Od pierwszej chwili wybuchu 12 maja nad wypadkami zawis\u0142o niepokoj\u0105ce pytanie, jakie s\u0105 motywy zamachu, jaki jego cel. Cui bono? Na pytanie to Polak nie ma dot\u0105d jasnej odpowiedzi, gdy ju\u017c spok\u00f3j na ulicy, niestety spok\u00f3j \u017ca\u0142obny, gdy w oczach majacz\u0105 cyfry nie do wiary: 300 zabitych, tysi\u0105c rannych! Zabitych i rannych w walce bratob\u00f3jczej!<\/h2>\n\n\n\n

\u201eMy\u015bl Narodowa\u201d rozpatruj\u0105ca sprawy pod k\u0105tem kultury tw\u00f3rczo\u015bci polskiej, ma prawo zada\u0107 sobie to pytanie, gdy relacje o zdarzeniach w organach przewrotu (G\u0142os Prawdy) nosz\u0105 tytu\u0142: \u201ewielki czyn marsza\u0142ka Pi\u0142sudskiego i armii narodowej\u201d, gdy si\u0119 podnosi tw\u00f3rcze dla Polski znaczenie przewrotu.<\/p>\n\n\n\n

Pytanie to zaraz pierwszego dnia walk zadali samemu sprawcy zamachu dziennikarze. S\u0142owa odpowiedzi by\u0142y og\u00f3lnikowe i stawia\u0142y rzecz na gruncie pobudek idealizmu etycznego: \u201eza wiele nieprawo\u015bci\u201d! By\u0142o to jedyne wyja\u015bnienie autentyczne ze \u017ar\u00f3d\u0142a bezpo\u015bredniego. Ono te\u017c sta\u0142o si\u0119 podstaw\u0105 p\u00f3\u017aniejszych komunikat\u00f3w urz\u0119dowych i komentarzy prasy, oddanej sprawie przewrotu. Komunikat urz\u0119dowej Pol. Agencji telegraficznej z d. 14 maja wyja\u015bnia istot\u0119 czynu, \u017ce mia\u0142 on na celu \u201eobron\u0119 wojska przed krzywd\u0105\u201d, nawo\u0142uje og\u00f3\u0142 do pomocy, \u201eaby spo\u0142ecze\u0144stwo odetchn\u0119\u0142o pod rz\u0105dami ludzi dzielnych, mocnych i nieskazitelnych\u201d. \u201eTo, co si\u0119 sta\u0142o, ko\u0144czy si\u0119 komunikat \u2013 jest pocz\u0105tkiem moralnego odrodzenia Pa\u0144stwa\u201d.<\/p>\n\n\n\n

Ten sam motyw moralnego oczyszczenia przez ca\u0142y czas walki wysuwa\u0142a prasa przewrotowi oddana. Organ mniejszo\u015bci narodowych \u201eN. Kurier Polski\u201d 15 maja pi\u00f3rem red. St. Grossterna okre\u015bla znaczenie czynu jako \u201eprogram etyczny\u201d, z czego wyci\u0105ga wniosek, ze wynikiem jego b\u0119dzie \u201esprawiedliwo\u015b\u0107\u201d dla mniejszo\u015bci narodowych. To by\u0142 pierwszy wierzcho\u0142ek realno\u015bci, jaki si\u0119 wydoby\u0142 z powodzi s\u0142\u00f3w romantycznej tre\u015bci. Dopiero po walce, gdy dosz\u0142o do realizowania politycznego wynik\u00f3w militarnej przewagi coraz wi\u0119cej zacz\u0119\u0142o si\u0119 ukazywa\u0107 tego l\u0105du, na kt\u00f3rym si\u0119 opiera\u0142a rewolucja wojskowa.<\/p>\n\n\n\n

