Od lat w przestrzeni publicznej powtarzana jest narracja, \u017ce art. sprzedawane w ma\u0142ych sklepach, na bazarach lub straganach s\u0105 dro\u017csze ni\u017c w sieciach handlowych. Jednak badania dowodz\u0105, \u017ce konsumenci wci\u0105\u017c ch\u0119tnie robi\u0105 codzienne zakupy na lokalnych placach. Wi\u0119kszo\u015b\u0107 chodzi tam po \u015bwie\u017ce i naturalne artyku\u0142y, ale licz\u0105c te\u017c na to, \u017ce b\u0119dzie taniej ni\u017c w sieci\u00f3wkach. Wi\u0119c walka o klienta trwa. Eksperci zwracaj\u0105 uwag\u0119 na to, \u017ce ma\u0142y handel nie korzysta z efektu skali i nie mo\u017ce negocjowa\u0107 cen z dostawcami tak skutecznie, jak du\u017ce sieci\u00f3wki, wi\u0119c nie jest w stanie z nimi konkurowa\u0107. Jednak niekt\u00f3re grupy produkt\u00f3w faktycznie mog\u0105 oferowa\u0107 taniej, ale nie tylko o to chodzi. Rozm\u00f3wcy z bran\u017cy retailowej dodaj\u0105, \u017ce bazary i targowiska maj\u0105 sw\u00f3j klimat i powinny to lepiej promocyjnie wykorzystywa\u0107 nie tylko po to, by nie wypa\u015b\u0107 z rynku, ale przede wszystkim \u017ceby sukcesywnie zwi\u0119ksza\u0107 liczb\u0119 klient\u00f3w.<\/strong><\/p>\n\n\n\n Polacy nie s\u0105 \u201eskazani\u201d na sieci\u00f3wki<\/strong><\/p>\n\n\n\n Z oficjalnego odczytu GUS-u wynika, \u017ce ceny \u017cywno\u015bci i napoj\u00f3w zdro\u017ca\u0142y w lipcu o ponad 15 proc. Z kolei autorzy cyklicznego raportu pt. \u201eINDEKS CEN W SKLEPACH DETALICZNYCH\u201d ustalili wzrost cen w tym okresie na poziomie blisko 15% rdr. R\u00f3\u017cnica pomi\u0119dzy odczytami jest niewielka i raczej wynika z odmiennej metodologii. Autorzy \u201eICwSD\u201d obejmuj\u0105 wszystkie na rynku dyskonty, hipermarkety, supermarkety, sieci convenience oraz cash&carry, kt\u00f3re docieraj\u0105 ze swoimi ofertami do wi\u0119kszo\u015bci konsument\u00f3w w Polsce, podczas gdy GUS opr\u00f3cz sieci handlowych ma dodatkowo dane z mniejszych sklep\u00f3w, kiosk\u00f3w czy te\u017c lokalnych stragan\u00f3w.<\/p>\n\n\n\n Niezale\u017cnie jednak od \u017ar\u00f3d\u0142a danych, m\u00f3wimy o znacznym wzro\u015bcie cen. Skutkuje on tym, \u017ce klienci szukaj\u0105 oszcz\u0119dno\u015bci. Jednym ze sposob\u00f3w oszcz\u0119dzania jest kupowanie tam, gdzie jest taniej. Rodzi si\u0119 pytanie, czy Polacy mog\u0105 robi\u0107 ta\u0144sze zakupy na bazarach lub targowiskach, czy te\u017c najta\u0144szym wyborem pozostaj\u0105 tylko du\u017ce sklepy sieciowe? Ci, kt\u00f3rzy regularnie chodz\u0105 na bazary i targowiska, g\u0142\u00f3wnie wskazuj\u0105, \u017ce chodz\u0105 tam po \u015bwie\u017ce produkty (26,1%), z ch\u0119ci zrobienia zdrowszych zakup\u00f3w (21,5%) i z potrzeby oszcz\u0119dno\u015bci (19,3%). Tak wykaza\u0142o niedawne badanie. Czy to odpowiedni kierunek zakup\u00f3w? Dr Justyna Rybacka, ekspertka w zakresie ekonomii i finans\u00f3w z Uniwersytetu WSB Merito Gdynia, zauwa\u017ca, \u017ce du\u017ce sieci handlowe zazwyczaj maj\u0105 wynegocjowane ni\u017csze stawki z wieloma dostawcami nabia\u0142u, ryb czy mi\u0119sa. Dzi\u0119ki temu s\u0105 w stanie zaoferowa\u0107 nieco bardziej konkurencyjne ceny ni\u017c mniejsze podmioty.