Papierosy pali ju\u017c blisko co trzeci doros\u0142y Polak, donosi najnowszy raport Polskiej Akademii Nauk.\u00a0Odsetek pal\u0105cych wzr\u00f3s\u0142 u nas do 28,8 proc, a sprzeda\u017c papieros\u00f3w o\u00a020 proc. w\u00a0por\u00f3wnaniu z\u00a02015 rokiem. Ministerstwo Zdrowia przyzna\u0142o, \u017ce nie\u00a0zrealizuje celu w\u00a0postaci 5 proc.\u00a0odsetka palaczy w\u00a02030 roku. Podczas 36. \u015awiatowego Dnia bez Papierosa eksperci alarmuj\u0105, \u017ce brak strategii walki z\u00a0papierosowym na\u0142ogiem to g\u0142\u00f3wny pow\u00f3d do niepokoju w\u00a0najbli\u017cszych latach.\u00a0<\/h2>\n\n\n\n

\u2013 Niedawny raport Polskiej Akademii Nauk pokaza\u0142, \u017ce 29 proc. Polak\u00f3w codziennie pali papierosy i to jest bardzo wysoki odsetek. On od lat utrzymuje si\u0119 na zbli\u017conym poziomie i na polu walki z tym na\u0142ogiem nie mamy wielkich sukces\u00f3w. Nie uda\u0142o nam si\u0119 te\u017c powstrzyma\u0107 palenia w kolejnym pokoleniu. M\u0142odzie\u017c r\u00f3wnie\u017c pali \u2013 nie tyle, co kiedy\u015b, ale w dalszym ci\u0105gu jest to kilkana\u015bcie procent i to jest chyba najwi\u0119ksza pora\u017cka, jak\u0105 ponie\u015bli\u015bmy \u2013<\/em> m\u00f3wi agencji Newseria Biznes prof. dr hab. n. med. Andrzej Fal, prezes Polskiego Towarzystwa Zdrowia Publicznego, kierownik Kliniki Alergologii i Chor\u00f3b P\u0142uc, CSK MSWiA w Warszawie. <\/p>\n\n\n\n

Wed\u0142ug ostatniego raportu Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego \u2013 Pa\u0144stwowego Zak\u0142adu Higieny (NIZP-PZH), dotycz\u0105cego inicjacji nikotynowej w\u015br\u00f3d m\u0142odych Polak\u00f3w, ponad po\u0142owa polskich nastolatk\u00f3w (62 proc.) ma ju\u017c za sob\u0105 inicjacj\u0119 nikotynow\u0105. Dla co drugiego z nich to papieros by\u0142 pierwszym w \u017cyciu wyrobem z nikotyn\u0105 (55,6 proc.). Dla co trzeciego (32,3 proc.) produktem inicjuj\u0105cym by\u0142 e-papieros na p\u0142yn. Najrzadziej m\u0142odzi si\u0119gaj\u0105 natomiast po podgrzewacze tytoniu (0,2 proc.) oraz woreczki nikotynowe (0,1 proc.).<\/p>\n\n\n\n

\u2013 Niestety jest to chyba pok\u0142osiem braku jednolitej polityki. Nie wykorzystujemy dzia\u0142a\u0144 medyczno-profilaktycznych ani narz\u0119dzi fiskalnych w polityce zdrowotnej, jak np. obci\u0105\u017cenie akcyz\u0105 tych najbardziej szkodliwych produkt\u00f3w. Nie wykorzystujemy te\u017c edukacji, a bez niej w profilaktyce niewiele si\u0119 zdzia\u0142a \u2013 <\/em>dodaje prof. Andrzej Fal.<\/em><\/p>\n\n\n\n

W tym roku mija 20 lat od ratyfikowania Ramowej Konwencji WHO o Ograniczeniu U\u017cycia Tytoniu. Tegoroczna konferencja sygnatariuszy odb\u0119dzie si\u0119 w Panamie i b\u0119dzie stanowi\u0142a okazj\u0119 do podsumowania dotychczasowych osi\u0105gni\u0119\u0107 w walce z papierosami.<\/p>\n\n\n\n