S\u0105 to trzy kompleksy interes\u00f3w: 1) punkt bezpo\u015bredniego wyj\u015bcia: wojsko samo z zupe\u0142nie niewyja\u015bnionym motywem interesu i celu, raczej jako fakt czynu, fakt ofiary z\u0142o\u017conej dla bli\u017cej nieznanych sobie cel\u00f3w, 2) kompleks interes\u00f3w socjalno \u2013 rewolucyjnych, zwi\u0105zanych nadziejami na przewr\u00f3t i czynnie z przewrotem wsp\u00f3\u0142dzia\u0142aj\u0105cy (PPS.) i 3) kompleks interes\u00f3w politycznych, sprzecznych z idea\u0142em Polski mocarstwowej, kt\u00f3ry w drodze mozolnej ewolucji pocz\u0105\u0142 si\u0119 ju\u017c realizowa\u0107 w oparciu politycznym o rz\u0105d wi\u0119kszo\u015bci narodowej. Dla orientacji mo\u017cna te grupy oznaczy\u0107 tytu\u0142ami dziennik\u00f3w warszawskich, kt\u00f3re wci\u0105ga\u0142y przez propagand\u0119 opini\u0119 publiczn\u0105 w akcj\u0119 ka\u017cdej grupy: 1) \u201ePolska Zbrojna\u201d, 2) \u201eRobotnik\u201d, 3) \u201eKurier Poranny\u201d, \u201eNowy Kurier Polski\u201d, \u201eG\u0142os Prawdy\u201d i par\u0119 innych subsydiowanych brukowc\u00f3w. Do tej trzeciej grupy, nie bez logiki wewn\u0119trznej, wesz\u0142a w\u0142a\u015bciwie ju\u017c i \u201ePolska Zbrojna\u201d, nabyta niedawno jakoby przez wydawc\u00f3w \u201eKuriera Poran.\u201d Grupa ta odznacza\u0142a si\u0119 wielkimi \u015brodkami materialnymi, krzykliwo\u015bci\u0105 uliczn\u0105 i bezceremonialnym traktowaniem prawdy.<\/p>\n\n\n\n

Ot\u00f3\u017c, gdy dosz\u0142o do formowania nowego rz\u0105du po przewrocie, panem sytuacji sta\u0142a si\u0119 ta trzecia grupa, nazywaj\u0105ca si\u0119 demokracj\u0105 polsk\u0105 i walcz\u0105ca o wolno\u015b\u0107 powszechn\u0105. Ona wy\u0142oni\u0142a z siebie rz\u0105d. O pierwszej grupie nie umiemy i nie chcemy m\u00f3wi\u0107, jaki jest jej pogl\u0105d na spos\u00f3b realizowania zwyci\u0119stwa w drodze konstytucyjnej. Druga grupa w szeregu rezolucji zastrzeg\u0142a si\u0119 przeciw takiemu rozwi\u0105zywaniu przewrotu i zapowiada dalsze prowadzenie dzie\u0142a w drodze rewolucji socjalnej. Jedyna styczna grupy socjalnej z trzeci\u0105 polityczn\u0105 jest ta, \u017ce obie waruj\u0105 now\u0105 er\u0119 w stosunku do mniejszo\u015bci narodowych.<\/p>\n\n\n\n

Teraz dopiero w zwi\u0105zku z budow\u0105 nowego rz\u0105du, prasa trzeciej grupy ujawni\u0142a g\u0142\u00f3wny motyw przewrotu. Jest to motyw polityki polskiej w stosunku do innych narodowo\u015bci wewn\u0105trz kraju i w stosunkach zagranicznych. \u201eNowy Kurier Polski\u201d, nie schodz\u0105c zreszt\u0105 z drogi nadanej mu przez b. ministra hr. Al. Skrzy\u0144skiego, najdobitniej ten moment uwydatni\u0142. Utrzymuje on (16 maja), \u017ce \u00f3w motyw\u2026. moralny, o kt\u00f3rym wy\u017cej, zar\u00f3wno sam Pi\u0142sudski, jak i rz\u0105d obecny, do kt\u00f3rego teraz wchodzi, czerpali i czerpa\u0107 b\u0119d\u0105 ze \u017ar\u00f3d\u0142a mi\u0119dzynarodowego.<\/p>\n\n\n\n

\u201eRz\u0105d ten b\u0119dzie czerpa\u0107 sw\u0105 si\u0142\u0105 na wewn\u0105trz i zapewnia\u0107 pot\u0119g\u0119 Polski (Polsce?) na zewn\u0105trz, z niewyczerpanej krynicy moralno\u015bci w stosunkach mi\u0119dzyludzkich i mi\u0119dzynarodowych. W imi\u0119 tej moralno\u015bci Marsza\u0142ek Pi\u0142sudski wszed\u0142 na czele swych m\u0119\u017cnych, bohaterskich \u017co\u0142nierzy do Warszawy\u201d\u2026<\/em><\/p>\n\n\n\n

Wyznanie to ko\u0144czy si\u0119 formu\u0142\u0105 znamienn\u0105: \u017ce \u201edusza demokracji polskiej\u201d tak urz\u0105dzi \u201eNajja\u015bniejsz\u0105 Rzeczpospolit\u0105\u201d, aby \u201ezab\u0142ysn\u0119\u0142a ku chwale i po\u017cytkowi wszystkich swoich obywateli i ku zadowoleni wszystkich pa\u0144stw i narod\u00f3w \u015bwiata\u201d.<\/p>\n\n\n\n

