Fundacja na rzecz Nauki Polskiej po raz 32. przyzna\u0142a swoje presti\u017cowe nagrody, uznawane za najwa\u017cniejsze wyr\u00f3\u017cnienie naukowe w\u00a0Polsce. W\u015br\u00f3d nagrodzonych w\u00a0tym roku osi\u0105gni\u0119\u0107 s\u0105 badania nad mechanizmem dzia\u0142ania bia\u0142ek opieku\u0144czych, zaprojektowanie i\u00a0otrzymanie nowych zwi\u0105zk\u00f3w aromatycznych o\u00a0unikatowej strukturze i\u00a0w\u0142a\u015bciwo\u015bciach, psychologiczna koncepcja pami\u0119ci miejsca i\u00a0przywi\u0105zania do miejsca oraz\u00a0opracowanie narz\u0119dzi matematycznych, kt\u00f3re umo\u017cliwi\u0142y udowodnienie pewnej hipotezy. <\/strong><\/p>\n\n\n\n \u2013\u00a0Te nagrody stanowi\u0105 uhonorowanie pracy naukowej, ale coraz cz\u0119\u015bciej maj\u0105 te\u017c po\u015brednie prze\u0142o\u017cenie na gospodark\u0119 w\u00a0postaci nowych, innowacyjnych firm\u00a0<\/em>\u2013 zauwa\u017ca prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, prof. Maciej \u017bylicz.<\/p>\n\n\n\n \u2013 Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej maj\u0105 du\u017ce znaczenie dla spo\u0142eczno\u015bci akademickiej, to jest wyr\u00f3\u017cnienie najlepszych spo\u015br\u00f3d naszego \u015brodowiska. Do tej nagrody nie mo\u017cna si\u0119 zapisa\u0107, nie mo\u017cna si\u0119 zg\u0142osi\u0107, trzeba zosta\u0107 nominowanym przez osob\u0119 ze \u015brodowiska naukowego. To jest uhonorowanie naszej pracy, ale z drugiej strony te nagrody coraz cz\u0119\u015bciej maj\u0105 te\u017c bezpo\u015brednie prze\u0142o\u017cenie na otwieranie nowych firm, kt\u00f3re pracuj\u0105 nad innowacyjnymi produktami i technologiami. Otrzymuj\u0105c tak\u0105 nagrod\u0119, du\u017co \u0142atwiej jest rozpocz\u0105\u0107 na przyk\u0142ad sprzedawanie swojej w\u0142asnej licencji czy patentu \u2013<\/em> m\u00f3wi agencji Newseria Biznes prof. Maciej \u017bylicz, prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.<\/p>\n\n\n\n Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej przyznawane s\u0105 w drodze konkursu za szczeg\u00f3lne osi\u0105gni\u0119cia i odkrycia naukowe, kt\u00f3re przesuwaj\u0105 granice poznania i otwieraj\u0105 nowe perspektywy poznawcze, wnosz\u0105 wybitny wk\u0142ad w post\u0119p cywilizacyjny i kulturowy naszego kraju oraz zapewniaj\u0105 Polsce znacz\u0105ce miejsce w podejmowaniu najbardziej ambitnych wyzwa\u0144 wsp\u00f3\u0142czesnego \u015bwiata. Laureaci otrzymuj\u0105 te\u017c po 200 tys. z\u0142. Obecnie lista nagrodzonych liczy blisko 120 os\u00f3b, w\u015br\u00f3d kt\u00f3rych znajduj\u0105 si\u0119 najwybitniejsi polscy uczeni z r\u00f3\u017cnych dziedzin \u2013 od nauk matematyczno-fizycznych i in\u017cynierskich a\u017c po literatur\u0119 i nauki humanistyczne.<\/p>\n\n\n\n Nagrody fundacji przyznawane s\u0105 w czterech obszarach. Nagrod\u0119 FNP w obszarze nauk humanistycznych i spo\u0142ecznych odebra\u0142a w tym roku prof. Maria Lewicka, psycholo\u017cka spo\u0142eczna i \u015brodowiskowa z Wydzia\u0142u Filozofii i Nauk Spo\u0142ecznych Uniwersytetu Miko\u0142aja Kopernika w Toruniu, uhonorowana za sformu\u0142owanie i weryfikacj\u0119 psychologicznego modelu przywi\u0105zania do miejsca i pami\u0119ci miejsca. Wiele instytucji i organizacji w ca\u0142ej Polsce \u2013 m.in. Forum Dialogu, Centrum \u017bydowskie w O\u015bwi\u0119cimiu czy Muzeum POLIN \u2013 prowadzi swoj\u0105 praktyczn\u0105 dzia\u0142alno\u015b\u0107, opieraj\u0105c si\u0119 na koncepcji prof. Lewickiej.