divide et impera<\/em> by\u0142 dotychczas zawsze uwa\u017cany za najgro\u017aniejszy dla narod\u00f3w uzale\u017cnionych: trudno by\u0142oby szersze” otworzy\u0107 mu wrota, ni\u017c wysuwaj\u0105c w roli pe\u0142nomocnik\u00f3w narodowych dwa stronnictwa, z kt\u00f3rych jedno z natury rzeczy musia\u0142oby by\u0107 wygrywane przeciwko drugiemu.<\/p>\n\n\n\nPoj\u0119cie jednolito\u015bci polityki narodowej najtrudniej przenika do naszej opinii, gdy\u017c jest negacj\u0105 dualizmu, z kt\u00f3rym, jak chory ze swym organicznym cierpieniem, tradycyjnie si\u0119 zros\u0142a. \u201ePolityka z natury rzeczy polega na kompromisach, nar\u00f3d za\u015b kompromis\u00f3w zawiera\u0107 nie mo\u017ce”. Niew\u0105tpliwie \u2014 o ile jest narodem apolitycznym z charakteru i z w\u0142asnej woli, o ile polityk\u0119 sprowadza do uczu\u0107 i uto\u017csamia j\u0105 z niemi. Uczucie nie mo\u017ce zna\u0107 kompromis\u00f3w bez rozk\u0142adu samego siebie i zatraty swych podstaw moralnych. Ale polityka nie jest gr\u0105 uczu\u0107, lecz gr\u0105 si\u0142, interes\u00f3w i cel\u00f3w. Najpot\u0119\u017cniejsze pa\u0144stwa poruszaj\u0105 si\u0119 w sferze kompromis\u00f3w, ponosz\u0105 straty, doznaj\u0105 zniewag i upokorze\u0144, ust\u0119puj\u0105 z d\u0105\u017ce\u0144 w danej chwili nieziszczalnych, umiej\u0105 czeka\u0107, obliczaj\u0105 \u015bci\u015ble swoje i obce si\u0142y, zawieraj\u0105 przymierza bez uczuciowych poryw\u00f3w i szukaj\u0105 niejednokrotnie zbli\u017cenia ze swymi wczorajszymi wrogami. Polityka ich prowadzona jest w imieniu narodu, a przecie\u017c nar\u00f3d w \u017cadnym z tych przypadk\u00f3w nie czuje si\u0119 zachwianym w swych podstawach uczuciowych i nie rozdziera szat nad strasznymi kompromisami, przez kt\u00f3re dusza jego musi przechodzi\u0107. Bo narody takie \u017cyj\u0105 a nie tylko czuj\u0105, bo chc\u0105 wywiera\u0107 wp\u0142yw na losy swoje i cudze, wiedz\u0105 za\u015b, \u017ce \u017cy\u0107 i wywiera\u0107 wp\u0142yw-to nie znaczy zamyka\u0107 si\u0119 w sobie ze swymi stanami i nastrojami duchowymi, b\u0105d\u017a dawa\u0107 im nieokie\u0142znany upust, lecz stosowa\u0107 sw\u0105 postaw\u0119 i czyny do otoczenia i warunk\u00f3w i \u015br\u00f3d nich, bez szarpa\u0144 wewn\u0119trznych, i\u015b\u0107 z zimnym spokojem do swych cel\u00f3w.<\/p>\n\n\n\n
Fa\u0142szem jest zreszt\u0105, \u017ce \u017cycie wype\u0142nione tre\u015bci\u0105 uczuciow\u0105, chroni od kompromis\u00f3w. Zdarzy\u0107 si\u0119 to mo\u017ce chwilowo, w czasie najwy\u017cszej egzaltacji uczu\u0107, i to kosztem celowo\u015bci czyn\u00f3w, ale z chwil\u0105 upadku podniecenia zaczynaj\u0105 si\u0119 najgorsze, bo \u015blepe, nie\u015bwiadome, pozbawione samowiedzy moralnej kompromisy uczuciowe, w kt\u00f3rych nie tylko godno\u015b\u0107 wewn\u0119trzna narodu, ale i jego sumienie stacza si\u0119 do poziomego oportunizmu. Najbardziej kompromisowa polityka, z samowiedz\u0105 i ch\u0142odn\u0105 rozwag\u0105 podj\u0119ta, nie zdo\u0142a obni\u017cy\u0107 duszy narodu, obni\u017ca j\u0105 dopiero uczuciowy kompromis sumienia, bezwzgl\u0119dno\u015b\u0107 i zadzierzysto\u015b\u0107 s\u0142owa obok ma\u0142odusznej uleg\u0142o\u015bci w \u017cyciu, przerzucanie si\u0119 od nastroju do nastroju, \u017ca\u0142owanie dzi\u015b tego, co si\u0119 wczoraj zrobi\u0142o. A przecie tamta kompromisowa polityka zabezpiecza dusz\u0119 narodu w\u0142a\u015bnie przed tym wszystkim, bo sfer\u0119 uczu\u0107 zachowuje nietkni\u0119t\u0105, zawsze opanowan\u0105, ale zawsze \u015bwie\u017c\u0105 i pozostaj\u0105c\u0105 w zgodzie z sam\u0105 sob\u0105.<\/p>\n\n\n\n
Nar\u00f3d polityk\u0119 prowadzi\u0107 mo\u017ce, powinien i musi. Juana zdanie sobie sprawy z tej konieczno\u015bci Jest zdobycz\u0105 do\u015b\u0107 \u015bwie\u017cej daty.<\/p>\n\n\n\n