<\/p>\n\n\n\n \u2013 Dodatkowo s\u0105 w stanie proponowa\u0107 rabaty i upusty w sytuacji, kiedy klient dokonuje wi\u0119kszych zakup\u00f3w. Przewag\u0105 du\u017cych sieci jest r\u00f3wnie\u017c to, \u017ce pojawia si\u0119 w nich efekt skali, co oznacza, \u017ce konsumenci dokonuj\u0105 tam zakup\u00f3w z ka\u017cdej kategorii, tj. art. spo\u017cywcze, \u015brodki higieny, czasem r\u00f3wnie\u017c odzie\u017c czy zabawki. Z perspektywy klient\u00f3w to wygodny spos\u00f3b na zrobienie zakup\u00f3w w jednym miejscu, natomiast dla du\u017cych sklep\u00f3w to szansa na wy\u017csze zyski, poniewa\u017c konsumenci pozostawiaj\u0105 tam znaczn\u0105 cz\u0119\u015b\u0107 swojego domowego bud\u017cetu. Bazary i ma\u0142e sklepy osiedlowe to g\u0142\u00f3wnie miejsca, gdzie klienci dokonuj\u0105 zakupu sezonowych warzyw i owoc\u00f3w, nabia\u0142u czy pieczywa. Ma\u0142e, detaliczne podmioty to r\u00f3wnie\u017c wygodna forma na dokonanie zakupu brakuj\u0105cych artyku\u0142\u00f3w domowych. Natomiast ten fakt nie jest wystarczaj\u0105cy, aby te podmioty utrzyma\u0142y si\u0119 na rynku przy rosn\u0105cym udziale market\u00f3w. Jak pokazuj\u0105 dane Dun & Bradstreet, w 2022 roku mali detali\u015bci zamkn\u0119li blisko 4 tys. sklep\u00f3w, g\u0142\u00f3wnie spo\u017cywczych \u2013 zauwa\u017ca ekspertka.<\/p>\n\n\n\n Dr Anna Semmerling, prodziekan Wydzia\u0142u Biznesu Uniwersytetu WSB Merito Gda\u0144sk, r\u00f3wnie\u017c podkre\u015bla, \u017ce ma\u0142e sklepy nie s\u0105 najcz\u0119\u015bciej w stanie oferowa\u0107 ni\u017cszych cen ni\u017c dyskonty czy hipermarkety, za to wy\u017csza cena mo\u017ce by\u0107 rekompensowana przez lepszej jako\u015bci produkty i indywidualne podej\u015bcie do klienta. Robienie zakup\u00f3w w mniejszych sklepach mo\u017ce skutkowa\u0107 oszcz\u0119dno\u015bciami tak\u017ce dzi\u0119ki temu, \u017ce si\u0142\u0105 rzeczy nabywa si\u0119 w nich mniej ni\u017c w du\u017cym markecie. A kusi on promocjami i stosuje r\u00f3\u017cne sposoby, kt\u00f3re maj\u0105 zach\u0119ci\u0107 klient\u00f3w do kupowania rzeczy, jakich wcale nie planowali naby\u0107. W ma\u0142ym sklepiku czy na bazarze ryzyko \u201enadprogramowych\u201d zakup\u00f3w jest mniejsze, wi\u0119c mo\u017ce si\u0119 okaza\u0107, \u017ce w og\u00f3lnym bilansie zakupy w sklepie osiedlowym, zw\u0142aszcza te codzienne, pozwol\u0105 na zwi\u0119kszenie oszcz\u0119dno\u015bci w domowych bud\u017cetach.<\/p>\n\n\n\n Co na bazarze mo\u017cna kupi\u0107 taniej?<\/strong><\/p>\n\n\n\n Czy mo\u017cna wskaza\u0107 na kategorie produkt\u00f3w, kt\u00f3re warto kupowa\u0107 w ma\u0142ych sklepach b\u0105d\u017a na bazarach lub targowiskach, gdy\u017c s\u0105 ta\u0144sze ni\u017c w sieciach handlowych? I czy jest odwrotnie? Czy niekt\u00f3re towary s\u0105 tam dro\u017csze ni\u017c w sklepach sieciowych? Maciej Ptaszy\u0144ski, prezes Polskiej Izby Handlu, jest zdania, \u017ce ni\u017csze ceny na bazarach to wyj\u0105tek. \u2013 Z uwagi na ogromne mo\u017cliwo\u015bci zakupowe du\u017cych sieci dyskontowych nie nale\u017cy raczej oczekiwa\u0107, i\u017c produkty na bazarze b\u0119d\u0105 ta\u0144sze. Oczywi\u015bcie mo\u017ce si\u0119 tak zdarzy\u0107, ale raczej nie b\u0119dzie to regu\u0142a \u2013 uwa\u017ca ekspert. Julita Pryzmont z agencji badawczo-analitycznej Hiper-Com Poland r\u00f3wnie\u017c jest zdania, \u017ce ma\u0142e sklepy, stragany i bazary mog\u0105 mie\u0107 trudno\u015bci w konkurowaniu cenami z du\u017cymi sieciami, ale s\u0105 powody, dla kt\u00f3rych niekt\u00f3rzy klienci mog\u0105 wybiera\u0107 robinie zakup\u00f3w w\u0142a\u015bnie tam.