\u2013 WHO, zar\u00f3wno w ramowej konwencji, jak i w p\u00f3\u017aniejszych dzia\u0142aniach dotycz\u0105cych zrywania z na\u0142ogiem tytoniowym, zachowuje si\u0119 jak typowa organizacja polityczna \u2013 pewnych rzeczy nie chc\u0105 powiedzie\u0107 do ko\u0144ca. Czyli stawiamy sobie cel, natomiast narz\u0119dzia s\u0105 bardziej enigmatyczne. Na poziomie krajowym wiele pa\u0144stw pokaza\u0142o, \u017ce mo\u017cna dzia\u0142a\u0107 dalej \u2013<\/em> m\u00f3wi prezes Polskiego Towarzystwa Zdrowia Publicznego. \u2013 Id\u0105c za ich przyk\u0142adem, bo to jest w\u0142a\u015bciwy przyk\u0142ad, je\u017celi chcemy mie\u0107 beztytoniowe, bezdymne spo\u0142ecze\u0144stwo, nasza delegacja w Panamie powinna przede wszystkim przedstawi\u0107 koncepcj\u0119 jednolitego systemu odej\u015bcia na przestrzeni 15 lat, preferowania ekonomicznego mniej szkodliwych produkt\u00f3w, dopuszczenia harm reduction tam, gdzie absolutnie odnosimy pora\u017ck\u0119, je\u015bli chodzi o odzwyczajanie ju\u017c pal\u0105cych czy ju\u017c pij\u0105cych os\u00f3b.<\/em><\/p>\n\n\n\n

Statystyki pokazuj\u0105, \u017ce z powodu palenia co roku umiera ok. 80 tys. Polak\u00f3w, co odpowiada populacji \u015bredniej wielko\u015bci miasta. Tymczasem wed\u0142ug raportu \u201eRedukcja palenia papieros\u00f3w i u\u017cywania e-papieros\u00f3w, w szczeg\u00f3lno\u015bci w\u015br\u00f3d m\u0142odego pokolenia Polak\u00f3w\u201d ekspert\u00f3w Komitetu Zdrowia Publicznego PAN w 2022 roku do codziennego palenia przyznawa\u0142o si\u0119 30,8 proc. m\u0119\u017cczyzn i 27,1 proc. kobiet. Co istotne, w ci\u0105gu ostatnich kilku lat ten odsetek zacz\u0105\u0142 rosn\u0105\u0107 \u2013 wed\u0142ug przeprowadzonego jeszcze w 2019 roku badania CBOS papierosy pali\u0142o 26 proc. doros\u0142ych Polak\u00f3w (przy czym 21 proc. regularnie, a 5 proc. \u2013 okazjonalnie).<\/p>\n\n\n\n

Eksperci wskazuj\u0105, \u017ce w Polsce dotychczasowe strategie walki nikotynizmem \u2013 kampanie zdrowotne, podwy\u017cki akcyzy, wycofanie z rynku wyrob\u00f3w mentolowych czy drastyczne zdj\u0119cia na paczkach papieros\u00f3w \u2013 okaza\u0142y si\u0119 nieskuteczne. Ich zdaniem brakuje nam kompleksowych narz\u0119dzi fiskalnych, prawnych, zdrowotnych czy edukacyjnych, kt\u00f3re skutecznie zniech\u0119ca\u0142yby do palenia albo umo\u017cliwia\u0142y osobom pal\u0105cym podj\u0119cie leczenia w ramach terapii uzale\u017cnie\u0144.<\/p>\n\n\n\n

\u2013 Palenie jest uzale\u017cnieniem nie tylko psychicznym, ale i fizycznym, to jest bardzo trudny do wyeliminowania nawyk. Leczenie uzale\u017cnie\u0144 wymaga nie tylko dobrej diagnostyki, ale r\u00f3wnie\u017c podj\u0119cia psychoterapii, farmakoterapii, ewentualnie zastosowania innych \u015brodk\u00f3w, kt\u00f3re mog\u0105 zredukowa\u0107 szkody, jakie niesie palenie nawykowe. Psychiatrzy s\u0105 tu najlepiej predysponowani do tego, \u017ceby pom\u00f3c palaczom, poniewa\u017c lecz\u0105 uzale\u017cnienia generalnie \u2013<\/em> m\u00f3wi prof. dr hab. n. med. Joanna Rymaszewska, psychiatra z Uniwersytetu Medycznego we Wroc\u0142awiu.<\/p>\n\n\n\n