<\/p>\n\n\n\n \u2013 Miejsce to nie jest tylko lokalizacja, koordynaty geograficzne, umiejscowienie gdzie\u015b na mapie. To nie jest r\u00f3wnie\u017c tre\u015b\u0107 wype\u0142niaj\u0105ca to miejsce, czyli budynki, ulice, parki. Miejsce to przede wszystkim znaczenie, kt\u00f3re to dane miejsce dla nas ma. Razem z moimi asystentami, doktorantami, wsp\u00f3\u0142pracownikami zajmujemy si\u0119 bardzo szeroko tym zagadnieniem, sprawdzamy, jak znaczenie miejsca przek\u0142ada si\u0119 na r\u00f3\u017cne sfery funkcjonowania cz\u0142owieka <\/em>\u2013 m\u00f3wi prof. Maria Lewicka.<\/p>\n\n\n\n Jak podkre\u015bla, ma nadziej\u0119, \u017ce kiedy\u015b koncepcja dotycz\u0105ca miejsc pami\u0119ci znajdzie zastosowanie tak\u017ce w szkolnych \u0142awkach.<\/p>\n\n\n\n \u2013 Moim marzeniem jest to, \u017ceby wprowadzi\u0107 lokaln\u0105 histori\u0119 do szk\u00f3\u0142, i to lokaln\u0105 rozumian\u0105 nie na zasadzie pewnych tre\u015bci, kt\u00f3re si\u0119 podaje odg\u00f3rnie do wierzenia, w dodatku jeszcze wysyconych pewn\u0105 polityk\u0105 historyczn\u0105 og\u00f3lnonarodow\u0105, tylko tak\u0105 histori\u0119, gdzie sami uczniowie b\u0119d\u0105 odkrywa\u0107 przesz\u0142o\u015b\u0107 swojego miejsca, swojego domu, w kt\u00f3rym mieszkaj\u0105, swojej dzielnicy, ulicy, gdzie b\u0119d\u0105 pyta\u0107 swoich dziadk\u00f3w, dop\u00f3ki jeszcze \u017cyj\u0105, co tu kiedy\u015b by\u0142o. Jak zainteresujemy ich korzeniami tego miejsca, w kt\u00f3rym mieszkaj\u0105, to prze\u0142o\u017cy si\u0119 to p\u00f3\u017aniej na ich znacznie wi\u0119ksz\u0105 otwarto\u015b\u0107 r\u00f3wnie\u017c na wsp\u00f3\u0142czesno\u015b\u0107<\/em> \u2013 wyja\u015bnia laureatka Nagrody FNP.<\/p>\n\n\n\n W obszarze nauk chemicznych i o materia\u0142ach Nagrod\u0119 Fundacji na rzecz Nauki Polskiej 2023 odebra\u0142 prof. Marcin St\u0119pie\u0144 z Wydzia\u0142u Chemii Uniwersytetu Wroc\u0142awskiego \u2013 uznany w mi\u0119dzynarodowym \u015brodowisku autorytet, kszta\u0142tuj\u0105cy dziedzin\u0119 bada\u0144 nad zwi\u0105zkami aromatycznymi. W trakcie dotychczasowej kariery \u015bci\u015ble wsp\u00f3\u0142pracowa\u0142 z badaczami z Hiszpanii, Francji, Niemiec, Korei, Chin, Indii i USA, co zaowocowa\u0142o publikacj\u0105 ponad 30 mi\u0119dzynarodowych artyku\u0142\u00f3w naukowych. Jest te\u017c autorem lub wsp\u00f3\u0142autorem ponad 90 publikacji i laureatem wielu presti\u017cowych nagr\u00f3d naukowych.<\/p>\n\n\n\n \u2013 Badania wyr\u00f3\u017cnione Nagrod\u0105 Fundacji na rzecz Nauki Polskiej dotycz\u0105 zwi\u0105zk\u00f3w aromatycznych, czyli du\u017cej grupy zwi\u0105zk\u00f3w organicznych, kt\u00f3re s\u0105 interesuj\u0105ce zar\u00f3wno z punktu widzenia niekt\u00f3rych ich zastosowa\u0144, jak i ze wzgl\u0119d\u00f3w poznawczych, poniewa\u017c pozwalaj\u0105 chemikom dowiedzie\u0107 si\u0119 du\u017co na temat tego, jakie relacje rz\u0105dz\u0105 w\u0142a\u015bciwo\u015bciami i struktur\u0105 zwi\u0105zk\u00f3w chemicznych w og\u00f3le \u2013<\/em> m\u00f3wi prof. Marcin St\u0119pie\u0144. \u2013 Moja grupa badawcza interesuje si\u0119 wprowadzaniem nietypowych modyfikacji do budowy tych cz\u0105steczek aromatycznych z nadziej\u0105, \u017ce zaobserwujemy jakie\u015b niezwyk\u0142e w\u0142a\u015bciwo\u015bci albo niezwyk\u0142e zmiany w ich w\u0142a\u015bciwo\u015bciach.