***<\/p>\n\n\n\n
Wyros\u0142y na tradycjach narodowych, ale otrz\u0105\u015bni\u0119ty wskutek ostatniej katastrofy narodowej z przygniataj\u0105cego dotychczas umys\u0142y wszechw\u0142adnego panowania uczu\u0107, powsta\u0142 kierunek tzw. wszechpolski i z pocz\u0105tku Instynktownie, a nast\u0119pnie z ca\u0142\u0105 \u015bwiadomo\u015bci\u0105, zacz\u0105\u0142 d\u0105\u017cy\u0107 do wybrni\u0119cia z dylematu, kt\u00f3ry – co stawa\u0142o si\u0119 rzecz\u0105 jasn\u0105 dla wszystkich \u2014 od stu lat spycha\u0142 nar\u00f3d, stopie\u0144 po stopniu, w przepa\u015b\u0107 bez jutra. Pr\u0105d nowy poszed\u0142 nie – jak to opinia bierna pocz\u0105tkowo przypuszcza\u0142a – w tradycyjnym kierunku najmniejszego oporu, a wi\u0119c w kierunku<\/p>\n\n\n\n
budzenia przygas\u0142ych uczu\u0107, rozniecenia ich z czasem do stopnia nami\u0119tno\u015bci i przygotowania na tym pod\u0142o\u017cu organizacji jednorazowego i dora\u017anego czynu, lecz poszed\u0142 raczej w kierunku najwi\u0119kszego oporu, mianowicie wytworzenia sta\u0142ego ogniska my\u015bli narodowej i organizacji si\u0142, kt\u00f3ra by t\u0105 stopniowo, ale bez przerwy, w \u017cycie wciela\u0142a. Unikanie pope\u0142nianych w przesz\u0142o\u015bci b\u0142\u0119d\u00f3w, leczenie spo\u0142ecze\u0144stwa z wad narodowych, wychowanie nowego pokolenia o mocnym charakterze” | umiej\u0105cego zapanowa\u0107 zar\u00f3wno nad sob\u0105, jak i nad okoliczno\u015bciami, odrodzenie narodu przez powo\u0142anie do \u017cycia obywatelskiego warstw dotychczas ugoruj\u0105cych, ale rdzennie” polskich, zdrowych i nie przenerwowanych, a nade wszystko\u2014 rozbudzenie my\u015bli politycznej, obejmuj\u0105cej ca\u0142o\u015b\u0107 \u017cycia narodowego w czasie i przestrzeni, i to my\u015bli wsp\u00f3\u0142czesnej rozumiej\u0105cej charakter i mechanizm najnowszych dziej\u00f3w, \u2014 taka by\u0142a rzeczywista tre\u015b\u0107 kierunku, kt\u00f3ry wszechstronn\u0105 syntez\u0119 postawi\u0142 za g\u0142\u00f3wne swe za\u0142o\u017cenie. W usi\u0142owaniach, zmierzaj\u0105cych do zsyntetyzowania istniej\u0105cych przeciwie\u0144stw i jednostronno\u015bci, nowy kierunek polityczny spotka\u0142 si\u0119 przede wszystkim z owym dylematem, dotychczas hamuj\u0105cym normalny rozw\u00f3j narodu, i usi\u0142owa\u0142 rozwi\u0105za\u0107 go tak, Jak si\u0119 rozwi\u0105zuj\u0105 dziejowe nieporozumienia: prac\u0105 my\u015bli, krzewieniem jej w spo\u0142ecze\u0144stwie, wychowaniem nowych warstw politycznych w duchu z ni\u0105 zgodnym, wreszcie oparciem przysz\u0142o\u015bci narodu na ludzie wiejskim, posiadaj\u0105cym normalne instynkty i zdrowy rozs\u0105dek, a nietkni\u0119tym przez nowoczesne wp\u0142ywy obce i z zewn\u0105trz id\u0105c\u0105 anarchi\u0105 duchow\u0105. Misja ta mog\u0142a by\u0107 uwie\u0144czona rzeczywistym skutkiem g\u0142\u00f3wnie dlatego, \u017ce spo\u0142ecze\u0144stwo nasze, instynktem samozachowawczym wiedzione, by\u0142o ju\u017c samo na drodze do faktycznego wy\u0142amania si\u0119 z pod ci\u0105\u017c\u0105cej nad jego najnowszymi dziejami sprzeczno\u015bci wewn\u0119trznej, aczkolwiek r\u00f3wnocze\u015bnie pozosta\u0142y w ca\u0142ej swej sile dawne na\u0142ogi my\u015bli i dawna uczuciowo\u015b\u0107, a niekt\u00f3re w\u0142adze duchowe, w \u017cyciu politycznym niezb\u0119dne, niemal zanik\u0142y. Brak\u0142o spo\u0142ecze\u0144stwu przede wszystkim samowiedzy i charakteru nowoczesnego narodu.<\/p>\n\n\n\n
Niema\u0142y wp\u0142yw w tej dziedzinie narodowego samowychowania wywar\u0142 przyk\u0142ad dw\u00f3ch innych dzielnic. Nierozwi\u0105zalny problemat dziejowy zawis\u0142 ca\u0142ym swym ci\u0119\u017carem nad Kr\u00f3lestwem, Galicj\u0119 za\u015b i Wielkopolsk\u0119 dotkn\u0105\u0142 zaledwie swymi odg\u0142osami, ale nie przeszkodzi\u0142 tym dzielnicom, z chwil\u0105 nastania ery konstytucyjnej w odpowiednich pa\u0144stwach rozwin\u0105\u0107 u siebie \u017cycie polityczne i obudzi\u0107 \u2014 jednostronn\u0105 wprawdzie \u2014 my\u015bl polityczn\u0105. Dzi\u0119ki tej zdobyczy rozwojowej i r\u00f3wnoczesnemu odosobnieniu na wszystkich innych polach, trzy dzielnice