Wed\u0142ug WHO na ca\u0142ym \u015bwiecie papierosy pali ok. 1,3 mld ludzi i w ci\u0105gu najbli\u017cszych kilku lat ta liczba znacz\u0105co si\u0119 nie zmniejszy. Statystycznie tylko kilku pacjent\u00f3w leczonych z na\u0142ogu nikotynowego definitywnie go rzuca \u2013 zdecydowana wi\u0119kszo\u015b\u0107 po okresie abstynencji wraca do palenia. Wed\u0142ug ostatniego Eurobarometru Komisji Europejskiej niemal po\u0142owa palaczy w UE (49 proc.) w og\u00f3le nie zamierza rzuca\u0107 tego na\u0142ogu.<\/p>\n\n\n\n

S\u0105 jednak kraje, kt\u00f3re na polu walki z papierosami odnios\u0142y du\u017ce sukcesy. W Europie to m.in. Szwecja, gdzie papierosy pali 5,6 proc., a tak\u017ce Wielka Brytania, gdzie pali 13 proc. spo\u0142ecze\u0144stwa (prawie dwukrotnie mniej ni\u017c unijna i globalna \u015brednia). Oba te pa\u0144stwa kilka lat temu postawi\u0142y na inn\u0105 strategi\u0119 walki z paleniem, tzw. polityk\u0119 redukcji szk\u00f3d, ukierunkowan\u0105 na minimalizacj\u0119 spo\u0142ecznych i zdrowotnych skutk\u00f3w tego na\u0142ogu, i zach\u0119caj\u0105 palaczy do wybierania mniej szkodliwych produkt\u00f3w od papieros\u00f3w.<\/p>\n\n\n\n

\u2013 Redukcja szk\u00f3d to nic innego jak powolne odstawianie pacjenta od \u015brodku uzale\u017cniaj\u0105cego \u2013<\/em> wyja\u015bnia prof. Joanna Rymaszewska. \u2013 Je\u015bli pacjent jest uzale\u017cniony od lek\u00f3w, to nie mo\u017cemy go nagle od nich odstawi\u0107, bo u wi\u0119kszo\u015bci wyst\u0105pi ostry zesp\u00f3\u0142 abstynencyjny. Podobnie jest w przypadku pacjent\u00f3w uzale\u017cnionych od nikotyny. Nie mo\u017cemy ich nagle odstawi\u0107 od tego zwi\u0105zku, poniewa\u017c koszty odstawienia b\u0119d\u0105 zbyt du\u017ce i powr\u00f3t do na\u0142ogu b\u0119dzie bardzo szybki. Na szcz\u0119\u015bcie pojawi\u0142y si\u0119 takie mo\u017cliwo\u015bci, kt\u00f3re mog\u0105 zredukowa\u0107 szkody, jakie niesie za sob\u0105 palenie papieros\u00f3w, przy stopniowej redukcji przyjmowania nikotyny, ale ju\u017c bez substancji smolistych.<\/em><\/p>\n\n\n\n

W po\u0142owie kwietnia br. w\u0142adze Wielkiej Brytanii og\u0142osi\u0142y, \u017ce w ramach programu \u201eSwap to stop\u201d (ang. zamie\u0144, \u017ceby przesta\u0107) zamierzaj\u0105 rozda\u0107 palaczom milion e-papieros\u00f3w, dzi\u0119ki czemu do 2030 r. na Wyspach odsetek palaczy ma spa\u015b\u0107 poni\u017cej 5 proc. E-papierosy s\u0105 w Wielkiej Brytanii oficjalnie rekomendowanym sposobem stopniowego rzucania palenia, obok np. gum czy plastr\u00f3w. R\u00f3wnie\u017c rzecznik polskiego Ministerstwa Zdrowia, Wojciech Andrusiewicz, w jednym z ostatnich wywiad\u00f3w w mediach przyzna\u0142, \u017ce e-papierosy s\u0105 \u201ezdrowsze\u201d od papieros\u00f3w tradycyjnych, cho\u0107 zaznaczy\u0142, \u017ce nie s\u0105 nieszkodliwe i nale\u017cy zaczeka\u0107 na badania d\u0142ugofalowe. <\/p>\n\n\n\n