<\/em><\/p>\n\n\n\n W\u015br\u00f3d zsyntetyzowanych przez profesora zwi\u0105zk\u00f3w aromatycznych s\u0105 m.in. takie, kt\u00f3re na\u015bladuj\u0105 swoj\u0105 budow\u0105 fragmenty grafenu i kt\u00f3re \u2013 dzi\u0119ki obecno\u015bci nietypowych pier\u015bcieni oraz atom\u00f3w innych ni\u017c w\u0119giel \u2013 wykazuj\u0105 unikatowe w\u0142a\u015bciwo\u015bci optyczne i elektronowe. Mog\u0105 one stanowi\u0107 baz\u0119 w poszukiwaniach nowych materia\u0142\u00f3w organicznych, w szczeg\u00f3lno\u015bci barwnik\u00f3w funkcjonalnych. Materia\u0142y takie mog\u0105 znale\u017a\u0107 r\u00f3\u017cnorodne zastosowania, m.in. w urz\u0105dzeniach LED i fotowoltaice, ale tak\u017ce w diagnostyce medycznej i fototerapii.<\/p>\n\n\n\n \u2013 Przyk\u0142adem tego, gdzie te barwniki funkcjonalne mog\u0105 by\u0107 stosowane, jest np. bioobrazowanie w medycynie albo terapia fotodynamiczna \u2013<\/em> wskazuje prof. Marcin St\u0119pie\u0144.<\/p>\n\n\n\n Kolejnym z nagrodzonych jest prof. Krzysztof Liberek z Mi\u0119dzyuczelnianego Wydzia\u0142u Biotechnologii Uniwersytetu Gda\u0144skiego i Gda\u0144skiego Uniwersytetu Medycznego, kt\u00f3ry otrzyma\u0142 tegoroczn\u0105 Nagrod\u0119 Fundacji na rzecz Nauki Polskiej 2023 w obszarze nauk o \u017cyciu i o Ziemi za wykazanie roli bia\u0142ek opieku\u0144czych w odzyskiwaniu bia\u0142ek z agregat\u00f3w i zwijaniu ich do aktywnej formy. Badania w tym zakresie umo\u017cliwiaj\u0105 zrozumienie molekularnych mechanizm\u00f3w le\u017c\u0105cych u podstaw zaburze\u0144 neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera, i mog\u0105 pom\u00f3c w walce z tymi chorobami.<\/p>\n\n\n\n Czwartym laureatem Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej jest prof. Rafa\u0142 Lata\u0142a z Wydzia\u0142u Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego, kt\u00f3ry zosta\u0142 wyr\u00f3\u017cniony w obszarze nauk matematyczno-fizycznych i in\u017cynierskich za opracowanie narz\u0119dzi matematycznych umo\u017cliwiaj\u0105cych udowodnienie hipotezy Talagranda dotycz\u0105cej proces\u00f3w Bernoulliego.<\/p>\n\n\n\n Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej zosta\u0142y w\u00a0tym roku przyznane po raz 32., a laureaci odebrali je podczas uroczystej gali 6 grudnia br. w\u00a0Warszawie. Fundacja, kt\u00f3ra jest ich fundatorem, od ponad 30 lat realizuje misj\u0119 wspierania nauki w\u00a0Polsce poprzez przyznawanie m.in. stypendi\u00f3w, nagr\u00f3d i\u00a0grant\u00f3w dla\u00a0wybitnych naukowc\u00f3w i\u00a0zespo\u0142\u00f3w badawczych oraz\u00a0wspieranie transferu osi\u0105gni\u0119\u0107 naukowych do praktyki gospodarczej. Fundacja anga\u017cuje si\u0119 te\u017c w\u00a0stymulowanie mi\u0119dzynarodowej wsp\u00f3\u0142pracy naukowej i\u00a0zwi\u0119kszanie samodzielno\u015bci naukowej m\u0142odego pokolenia badaczy.<\/p>\n\n\n\n