Polski sta\u0142y si\u0119 nie tylko trzema odr\u0119bnymi spo\u0142ecze\u0144stwami, ale niemal trzema narodami. Kierunek wszechpolski, w swym d\u0105\u017ceniu do zniwelowania tych przedzia\u0142\u00f3w, nie przeciwstawia\u0142 si\u0119 bynajmniej pracy politycznej, prowadzonej tam, gdzie prowadzona by\u0107 mog\u0142a, pragn\u0105\u0142 tylko przywr\u00f3ci\u0107 jej my\u015bl narodow\u0105, kt\u00f3ra by\u0142a punktem wyj\u015bcia tej pracy, ale kt\u00f3rej ona z czasem si\u0119 wyzby\u0142a, chcia\u0142 skierowa\u0107 j\u0105 ku energicznej obronie interes\u00f3w narodowych i nawi\u0105za\u0107 w ten spos\u00f3b zerwany jej zwi\u0105zek z dziejowymi zadaniami narodu; zarazem kierunek ten korzysta\u0142 szeroko z nabytych w pracy politycznej przez te dzielnice do\u015bwiadcze\u0144 i usi\u0142owa\u0142 je zaszczepi\u0107 w umys\u0142y tego od\u0142amu narodowego, kt\u00f3ry ich bezpo\u015brednio na\u015bladowa\u0107 nie m\u00f3g\u0142.<\/p>\n\n\n\n
O istotnej roli nowego pr\u0105du politycznego w Kr\u00f3lestwie panuj\u0105 do dzi\u015b dnia b\u0142\u0119dne poj\u0119cia. Wielu s\u0105dzi, \u017ce rola jego ogranicza\u0142a si\u0119 do budzenia uczu\u0107 narodowych ze stanu depresji i utrzymywania ich na wy\u017cynie tradycji dziejowych; w istocie rzeczy polega\u0142a ona na nieceniu samowiedzy narodowej, obronie przed wynaradawianiem zar\u00f3wno materialnym, jak i duchowym, a co najwa\u017cniejsza \u2014 na krzewieniu my\u015bli politycznej, podniesionej na wy\u017cyny my\u015bli narodowej. Pierwszym jej zastosowaniem by\u0142o ustalenie poj\u0119cia, \u017ce polityk\u0119 narodow\u0105 we wszelkim, cho\u0107by nader ograniczonym zakresie, prowadzi\u0107 mo\u017cna i nale\u017cy, stosuj\u0105c j\u0105 do<\/p>\n\n\n\n
granic przez realne warunki zakre\u015blonych. Wychodz\u0105c z tego za\u0142o\u017cenia, kierunek wszechpolski stan\u0105\u0142 na gruncie istniej\u0105cych stosunk\u00f3w prawnopa\u0144stwowych, co wi\u0119cej \u2014 na gruncie wyzyskania praw istniej\u0105cych, skoro nie by\u0142o \u017cadnych widok\u00f3w osi\u0105gni\u0119cia zmiany w tym wzgl\u0119dzie. Rzucono has\u0142o walki o prawo na wszystkich polach, od gminy pocz\u0105wszy, a has\u0142o to zbieg\u0142o si\u0119 ze wskazaniami innego r\u00f3wnoleg\u0142ego pr\u0105du, wychodz\u0105cego z za\u0142o\u017ce\u0144 politycznych, nawi\u0105zanych do programu Wielopolskiego. Cz\u0119\u015bciowa synteza rozbie\u017cnych tradycji politycznych zosta\u0142a faktycznie dokonana i uzyska\u0142a niew\u0105tpliw\u0105 sankcj\u0119 opinii.<\/p>\n\n\n\n
Natomiast nowy kierunek przeciwstawi\u0142 si\u0119 z ca\u0142\u0105 moc\u0105 akcji na gruncie polityki zewn\u0119trznej, przedsi\u0119wzi\u0119tej przez ob\u00f3z powy\u017cej wzmiankowany, a to z tych wzgl\u0119d\u00f3w, \u017ce uwa\u017ca\u0142 j\u0105 w\u0142a\u015bnie za przejaw polityki uczu\u0107 \u2014 tych, kt\u00f3re si\u0119 rodz\u0105 z depresji spo\u0142ecze\u0144stwa, \u017ce widzia\u0142 w niej polityk\u0119 z\u0142\u0105 i nierealn\u0105, nie usprawiedliwion\u0105 w najmniejszej mierze istniej\u0105cymi warunkami, \u017ce wreszcie by\u0142a ona prowadzona bez udzia\u0142u spo\u0142ecze\u0144stwa, bez jego wiedzy i woli nie mog\u0142a wi\u0119c by\u0107 pod \u017cadnym wzgl\u0119dem uwa\u017cana za etap dziejowej my\u015bli narodu, ani za wyraz jego polityki. Przeciwstawi\u0142 si\u0119 r\u00f3wnocze\u015bnie z niemniejsz\u0105 si\u0142\u0105 tym wszystkim pr\u0105dom, kt\u00f3re przez \u015blepe na\u015bladownictwo wzor\u00f3w obcych, s\u0142u\u017cenie cudzym interesom i sw\u0105 bezmy\u015blno\u015b\u0107 polityczn\u0105 rozk\u0142ada\u0142y samowiedz\u0119 narodow\u0105, a w jednym swym od\u0142amie szczepi\u0142y ca\u0142\u0105 t\u0119 destrukcyjn\u0105 robot\u0119 na gruncie tradycyjnych, apolitycznych uczu\u0107 narodowych i prowadzi\u0142y je przez to do ostatecznego zwyrodnienia.<\/p>\n\n\n\n