<\/p>\n\n\n\n \u2013 Cz\u0119sto oferuj\u0105 one produkty lokalne, kt\u00f3re nie s\u0105 dost\u0119pne w du\u017cych sieciach handlowych. Te artyku\u0142y mog\u0105 by\u0107 ta\u0144sze ze wzgl\u0119du na ograniczone koszty dystrybucji i brak po\u015brednik\u00f3w. \u015awie\u017ce produkty sezonowe mog\u0105 by\u0107 ta\u0144sze ni\u017c w du\u017cych sieciach, gdzie wymagana jest d\u0142u\u017csza trasa dostaw. Wreszcie w niekt\u00f3rych lokalizacjach ma\u0142e sklepy i stragany mog\u0105 konkurowa\u0107 ze sob\u0105, co mo\u017ce prowadzi\u0107 do obni\u017cenia cen w celu przyci\u0105gni\u0119cia klient\u00f3w. Z kolei produkty markowe lub specjalistyczne mog\u0105 by\u0107 ta\u0144sze w du\u017cych sieciach, gdzie istnieje wi\u0119ksza konkurencja i mo\u017cliwo\u015b\u0107 negocjacji cen z dostawcami \u2013 wylicza Julita Pryzmont.<\/p>\n\n\n\n Natomiast dr Anna Semmerling r\u00f3wnie\u017c uwa\u017ca, \u017ce do ma\u0142ych sklep\u00f3w najbardziej op\u0142aca si\u0119 chodzi\u0107 po warzywa, owoce, mi\u0119so, pieczywo, a tak\u017ce nabia\u0142. \u2013 Na tych produktach co prawda nie oszcz\u0119dzimy, jednak\u00a0 r\u00f3\u017cnica w jako\u015bci jest bardzo cz\u0119sto widoczna, a dodatkowo otrzymujemy indywidualne podej\u015bcie i mi\u0142\u0105 atmosfer\u0119 \u2013 dodaje ekspertka. Tak\u0105 narracj\u0119 potwierdzaj\u0105 wy\u017cej przywo\u0142ane badania, kt\u00f3re wskazuj\u0105, \u017ce Polacy na stragany i bazary g\u0142\u00f3wnie chodz\u0105 po warzywa (33,5% tak deklaruje), owoce (29,7%), w\u0119dliny (19,3%), nabia\u0142 (19,5%) i mi\u0119so (17,8%).<\/p>\n\n\n\n \u2013 Obecnie mamy dwa typy klient\u00f3w ch\u0119tnie korzystaj\u0105cych z zakup\u00f3w na targowiskach i bazarach. Pierwsz\u0105 z nich s\u0105 osoby starsze, kt\u00f3re przywyk\u0142y do tej formy handlu detalicznego \u2013 w przesz\u0142o\u015bci przede wszystkim w takich miejscach dokonywa\u0142y zakup\u00f3w. \u2013 Ta grupa ma swoje przyzwyczajenia, ulubione towary i sprzedawc\u00f3w, kt\u00f3rych zna od lat, wi\u0119c mo\u017cna zak\u0142ada\u0107, \u017ce b\u0119d\u0105 oni lojalnymi konsumentami. Drug\u0105 grup\u0105 s\u0105 m\u0142odsze osoby, kt\u00f3re chc\u0105 od\u017cywia\u0107 si\u0119 zdrowo, skr\u00f3ci\u0107 \u0142a\u0144cuch dostaw, pozna\u0107 miejsce pochodzenia jadanych artyku\u0142\u00f3w, a tak\u0105 szans\u0119 daj\u0105 im w\u0142a\u015bnie zakupy dokonywane na bazarze, bezpo\u015brednio od rolnika czy producenta \u2013 uwa\u017ca dr Justyna Rybacka.