Sytuacja w psychiatrii dzieci\u0119cej i m\u0142odzie\u017cowej od lat kuleje. Potwierdzaj\u0105 to dane z ca\u0142ego kraju. W wielu o\u015brodkach czas oczekiwania na przyj\u0119cie planowe na oddzia\u0142 stacjonarny ca\u0142odobowy wynosi kilkana\u015bcie miesi\u0119cy, a w niekt\u00f3rych plac\u00f3wkach przekracza nawet dwa lata. Mimo to przepe\u0142nione o\u015brodki przyjmuj\u0105 pacjent\u00f3w wymagaj\u0105cych natychmiastowej pomocy, co z jednej strony zaburza planowanie terapii, ale z drugiej \u2013 jest niezb\u0119dne. Nieco lepiej wygl\u0105da to na oddzia\u0142ach dziennych, gdzie nierzadko czas oczekiwania wynosi ok. 2 tygodni. Komentuj\u0105cy te dane eksperci ostrzegaj\u0105, \u017ce odsuwanie w czasie rozpocz\u0119cia leczenia mo\u017ce mie\u0107 powa\u017cne skutki. Objawy mog\u0105 si\u0119 nasila\u0107, ale te\u017c istnieje ryzyko pojawiania si\u0119 zachowa\u0144 samob\u00f3jczych. Z kolei z danych Naczelnej Izby Lekarskiej wynika, \u017ce wed\u0142ug stanu z 30 kwietnia br. w Polsce by\u0142o tylko 543 lekarzy z tytu\u0142em specjalisty psychiatrii i m\u0142odzie\u017cy wykonuj\u0105cych ten zaw\u00f3d.<\/strong><\/p>\n\n\n\n Coraz wi\u0119cej pilnych przyj\u0119\u0107<\/strong><\/p>\n\n\n\n Plac\u00f3wki zajmuj\u0105ce si\u0119 leczeniem psychiatrycznym dzieci i m\u0142odzie\u017cy udost\u0119pni\u0142y dane z prze\u0142omu lipca i sierpnia, dotycz\u0105ce liczby m\u0142odych pacjent\u00f3w czekaj\u0105cych w kolejce na przyj\u0119cie na oddzia\u0142y stacjonarne oraz dzienne. Nierzadko ilo\u015b\u0107 os\u00f3b oczekuj\u0105cych dalece przekracza liczb\u0119 \u0142\u00f3\u017cek, kt\u00f3rymi dysponuje dany o\u015brodek. Zebrane informacje pochodz\u0105 z ponad trzydziestu plac\u00f3wek z ca\u0142ego kraju, czyli ze zdecydowanej wi\u0119kszo\u015bci dzia\u0142aj\u0105cych tego typu podmiot\u00f3w na rynku.<\/p>\n\n\n\n \u2013 Obraz psychiatrii dzieci\u0119cej i m\u0142odzie\u017cowej wy\u0142aniaj\u0105cy si\u0119 z tych danych pokazuje powa\u017cn\u0105 potrzeb\u0119 r\u00f3wnowa\u017cenia opieki planowej oraz elastycznego dostosowywania si\u0119 do zmieniaj\u0105cych si\u0119 potrzeb pacjent\u00f3w. Kluczowe jest d\u0105\u017cenie do systemu opieki, kt\u00f3ry b\u0119dzie w stanie skutecznie reagowa\u0107 na r\u00f3\u017cnorodne wyzwania, zapewniaj\u0105c wszechstronn\u0105 i odpowiedni\u0105 opiek\u0119 zdrowotn\u0105 \u2013 komentuje psycholog Micha\u0142 Murgrabia z platformy ePsycholodzy.pl.