Jest rzecz\u0105 znamienn\u0105, \u017ce w ci\u0105gu trzechletniego burzliwego okresu, pomimo rozbudzenia si\u0119 w spo\u0142ecze\u0144stwie daleko id\u0105cych nadziei, pomimo wyzwolenia si\u0119 najgor\u0119tszych uczu\u0107, a nawet rozp\u0119tania najdzikszych nami\u0119tno\u015bci, \u2014 zasady powy\u017csze nie tylko zatryumfowa\u0142y w opinii, lecz i doprowadzi\u0142y do zupe\u0142nej niemal jedno\u015bci polityki narodowej. Przeciwstawienie si\u0119 d\u0105\u017ceniom do wywo\u0142ania wybuchu zbrojnego, pr\u00f3by rozszerzenia istniej\u0105cych praw drog\u0105 zgodnych wysi\u0142k\u00f3w samego spo\u0142ecze\u0144stwa, rozpocz\u0119cie akcji politycznej na gruncie spo\u0142ecze\u0144stwa rosyjskiego, czynny udzia\u0142 w og\u00f3lnopa\u0144stwowym ciele prawodawczym, nacechowane my\u015bl\u0105 narodow\u0105 wytkni\u0119cie w nim dr\u00f3g, prowadz\u0105cych do uregulowania kwestii polskiej w pa\u0144stwie, wreszcie zgodny odp\u00f3r \u017cywio\u0142\u00f3w narodowych, dany szerz\u0105cej si\u0119 anarchii wewn\u0119trznej, \u2014 wszystko to by\u0142o podejmowane i przeprowadzane si\u0142ami po\u0142\u0105czonych kierunk\u00f3w, o\u017cywionych jedn\u0105 wsp\u00f3ln\u0105 my\u015bl\u0105 polityczn\u0105. Najwy\u017csze podniecenie umys\u0142\u00f3w nie zdo\u0142a\u0142o ju\u017c wytr\u0105ci\u0107 spo\u0142ecze\u0144stwa przynajmniej z najbardziej zasadniczych podstaw r\u00f3wnowagi, a w ka\u017cdym razie nie da\u0142o si\u0119 spo\u0142ecze\u0144stwo wtr\u0105ci\u0107 w tradycyjny dualizm \u2014 uczu\u0107 narodowych i my\u015bli politycznej. Wa\u017cny krok w kierunku wyr\u00f3wnania dr\u00f3g przysz\u0142o\u015bci zosta\u0142 postawiony. Prawda, \u017ce uczucia gra\u0142y jeszcze niepomiern\u0105 rol\u0119 i za\u0107miewa\u0142y jasno\u015b\u0107 s\u0105du, prawda, \u017ce my\u015bl polityczna b\u0142\u0105ka\u0142a si\u0119 jeszcze i ulega\u0142a uczuciom niejednokrotnie, ale przynajmniej najtrudniejszy ten i najbardziej ryzykowny okres nie pozostawi\u0142 po sobie bezpowrotnych, nieodwo\u0142alnych b\u0142\u0119d\u00f3w i nie zepchn\u0105\u0142 my\u015bli narodowej na manowce. Przeciwnie, wysz\u0142a ona z niego wzmocnion\u0105, bardziej pog\u0142\u0119bion\u0105 i rozszerzon\u0105, ni\u017c kiedykolwiek.<\/p>\n\n\n\n
Obecnie prze\u017cywamy nowy okres \u2014 okres uczuciowej depresji. Wychodzi w nim na powierzchni\u0119 \u017cycia wszystko, co tkwi\u0142o w instynktach i w umys\u0142ach z dawnych narow\u00f3w, a przez paroksyzm anarchii duchowej zosta\u0142o wzmocnione i do reszty spaczone. Pewne ko\u0142a opinii dzi\u015b, jak dawniej, bior\u0105 wyraz swych stan\u00f3w uczuciowych za stanowisko polityczne, nie pytaj\u0105 o celowo\u015b\u0107 krok\u00f3w w polityce, lecz tylko o zgodno\u015b\u0107 z ich w\u0142asnymi nastrojami; w ka\u017cdej zmianie taktyki widz\u0105 cyrograf, wystawiany na zmian\u0119 ich uczu\u0107, w ka\u017cdym posuni\u0119ciu upatruj\u0105 sprzeniewierzenie si\u0119 zasadom narodowym, krytykuj\u0105, podejrzewaj\u0105, insynuuj\u0105 i<\/p>\n\n\n\n
pot\u0119piaj\u0105. W\u0105t\u0142e zacz\u0105tki my\u015bli politycznej walczy\u0107 dopiero musz\u0105 o prawo istnienia i \u017cycia, a polityka narodowa musi mozolnie zdobywa\u0107 t\u0119 swobod\u0119 ruch\u00f3w, kt\u00f3rej gdzieindziej nikt jej nie kwestionuje. D\u0142ugiej jeszcze pracy wewn\u0119trznej trzeba b\u0119dzie, nim si\u0119 te pozosta\u0142o\u015bci tradycyjnych na\u0142og\u00f3w do reszty wykorzenia, ale jedno stanowczo dzi\u015b twierdzi\u0107 mo\u017cna: \u017ce nar\u00f3d w zasadniczych podstawach swej polityki ju\u017c wybrn\u0105\u0142 z dziejowego dylematu, kt\u00f3ry zamyka\u0142 przed nim drog\u0119 do normalnej przysz\u0142o\u015bci, \u017ce wyszed\u0142 bezpowrotnie z okresu rozdwojenia wewn\u0119trznego i do niego ju\u017c nie powr\u00f3ci. Czas wielki, by sobie to u\u015bwiadomi\u0142, by wci\u0105gn\u0105\u0142 ten nowy pewnik do regestru zdobyczy swej my\u015bli politycznej.<\/p>\n\n\n\n
