo\u017ce to si\u0119 ci\u0105gn\u0105\u0107, ale na d\u0142u\u017csz\u0105 met\u0119 oznacza oczywi\u015bcie deprecjacj\u0119 kapita\u0142u, czyli dekapitalizacj\u0119. A ona z kolei poci\u0105ga\u0107 musi fakt, \u017ce tak\u017ce i dochody z pracy zatrudnionej w gospodarce prywatnej powoli zanikaj\u0105. Marne, ale nieco trwalsze dochody daje praca urz\u0119dnika pa\u0144stwowego lub pracownika pa\u0144stwowego przedsi\u0119biorstwa, ale i to dop\u00f3ki si\u0119 ucho nie urwie, tj. p\u00f3ki \u017ar\u00f3d\u0142a podatkowe nie zaczn\u0105 wysycha\u0107.<\/p>\n\n\n\n

Niekt\u00f3rym \u201eplanistom\u201d mo\u017ce si\u0119 to podoba\u0107: doprowadzenie do stanu, w kt\u00f3rym dochody p\u0142yn\u0105 tylko z pracy, mo\u017ce si\u0119 im wydawa\u0107 osi\u0105gni\u0119ciem idea\u0142u. Tylko nie wolno im si\u0119 w takim razie dziwi\u0107, \u017ce te dochody s\u0105 ma\u0142e, ani nie wolno przerzuca\u0107 na gospodark\u0119 prywatn\u0105 winy za brak tw\u00f3rczej inicjatywy gospodarczej.<\/p>\n\n\n\n

Adam Heydel<\/strong><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Nie mo\u017cna odm\u00f3wi\u0107 naszym specjalistom od \u201egospodarki planowej\u201dwytrwa\u0142o\u015bci. Wygrywaj\u0105 z przekonaniem jedn\u0105 i t\u0119 sam\u0105 melodi\u0119. Bywa to monotonne, ale zaoszcz\u0119dza czasu. Kt\u00f3\u017c by studiowa\u0142 owe wst\u0119pne artyku\u0142y od pocz\u0105tku do ko\u0144ca? Z g\u00f3ry wiadomo: trzeba planowa\u0107, kierowa\u0107, inwestowa\u0107, bo brak inicjatywy prywatnej. Takie ju\u017c przysz\u0142y smutne czasy i skarla\u0142e pokolenia. Eksportowa\u0107 nikomu si\u0119 nie […]<\/p>\n","protected":false},"author":3,"featured_media":9732,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[41,6],"tags":[],"class_list":["post-9731","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-historia-i-idea","category-postacie"],"yoast_head":"\n