<\/p>\n\n\n\n Osoby wymagaj\u0105ce nag\u0142ej pomocy \u2013 na przyk\u0142ad po pr\u00f3bach samob\u00f3jczych \u2013 mog\u0105 liczy\u0107 na natychmiastowe przyj\u0119cie. Nie brakuje opinii, \u017ce ze wzgl\u0119du na du\u017ce ob\u0142o\u017cenie oddzia\u0142\u00f3w pacjentami przyjmowanymi na bie\u017c\u0105co, tj. w trybie pilnym, osobom czekaj\u0105cym w kolejkach trudno jest rozpocz\u0105\u0107 planowane leczenie. Zarzuty dotycz\u0105 tego, \u017ce zwi\u0119kszaj\u0105c liczb\u0119 nag\u0142ych przyj\u0119\u0107, szpitale same zaburzaj\u0105 harmonogramy prac. \u2013 Nag\u0142e przyj\u0119cia mog\u0105 wprawdzie op\u00f3\u017ania\u0107 lub zak\u0142\u00f3ca\u0107 te planowane, ale trzeba rozumie\u0107, \u017ce s\u0105 to sytuacje wymagaj\u0105ce natychmiastowej interwencji. Przypadki pilne to nie tylko reakcje na pr\u00f3by samob\u00f3jcze, lecz tak\u017ce na ostre objawy psychotyczne, ci\u0119\u017ckie zaburzenia nastroju czy zachowania agresywne \u2013 wyja\u015bnia Micha\u0142 Murgrabia.<\/p>\n\n\n\n We wrze\u015bniu wzro\u015bnie liczba pacjent\u00f3w<\/strong><\/p>\n\n\n\n Na podstawie danych z plac\u00f3wek zajmuj\u0105cych si\u0119 zdrowiem psychicznym dzieci i m\u0142odzie\u017cy mo\u017cna tak\u017ce wyci\u0105gn\u0105\u0107 wnioski na temat tego, czy w zwi\u0105zku z rozpocz\u0119tym w\u0142a\u015bnie rokiem szkolnym ro\u015bnie liczba m\u0142odych ludzi potrzebuj\u0105cych wsparcia. Tak\u0105 korelacj\u0119 dostrzega dr Aleksandra Lewandowska, konsultant krajowy w dziedzinie psychiatrii dzieci i m\u0142odzie\u017cy.<\/p>\n\n\n\n \u2013 Psychiatria dzieci i m\u0142odzie\u017cy funkcjonuje w dynamice roku szkolnego i w pewnej, nazwijmy to, zale\u017cno\u015bci od procesu edukacyjnego. Z pocz\u0105tkiem roku szkolnego sukcesywnie obserwujemy nap\u0142yw pacjent\u00f3w dzieci\u0119cych i to zar\u00f3wno do oddzia\u0142\u00f3w stacjonarnych dziennych, jak i opieki ambulatoryjnej czy interwencji w ramach izb przyj\u0119\u0107. Najcz\u0119\u015bciej to s\u0105 pacjenci nieposiadaj\u0105cy adekwatnego wsparcia, kt\u00f3re powinno by\u0107 zapewnione na terenie szko\u0142y. Ewentualnie maj\u0105 oni zdiagnozowane r\u00f3\u017cnego rodzaju deficyty, zaburzenia psychiczne b\u0105d\u017a nie postawiono im jeszcze diagnozy \u2013 m\u00f3wi dr Lewandowska.<\/p>\n\n\n\n Ekspertka dodaje te\u017c, \u017ce dokona\u0142a analizy sytuacji w dw\u00f3ch obszarach. Jeden dotyczy\u0142 por\u00f3wnania, z jak\u0105 skal\u0105 wzrostu zapotrzebowania na leczenie psychiatryczne dzieci i m\u0142odzie\u017cy mamy do czynienia. W celu przeprowadzenia analizy, dr Lewandowska poprosi\u0142a central\u0119 NFZ o dane dotycz\u0105ce realizowania \u015bwiadcze\u0144 w opiece psychiatrycznej (stacjonarnej, ambulatoryjnej i dziennej) dla dzieci i m\u0142odzie\u017cy przed pandemi\u0105. Uwzgl\u0119dni\u0142a zatem ca\u0142y rok 2019 i por\u00f3wna\u0142a wyniki z danymi za 2022 rok.