Tym, kt\u00f3rzy tego nie uznaj\u0105, mo\u017ce on dzi\u015b rzuci\u0107 w oczy s\u0142owa Wyspia\u0144skiego: \u201eJa wiem, czego ty chcesz: \u017ce Polska ma by\u0107 mitem, mitem narod\u00f3w, pa\u0144stwem ponad pa\u0144stwowy, prze\u015bcigaj\u0105cym wszystkie, jakie s\u0105 republiki i rz\u0105dy; oczywi\u015bcie niedo\u015bcig\u0142ym, wymarzonym. Ma by\u0107 marzeniem, \u2014 tak, idea\u0142em. A nigdy ma si\u0119 sta\u0107, nigdy by\u0107, nigdy si\u0119 urzeczywistni\u0107. A ja chc\u0119 tego, co jest wsz\u0119dzie. I tego co jest, tak jak jest! tylko… tylko z usuni\u0119ciem oszustwa narodowego”. Chciejmy tego, co jest wsz\u0119dzie, bo tylko t\u0105 drog\u0105 mo\u017cemy osi\u0105gn\u0105\u0107 to, czego jeszcze nie ma gdzie indziej.<\/p>\n\n\n\n
Zygmunt Balicki<\/strong><\/p>\n\n\n\n\n- Tak sz\u0142o od Cerekwicy i Nieszawy, przez wojn\u0119 kokosz\u0105 Cecor\u0119, Beresteczko, Lachowicze i Cudn\u00f3w, a\u017c po Chocim.<\/li>\n<\/ol>\n\n\n\n
2. Rzecz wysoce charakterystyczna, \u017ce wyst\u0105pienia pos\u0142\u00f3w polskich w Petersburgu, nacechowane rozumem stanu i trafno\u015bci\u0105 polityczn\u0105 spotyka\u0142y si\u0119 zazwyczaj z ostr\u0105 krytyk\u0105 opinii, og\u00f3lnym natomiast poklaskiem darzono te, kt\u00f3re by\u0142y prostym wyrazem panuj\u0105cych w spo\u0142ecze\u0144stwie uczu\u0107 i nastroj\u00f3w.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"
Polska, przez ca\u0142y ci\u0105g swoich popiastowskich dziej\u00f3w, nie mia\u0142a ani pierwszorz\u0119dnych polityk\u00f3w, ani m\u0119\u017c\u00f3w stanu, kt\u00f3rzy by wyra\u017ane swe na jej losach wycisn\u0119li pi\u0119tno. Nie mia\u0142a ich, bo ich nie wydawa\u0142a, i chyba przybysz, jak Stefan Batory, kr\u00f3tkimi swymi rz\u0105dami podni\u00f3s\u0142 my\u015bl polityczn\u0105 na wy\u017cyny zada\u0144 dziejowych. Fakt ten tak bezsporny, tak bij\u0105cy w oczy, […]<\/p>\n","protected":false},"author":3,"featured_media":12174,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[41,74],"tags":[],"class_list":["post-12173","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-historia-i-idea","category-poczatki-mysli"],"yoast_head":"\n
Zygmunt Balicki: Dylemat dziejowy - Dziennik Narodowy<\/title>\n<meta name=\"description\" content=\"Dziennik Narodowy to zbi\u00f3r najwa\u017cniejszych informacji dla \u015brodowiska narodowego i patriotycznego.\" \/>\n<meta name=\"robots\" content=\"index, follow, max-snippet:-1, max-image-preview:large, max-video-preview:-1\" \/>\n<link rel=\"canonical\" href=\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/zygmunt-balicki-dylemat-dziejowy\/\" \/>\n<meta property=\"og:locale\" content=\"pl_PL\" \/>\n<meta property=\"og:type\" content=\"article\" \/>\n<meta property=\"og:title\" content=\"Zygmunt Balicki: Dylemat dziejowy - Dziennik Narodowy\" \/>\n<meta property=\"og:description\" content=\"Dziennik Narodowy to zbi\u00f3r najwa\u017cniejszych informacji dla \u015brodowiska narodowego i patriotycznego.\" \/>\n<meta property=\"og:url\" content=\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/zygmunt-balicki-dylemat-dziejowy\/\" \/>\n<meta property=\"og:site_name\" content=\"Dziennik Narodowy\" \/>\n<meta property=\"article:publisher\" content=\"https:\/\/www.facebook.com\/DziennikNarodowy\" \/>\n<meta property=\"article:published_time\" content=\"2022-08-12T07:50:00+00:00\" \/>\n<meta property=\"article:modified_time\" content=\"2023-10-29T08:54:06+00:00\" \/>\n<meta property=\"og:image\" content=\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/wp-content\/uploads\/2023\/10\/Szlachta_in_costumes_of_the_Voivodeships_of_the_Polish-Lithuanian_Commonwealth.png\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:width\" content=\"880\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:height\" content=\"555\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:type\" content=\"image\/png\" \/>\n<meta name=\"author\" content=\"Redakcja\" \/>\n<meta