Z formu\u0142y tej wynika, \u017ce celem polityki polskiej ma by\u0107 to, aby z niej \u201ezadowolone\u201d by\u0142y wszystkie pa\u0144stwa i narody i \u017ceby z tego mieli po\u017cytek osobisty obywatele polskich roz\u0142og\u00f3w \u015brodkowo europejskich.<\/p>\n\n\n\n

Budowa nowego rz\u0105du z p. Augustem Zaleskim jako ministrem spraw zagranicznych, kt\u00f3ry ten program zadowolenia pa\u0144stw obcych i po\u017cytku obywateli wykonywa\u0142 podczas wojny wesp\u00f3\u0142 z p. Lednickim, ma fasad\u0119 w stylu wy\u017cej naszkicowanym. To rozpoznanie stylu opieramy na znajomo\u015bci ludzi i grup, kt\u00f3re na rz\u0105d ten si\u0119 z\u0142o\u017cy\u0142y. Mia\u0142y one sposobno\u015b\u0107 ju\u017c przedtem zaznajomi\u0107 nas ze swymi widokami na rozw\u00f3j stosunk\u00f3w w Europie, w kt\u00f3rej jakoby poj\u0119cia narodu i mocarstwa narodowego wkr\u00f3tce zagin\u0105. \u201ePrawica\u201d ze swoimi ambicjami Polski mocarstwowej, jako pa\u0144stwa narodowego, mog\u0142a przeszkodzi\u0107 realizowaniu tamtego idea\u0142u. Nale\u017ca\u0142o to niebezpiecze\u0144stwo za\u017cegna\u0107 za wszelk\u0105 cen\u0119, cho\u0107by hekatomb\u0105 w walce z rodakami. Wielka gra, wielka s\u0142awka.<\/p>\n\n\n\n

Niemcy, kt\u00f3re zawsze dobrze zna\u0142y nasze stosunki i naszych ludzi, jak si\u0119 dowiadujemy z telegram\u00f3w PAT-a, z zadowoleniem przyj\u0119\u0142y wiadomo\u015b\u0107 o przewrocie. \u201eVossische Zeitung\u201d (15.V.) zapowiada Polsce trudn\u0105 sytuacj\u0119 finansow\u0105 \u201epod kontrol\u0105 Ligi Narod\u00f3w. \u201eZamach wojskowy zosta\u0142 zwyci\u0119sko zako\u0144czony, najwa\u017cniejszy jednak etap dopiero nast\u0105pi\u201d. Przepowiada zawik\u0142anie w stosunkach z Rosj\u0105, J\u00f3zef Pi\u0142sudski, bowiem przeprowadzaj\u0105c sw\u00f3j program federacyjny, b\u0119dzie si\u0119 domaga\u0142 terytorj\u00f3w bia\u0142oruskich i ukrai\u0144skich.<\/p>\n\n\n\n

Nieokre\u015blony pozytywnie moment idealizmu etycznego wymaga\u0142, niestety, uzasadnienia negatywnego przez rzucenie cienia na moralno\u015b\u0107 obalonego rz\u0105du prawicowego. Ca\u0142y wyw\u00f3d etycznego has\u0142a wyprowadzono popularnie z tego, \u017ce tamten rz\u0105d sk\u0142ada\u0142 si\u0119 jakoby ze \u201ez\u0142odziei\u201d. Sta\u0142a si\u0119 wielka krzywda moralna narodowi, kt\u00f3ry tamten rz\u0105d zaufaniem darzy\u0142, krzywda ludziom, ci\u0119\u017csza ni\u017c robi\u0105 kule. I niepotrzebna. Tylko brak odwagi cywilnej nie pozwoli\u0142 wyzna\u0107 od razu istotnego motywu zamierze\u0144.<\/p>\n\n\n\n

Zygmunt Wasilewski<\/strong><\/p>\n\n\n\n

za: “My\u015bl Narodowa” nr 22\/1926 (23.05.1926)<\/p>\n\n\n\n

<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Od pierwszej chwili wybuchu 12 maja nad wypadkami zawis\u0142o niepokoj\u0105ce pytanie, jakie s\u0105 motywy zamachu, jaki jego cel. Cui bono? Na pytanie to Polak nie ma dot\u0105d jasnej odpowiedzi, gdy ju\u017c spok\u00f3j na ulicy, niestety spok\u00f3j \u017ca\u0142obny, gdy w oczach majacz\u0105 cyfry nie do wiary: 300 zabitych, tysi\u0105c rannych! Zabitych i rannych w walce bratob\u00f3jczej! […]<\/p>\n","protected":false},"author":3,"featured_media":12120,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[41,43],"tags":[],"class_list":["post-12119","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-historia-i-idea","category-okres-miedzywojenny-i-okupacja"],"yoast_head":"\n