<\/p>\n\n\n\n \u2013 Przyznam szczerze, \u017ce skala problem\u00f3w, z jak\u0105 mamy do czynienia, nawet mnie zaskoczy\u0142a. Liczba pacjent\u00f3w dzieci\u0119cych do 13. roku \u017cycia, obj\u0119tych opiek\u0105 psychiatryczn\u0105, wzros\u0142a o 87%. Z kolei starszych pacjent\u00f3w m\u0142odzie\u017cowych przyby\u0142o a\u017c o 168% \u2013 alarmuje dr Lewandowska.<\/p>\n\n\n\n Nie tylko liczba specjalist\u00f3w jest wa\u017cna<\/strong><\/p>\n\n\n\n Jak informuje Jakub Kosikowski, rzecznik prasowy Naczelnej Izby Lekarskiej, wed\u0142ug stanu z 30 kwietnia br. by\u0142o 571 lekarzy z tytu\u0142em specjalisty psychiatrii i m\u0142odzie\u017cy, z czego 543 wykonywa\u0142o zaw\u00f3d. Ekspert zastrzega, \u017ce nie posiada danych m\u00f3wi\u0105cych o tym, ilu z nich ma podw\u00f3jn\u0105 specjalizacj\u0119, np. psychiatri\u0119 doros\u0142ych i na co dzie\u0144 pracuje w tej drugiej. Nie jest te\u017c znany wymiar poszczeg\u00f3lnych etat\u00f3w. Rodzi to pytania o to, czy lekarzy zajmuj\u0105cych si\u0119 psychiatri\u0105 dzieci\u0119c\u0105 jest za ma\u0142o.<\/p>\n\n\n\n \u2013 Po ww. danych wida\u0107, \u017ce takich lekarzy jest w Polsce zbyt ma\u0142o. Wzrost ich liczby m\u00f3g\u0142by potencjalnie umo\u017cliwi\u0107 leczenie wi\u0119kszej cz\u0119\u015bci pacjent\u00f3w. Niemniej jednak nie tylko ilo\u015b\u0107 psychiatr\u00f3w jest decyduj\u0105cym czynnikiem. R\u00f3wnie wa\u017cne jest posiadanie wystarczaj\u0105cej liczby \u0142\u00f3\u017cek na oddzia\u0142ach. Ponadto istotna jest dost\u0119pno\u015b\u0107 psychoterapeut\u00f3w wyspecjalizowanych w pracy z dzie\u0107mi i dodatkowego personelu pomocniczego itd. Dopiero to wszystko razem mo\u017ce przyczyni\u0107 si\u0119 do poprawy sytuacji \u2013 t\u0142umaczy Murgrabia.<\/p>\n\n\n\n Zbyt d\u0142ugi czas oczekiwania na przyj\u0119cie<\/strong><\/p>\n\n\n\n Dane udost\u0119pnione przez plac\u00f3wki pokazuj\u0105 zr\u00f3\u017cnicowany czas oczekiwania na przyj\u0119cie na oddzia\u0142 stacjonarny ca\u0142odobowy oraz na oddzia\u0142 dzienny. Cz\u0119\u015b\u0107 jednostek informuje, \u017ce pacjenci s\u0105 przyjmowani na bie\u017c\u0105co. Nie brakuje jednak stwierdze\u0144, \u017ce ww. czas wynosi 2-3 miesi\u0105ce. S\u0105 te\u017c plac\u00f3wki, kt\u00f3re wskazuj\u0105 terminy ju\u017c na 2024 rok, a nawet na 2025 rok. Natomiast jeden z oddzia\u0142\u00f3w zapewnia, \u017ce czas oczekiwania na przyj\u0119cie wynosi a\u017c 770 dni.