name=\"twitter:card\" content=\"summary_large_image\" \/>\n<meta name=\"twitter:creator\" content=\"@Dziennik_N\" \/>\n<meta name=\"twitter:site\" content=\"@Dziennik_N\" \/>\n<meta name=\"twitter:label1\" content=\"Napisane przez\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:data1\" content=\"Redakcja\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:label2\" content=\"Szacowany czas czytania\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:data2\" content=\"34 minuty\" \/>\n<script type=\"application\/ld+json\" class=\"yoast-schema-graph\">{\"@context\":\"https:\/\/schema.org\",\"@graph\":[{\"@type\":\"Article\",\"@id\":\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/zygmunt-balicki-dylemat-dziejowy\/#article\",\"isPartOf\":{\"@id\":\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/zygmunt-balicki-dylemat-dziejowy\/\"},\"author\":{\"name\":\"Redakcja\",\"@id\":\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/#\/schema\/person\/ff639da77d6cc52c042a97f149e0e3f1\"},\"headline\":\"Zygmunt Balicki: Dylemat dziejowy\",\"datePublished\":\"2022-08-12T07:50:00+00:00\",\"dateModified\":\"2023-10-29T08:54:06+00:00\",\"mainEntityOfPage\":{\"@id\":\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/zygmunt-balicki-dylemat-dziejowy\/\"},\"wordCount\":6970,\"publisher\":{\"@id\":\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/#organization\"},\"articleSection\":[\"Historia i idea\",\"Pocz\u0105tki My\u015bli\"],\"inLanguage\":\"pl-PL\"},{\"@type\":\"WebPage\",\"@id\":\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/zygmunt-balicki-dylemat-dziejowy\/\",\"url\":\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/zygmunt-balicki-dylemat-dziejowy\/\",\"name\":\"Zygmunt Balicki: Dylemat dziejowy - Dziennik Narodowy\",\"isPartOf\":{\"@id\":\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/#website\"},\"datePublished\":\"2022-08-12T07:50:00+00:00\",\"dateModified\":\"2023-10-29T08:54:06+00:00\",\"description\":\"Dziennik Narodowy to zbi\u00f3r najwa\u017cniejszych informacji dla \u015brodowiska narodowego i patriotycznego.\",\"breadcrumb\":{\"@id\":\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/zygmunt-balicki-dylemat-dziejowy\/#breadcrumb\"},\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"ReadAction\",\"target\":[\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/zygmunt-balicki-dylemat-dziejowy\/\"]}]},{\"@type\":\"BreadcrumbList\",\"@id\":\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/zygmunt-balicki-dylemat-dziejowy\/#breadcrumb\",\"itemListElement\":[{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":1,\"name\":\"Strona g\u0142\u00f3wna\",\"item\":\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/\"},{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":2,\"name\":\"Zygmunt Balicki: Dylemat dziejowy\"}]},{\"@type\":\"WebSite\",\"@id\":\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/#website\",\"url\":\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/\",\"name\":\"Dziennik Narodowy\",\"description\":\"Dziennik Narodowy\",\"publisher\":{\"@id\":\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/#organization\"},\"alternateName\":\"Dziennik Narodowy to zbi\u00f3r najwa\u017cniejszych informacji dla \u015brodowiska narodowego i patriotycznego.\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"SearchAction\",\"target\":{\"@type\":\"EntryPoint\",\"urlTemplate\":\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/?s={search_term_string}\"},\"query-input\":\"required name=search_term_string\"}],\"inLanguage\":\"pl-PL\"},{\"@type\":\"Organization\",\"@id\":\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/#organization\",\"name\":\"Dziennik Narodowy\",\"alternateName\":\"Dziennik Narodowy to zbi\u00f3r najwa\u017cniejszych informacji dla \u015brodowiska narodowego i patriotycznego.