<\/p>\n\n\n\n Trudna i nier\u00f3wna konkurencja<\/strong><\/p>\n\n\n\n Czy targowiska i bazary mog\u0105 w przysz\u0142o\u015bci \u201eodbi\u0107\u201d klient\u00f3w du\u017cym sieciom handlowym albo przynajmniej w wyra\u017aniejszy spos\u00f3b zarysowa\u0107 swoj\u0105 obecno\u015b\u0107? Ekspertka z Uniwersytetu WSB Merito Gdynia zauwa\u017ca, \u017ce ro\u015bnie grono konsument\u00f3w, kt\u00f3rym zale\u017cy na dbaniu o zdrowie, wi\u0119c ch\u0119tnie kupuj\u0105 na targowiskach owoce i warzywa. \u2013 Natomiast trudno m\u00f3wi\u0107 o tym, by Polacy ch\u0119tnie kupowali w tych miejscach np. odzie\u017c, obuwie czy artyku\u0142y domowe. Obecnie sieci handlowe oferuj\u0105 ca\u0142\u0105 gam\u0119 tych wyrob\u00f3w w niskich cenach, wi\u0119c jest wysoce prawdopodobne, \u017ce zainteresowanie tymi produktami na bazarach zaniknie. Nale\u017cy wzi\u0105\u0107 jednak pod uwag\u0119, \u017ce na targowiskach w du\u017cej mierze dystrybuowane s\u0105 lokalne produkty spo\u017cywcze, zwykle prosto od miejscowych rolnik\u00f3w i producent\u00f3w, a tak\u017ce wspierane jest lokalne rzemios\u0142o, oferuj\u0105c wyroby artystyczne, r\u0119kodzie\u0142o i unikalne przedmioty. Zatem jest przestrze\u0144 na to, \u017ce zachowanie takiej formy bazar\u00f3w jako miejsc lokalnej kultury ma szanse przetrwa\u0107 \u2013 uwa\u017ca dr Rybacka.<\/p>\n\n\n\n \u2013 Konkurowanie z sieciami w\u0142a\u015bciwie nie ma sensu. Jednym z wyj\u015b\u0107 jest kreacja marek lokalnych i r\u00f3wnolegle tworzenie sprzeda\u017cy gospodarskiej na bazarze i targowisku, ale tak\u017ce w formie zintegrowanej w wi\u0119kszych obiektach. B\u0142\u0119dem jest postawienie si\u0119 w kontrze do sieci. Te w odpowiedzi stworz\u0105 konkurencyjne rozwi\u0105zania jako integratorzy dostaw gospodarskich, nawet ogr\u00f3dkowych. Pami\u0119tajmy, \u017ce sukcesem ciesz\u0105 si\u0119 ma\u0142e obiekty sieciowe i proponuj\u0105 podobnie dobry lub nawet lepszy produkt. Trzeba to uprzedza\u0107, staraj\u0105c si\u0119 o wsp\u00f3lne marki producent\u00f3w i handlowe dla sklepik\u00f3w i stoisk. Jednym z kana\u0142\u00f3w handlowych mo\u017ce by\u0107 obecno\u015b\u0107 na powierzchniach sklep\u00f3w wielkopowierzchniowych \u2013 od dyskontu po hipermarket. To nie wyklucza, a dodaje synergii biznesom na bazarach i targowiskach. Trzeba si\u0119 organizowa\u0107 i szkoli\u0107 handlowo \u2013 uwa\u017ca dr Maria Andrzej Fali\u0144ski, by\u0142y dyrektor generalny Polskiej Organizacji Handlu i Dystrybucji.<\/p>\n\n\n\n Do tego Julita Pryzmont dodaje, \u017ce wa\u017cne jest, aby ma\u0142e sklepy korzysta\u0142y z narz\u0119dzi marketingowych i promocyjnych, takich jak dzia\u0142ania w mediach spo\u0142eczno\u015bciowych, lokalne reklamy czy programy lojalno\u015bciowe, dzi\u0119ki kt\u00f3rym \u0142atwiej b\u0119dzie im dotrze\u0107 do szerszego grona klient\u00f3w i zbudowa\u0107 \u015bwiadomo\u015b\u0107 marki. Zreszt\u0105 tego typu aktywno\u015bci mog\u0105 te\u017c podj\u0105\u0107 same bazary b\u0105d\u017a targowiska \u2013 co mo\u017ce przynie\u015b\u0107 bardzo pozytywny wyd\u017awi\u0119k spo\u0142eczny. Natomiast dr Anna Semmerling przyznaje, \u017ce bazary i targowiska s\u0105 w bardzo trudnym po\u0142o\u017ceniu, gdy\u017c nie s\u0105 w stanie konkurowa\u0107 cen\u0105 z dyskontami i hipermarketami, niemniej mog\u0105 wykorzysta\u0107 sw\u00f3j potencja\u0142, jakim s\u0105 miejscowi klienci przywi\u0105zani do lokalnych, ma\u0142ych sklep\u00f3w i targowisk, do kt\u00f3rych maj\u0105 zaufanie.<\/p>\n\n\n\n