<\/p>\n\n\n\n \u2013 Przedstawione zr\u00f3\u017cnicowanie czasu oczekiwania na przyj\u0119cie na oddzia\u0142 stacjonarny ca\u0142odobowy wskazuje na istnienie szerokiej palety warunk\u00f3w i mo\u017cliwo\u015bci w plac\u00f3wkach zajmuj\u0105cych si\u0119 leczeniem psychiatrycznym dzieci i m\u0142odzie\u017cy. Z kolei odpowiedzi odnosz\u0105ce si\u0119 do przyj\u0119\u0107 odbywaj\u0105cych si\u0119 na bie\u017c\u0105co \u015bwiadcz\u0105 o zdolno\u015bci plac\u00f3wek do elastycznego reagowania na zmienne zapotrzebowanie. Natomiast rozpi\u0119to\u015b\u0107 termin\u00f3w od kilku miesi\u0119cy do nawet lat m\u00f3wi o powa\u017cnych wyzwaniach w dost\u0119pie do opieki. Mo\u017cna stwierdzi\u0107, \u017ce d\u0142ugoletnie perspektywy przyj\u0119\u0107 wydaj\u0105 si\u0119 przewy\u017csza\u0107 oczekiwania pacjent\u00f3w i sugerowa\u0107 powa\u017cne braki w dost\u0119pie do profesjonalnej pomocy \u2013 komentuje psycholog Micha\u0142 Murgrabia.<\/p>\n\n\n\n Inaczej wygl\u0105da kwestia oczekiwania na leczenie na oddzia\u0142ach dziennych. O\u015brodki s\u0105 gotowe przyjmowa\u0107 pacjent\u00f3w na bie\u017c\u0105co. W najgorszym wypadku czas oczekiwania wyd\u0142u\u017ca si\u0119 do 2 miesi\u0119cy. Micha\u0142 Murgrabia wyja\u015bnia, \u017ce mo\u017ce to by\u0107 zas\u0142ug\u0105 tego, \u017ce oddzia\u0142y dzienne nios\u0105 wsparcie pacjentom wymagaj\u0105cym mniej intensywnej opieki. Co innego plac\u00f3wki ca\u0142odobowe, w kt\u00f3rych czas pobytu jest d\u0142u\u017cszy. Chc\u0105c przedstawi\u0107 pe\u0142ny obraz omawianych zjawisk, warto wyja\u015bni\u0107, jakie s\u0105 wskazania medyczne do skierowania pacjent\u00f3w do okre\u015blonego trybu leczenia.<\/p>\n\n\n\n \u2013 Skierowanie na oddzia\u0142 dzienny lub stacjonarny ca\u0142odobowy zale\u017cy od stopnia nasilenia i rodzaju zaburze\u0144 psychicznych u pacjenta, a tak\u017ce od oceny ryzyka oraz og\u00f3lnego stanu zdrowia. W przypadkach ostrych kryzys\u00f3w, samookalecze\u0144, pr\u00f3b samob\u00f3jczych lub powa\u017cnych objaw\u00f3w psychotycznych pacjent mo\u017ce by\u0107 kierowany na oddzia\u0142 stacjonarny ca\u0142odobowy, gdzie zapewniona jest ci\u0105g\u0142a opieka. Natomiast oddzia\u0142y dzienne cz\u0119sto przyjmuj\u0105 pacjent\u00f3w z umiarkowanymi zaburzeniami, wymagaj\u0105cymi wsparcia i terapii, ale niekoniecznie hospitalizacji \u2013 dodaje Murgrabia.<\/p>\n\n\n\n Jest szansa na popraw\u0119 sytuacji?<\/strong><\/p>\n\n\n\n Konsultant krajowy dr Aleksandra Lewandowska zauwa\u017ca, \u017ce problem nie jest nowy, bowiem ju\u017c w 2012 roku \u00f3wczesny krajowy konsultant w dziedzinie psychiatrii dzieci i m\u0142odzie\u017cy alarmowa\u0142, \u017ce tego typu opieka wymaga zmian. Informowa\u0142 te\u017c, \u017ce z roku na rok przybywa dzieci i m\u0142odzie\u017cy ze zdiagnozowanymi r\u00f3\u017cnego rodzaju zaburzeniami psychicznymi.