\",\"url\":\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/\",\"logo\":{\"@type\":\"ImageObject\",\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"@id\":\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/#\/schema\/logo\/image\/\",\"url\":\"http:\/\/dzienniknarodowy.pl\/wp-content\/uploads\/2022\/11\/dn_logo-dark-1.png\",\"contentUrl\":\"http:\/\/dzienniknarodowy.pl\/wp-content\/uploads\/2022\/11\/dn_logo-dark-1.png\",\"width\":704,\"height\":155,\"caption\":\"Dziennik Narodowy\"},\"image\":{\"@id\":\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/#\/schema\/logo\/image\/\"},\"sameAs\":[\"https:\/\/www.facebook.com\/DziennikNarodowy\",\"https:\/\/twitter.com\/Dziennik_N\"]},{\"@type\":\"Person\",\"@id\":\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/#\/schema\/person\/ff639da77d6cc52c042a97f149e0e3f1\",\"name\":\"Redakcja\",\"image\":{\"@type\":\"ImageObject\",\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"@id\":\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/#\/schema\/person\/image\/\",\"url\":\"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/52e41b824a3a2215240a6134f6b3d007?s=96&d=mm&r=g\",\"contentUrl\":\"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/52e41b824a3a2215240a6134f6b3d007?s=96&d=mm&r=g\",\"caption\":\"Redakcja\"},\"url\":\"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/author\/rafal-skorniewski\/\"}]}<\/script>\n<!-- \/ Yoast SEO plugin. -->","yoast_head_json":{"title":"Zygmunt Balicki: Dylemat dziejowy - Dziennik Narodowy","description":"Dziennik Narodowy to zbi\u00f3r najwa\u017cniejszych informacji dla \u015brodowiska narodowego i patriotycznego.","robots":{"index":"index","follow":"follow","max-snippet":"max-snippet:-1","max-image-preview":"max-image-preview:large","max-video-preview":"max-video-preview:-1"},"canonical":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/zygmunt-balicki-dylemat-dziejowy\/","og_locale":"pl_PL","og_type":"article","og_title":"Zygmunt Balicki: Dylemat dziejowy - Dziennik Narodowy","og_description":"Dziennik Narodowy to zbi\u00f3r najwa\u017cniejszych informacji dla \u015brodowiska narodowego i patriotycznego.","og_url":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/zygmunt-balicki-dylemat-dziejowy\/","og_site_name":"Dziennik Narodowy","article_publisher":"https:\/\/www.facebook.com\/DziennikNarodowy","article_published_time":"2022-08-12T07:50:00+00:00","article_modified_time":"2023-10-29T08:54:06+00:00","og_image":[{"width":880,"height":555,"url":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/wp-content\/uploads\/2023\/10\/Szlachta_in_costumes_of_the_Voivodeships_of_the_Polish-Lithuanian_Commonwealth.png","type":"image\/png"}],"author":"Redakcja","twitter_card":"summary_large_image","twitter_creator":"@Dziennik_N","twitter_site":"@Dziennik_N","twitter_misc":{"Napisane przez":"Redakcja","Szacowany czas czytania":"34 minuty"},"schema":{"@context":"https:\/\/schema.org","@graph":[{"@type":"Article","@id":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/zygmunt-balicki-dylemat-dziejowy\/#article","isPartOf":{"@id":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/zygmunt-balicki-dylemat-dziejowy\/"},"author":{"name":"Redakcja","@id":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/#\/schema\/person\/ff639da77d6cc52c042a97f149e0e3f1"},"headline":"Zygmunt Balicki: Dylemat dziejowy","datePublished":"2022-08-12T07:50:00+00:00","dateModified":"2023-10-29T08:54:06+00:00","mainEntityOfPage":{"@id":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/zygmunt-balicki-dylemat-dziejowy\/"},"wordCount":6970,"publisher":{"@id":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/#organization"},"articleSection":["Historia i idea","Pocz\u0105tki My\u015bli"],"inLanguage":"pl-PL"},{"@type":"WebPage","@id":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/zygmunt-balicki-dylemat-dziejowy\/","url":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/zygmunt-balicki-dylemat-dziejowy\/","name":"Zygmunt Balicki: Dylemat dziejowy - Dziennik Narodowy","isPartOf":{"@id":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/#website"},"datePublished":"2022-08-12T07:50:00+00:00","dateModified":"2023-10-29T08:54:06+00:00","description":"Dziennik Narodowy to zbi\u00f3r najwa\u017cniejszych informacji dla \u015brodowiska narodowego i patriotycznego.","breadcrumb":{"@id":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/zygmunt-balicki-dylemat-dziejowy\/#breadcrumb"},"inLanguage":"pl-PL","potentialAction":[{"@type":"ReadAction","target":["https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/zygmunt-balicki-dylemat-dziejowy\/"]}]},{"@type":"BreadcrumbList","@id":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/zygmunt-balicki-dylemat-dziejowy\/#breadcrumb","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"name":"Strona g\u0142\u00f3wna","item":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/"},{"@type":"ListItem","position":2,"name":"Zygmunt Balicki: Dylemat dziejowy"}]},{"@type":"WebSite","@id":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/#website","url":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/","name":"Dziennik Narodowy","description":"Dziennik Narodowy","publisher":{"@id":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/#organization"},"alternateName":"Dziennik Narodowy to zbi\u00f3r najwa\u017cniejszych informacji dla \u015brodowiska narodowego i patriotycznego.","potentialAction":[{"@type":"SearchAction","target":{"@type":"EntryPoint","urlTemplate":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/?s={search_term_string}"},"query-input":"required name=search_term_string"}],"inLanguage":"pl-PL"},{"@type":"Organization","@id":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/#organization","name":"Dziennik Narodowy","alternateName":"Dziennik Narodowy to zbi\u00f3r najwa\u017cniejszych informacji dla \u015brodowiska narodowego i patriotycznego.","url":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/","logo":{"@type":"ImageObject","inLanguage":"pl-PL","@id":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/#\/schema\/logo\/image\/","url":"http:\/\/dzienniknarodowy.pl\/wp-content\/uploads\/2022\/11\/dn_logo-dark-1.png","contentUrl":"http:\/\/dzienniknarodowy.pl\/wp-content\/uploads\/2022\/11\/dn_logo-dark-1.png","width":704,"height":155,"caption":"Dziennik Narodowy"},"image":{"@id":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/#\/schema\/logo\/image\/"},"sameAs":["https:\/\/www.facebook.com\/DziennikNarodowy","https:\/\/twitter.com\/Dziennik_N"]},{"@type":"Person","@id":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/#\/schema\/person\/ff639da77d6cc52c042a97f149e0e3f1","name":"Redakcja","image":{"@type":"ImageObject","inLanguage":"pl-PL","@id":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/#\/schema\/person\/image\/","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/52e41b824a3a2215240a6134f6b3d007?s=96&d=mm&r=g","contentUrl":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/52e41b824a3a2215240a6134f6b3d007?s=96&d=mm&r=g","caption":"Redakcja"},"url":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/author\/rafal-skorniewski\/"}]}},"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/12173","targetHints":{"allow":["GET"]}}],"collection":[{"href":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/wp-json\/wp\/v2\/users\/3"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=12173"}],"version-history":[{"count":1,"href":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/12173\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":12175,"href":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/12173\/revisions\/12175"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media\/12174"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=12173"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=12173"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/dzienniknarodowy.pl\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=12173"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}