<\/p>\n\n\n\n \u2013 Niew\u0105tpliwie obserwujemy u dzieci i m\u0142odzie\u017cy kryzys relacji, brak umiej\u0119tno\u015bci spo\u0142ecznych i radzenia sobie z r\u00f3\u017cnymi wyzwaniami. Dotyczy to nie tylko relacji r\u00f3wie\u015bniczych, ale tak\u017ce w najbli\u017cszym \u015brodowisku dzieci i nastolatk\u00f3w. Niejedna osoba doros\u0142a nie ma narz\u0119dzi i umiej\u0119tno\u015bci do radzenia sobie z wyzwaniami, a co dopiero m\u0142ode osoby \u2013 spostrzega dr Lewandowska.<\/p>\n\n\n\n Chc\u0105c pom\u00f3c dzieciom i m\u0142odzie\u017cy po pr\u00f3bach samob\u00f3jczych lub cierpi\u0105cym z powod\u00f3w r\u00f3\u017cnych zaburze\u0144, nale\u017cy dzia\u0142a\u0107 niezmiernie szybko i sprawnie. D\u0142ugotrwa\u0142e oczekiwanie na przyj\u0119cie na oddzia\u0142 stacjonarny ca\u0142odobowy mo\u017ce mie\u0107 powa\u017cne skutki zdrowotne.<\/p>\n\n\n\n \u2013 W\u00f3wczas istniej\u0105ce objawy mog\u0105 si\u0119 nasili\u0107, wp\u0142ywaj\u0105c negatywnie na codzienne funkcjonowanie pacjenta. To mo\u017ce prowadzi\u0107 do izolacji spo\u0142ecznej, problem\u00f3w w nauce i nawet podwy\u017cszonego ryzyka zachowa\u0144 samob\u00f3jczych. 2-3 miesi\u0105ce oczekiwania na oddzia\u0142 dzienny mo\u017ce mie\u0107 \u0142agodniejszy, ale wci\u0105\u017c istotny wp\u0142yw. Samo przewidywanie d\u0142ugiego oczekiwania mo\u017ce negatywnie prze\u0142o\u017cy\u0107 si\u0119 na zdrowie pacjenta, zwi\u0119kszaj\u0105c stres i nasilaj\u0105c objawy. To zjawisko mo\u017ce wywo\u0142a\u0107 poczucie frustracji, negatywnie oddzia\u0142uj\u0105c na stan psychiczny. Dlatego skr\u00f3cenie czasu oczekiwania jest kluczowe dla zapewnienia odpowiedniej i skutecznej opieki psychiatrii dzieci i m\u0142odzie\u017cy \u2013 wyja\u015bnia ekspert z platformy ePsycholodzy.pl.<\/p>\n\n\n\n Dr Aleksandra Lewandowska jest zdania, \u017ce skr\u00f3cenie czasu oczekiwania na przyj\u0119cie na oddzia\u0142 stacjonarny ca\u0142odobowy i dzienny na leczenie psychiatryczne dzieci i m\u0142odzie\u017cy w najbli\u017cszym czasie jest mo\u017cliwe. Konsultant krajowy zwraca uwag\u0119 na to, \u017ce im wi\u0119cej jest plac\u00f3wek nios\u0105cych pomoc \u2013 niezale\u017cnie od tego, czy dzia\u0142aj\u0105 one w ramach pierwszego czy drugiego poziomu referencyjnego i czy nios\u0105 pomoc stacjonarn\u0105 dzienn\u0105 \u2013 tym bardziej skracaj\u0105 si\u0119 kolejki. A przez to maleje liczba pacjent\u00f3w do przyj\u0119cia planowego. Ekspertka wspomina te\u017c o zmieniaj\u0105cych si\u0119 przepisach, kt\u00f3re wprowadzaj\u0105 oddzia\u0142y diagnostyczne dzienne. Pacjenci, kt\u00f3rzy teraz nie wymagaj\u0105 leczenia w oddziale stacjonarnym, ale czekaj\u0105 na przyj\u0119cie planowe, b\u0119d\u0105 mogli korzysta\u0107 z opieki w ramach oddzia\u0142u dziennego z mo\u017cliwo\u015bci\u0105 powrotu wieczorem do domu, tak jak to wygl\u0105da dzi\u015b na oddzia\u0142ach dziennych.<\/p>\n\n\n\n