Poparcie dla wyrob\u00f3w alternatywnych dla papieros\u00f3w wyrazi\u0142y te\u017c ministerstwa zdrowia i urz\u0119dy w Stanach Zjednoczonych oraz Nowej Zelandii. Wskazuj\u0105 one palaczom, \u017ce wyroby alternatywne dla papieros\u00f3w \u2013 cho\u0107 nadal szkodliwe \u2013 wi\u0105\u017c\u0105 si\u0119 z mniejszym ryzykiem zdrowotnym ni\u017c palenie papieros\u00f3w i mog\u0105 by\u0107 drog\u0105 do stopniowego wychodzenia z na\u0142ogu nikotynowego.<\/p>\n\n\n\n

\u2013 Model redukcji szk\u00f3d jest zatwierdzonym procesem terapeutycznym wychodzenia z na\u0142ogu, zaakceptowanym przez FDA, kt\u00f3ra jest instytucj\u0105 zatwierdzaj\u0105c\u0105 praktycznie wszystkie \u015brodki farmakologiczne, kt\u00f3re stosujemy w medycynie <\/em>\u2013 m\u00f3wi prof. Joanna Rymaszewska. \u2013 To jest metoda uznana, kt\u00f3r\u0105 powinni\u015bmy wprowadzi\u0107, a wr\u0119cz obj\u0105\u0107 refundacj\u0105, a na pewno dost\u0119pem kontrolowanym dla os\u00f3b ju\u017c uzale\u017cnionych.<\/em><\/p>\n\n\n\n

Kompleksowy plan walki z uzale\u017cnieniami na lata 2023\u20132025 \u2013 oparty w\u0142a\u015bnie na strategii minimalizacji ryzyka \u2013 pod koniec kwietnia br. przyj\u0105\u0142 r\u00f3wnie\u017c rz\u0105d w Czechach. U naszych po\u0142udniowych s\u0105siad\u00f3w r\u00f3wnie\u017c zalecane b\u0119dzie korzystanie z alternatywnych form dostarczania nikotyny: e-papieros\u00f3w, podgrzewaczy tytoniu i saszetek nikotynowych. Jednym z narz\u0119dzi b\u0119dzie podatek akcyzowy, kt\u00f3ry zgodnie z deklaracjami czeskiego rz\u0105du ma odzwierciedla\u0107 stopie\u0144 ryzyka zdrowotnego zwi\u0105zanego z u\u017cywaniem poszczeg\u00f3lnych wyrob\u00f3w. W\u0142adze tego kraju zapowiadaj\u0105, \u017ce b\u0119d\u0105 aktywnie promowa\u0107 to podej\u015bcie w ramach Unii Europejskiej. <\/p>\n\n\n\n

\u2013 Wiele kraj\u00f3w ma bardzo dobre, innowacyjne podej\u015bcie do walki z na\u0142ogami, w tym do na\u0142ogu palenia tytoniu, kt\u00f3ry jest najbardziej \u015bmierciono\u015bny. Czesi opublikowali niedawno dwuletni dokument, wpisuj\u0105cy si\u0119 w d\u0142ugofalowy plan wyj\u015bcia z nikotynizmu, gdzie mowa jest o prewencji i redukcji szk\u00f3d w\u015br\u00f3d tych os\u00f3b, kt\u00f3re nie potrafi\u0105 podda\u0107 si\u0119 prewencji albo zosta\u0142y poddane jej zbyt p\u00f3\u017ano. My\u015bl\u0119, \u017ce dobrze by\u0142oby, gdyby\u015bmy uczyli si\u0119 od naszych s\u0105siad\u00f3w<\/em> \u2013 m\u00f3wi prof. Andrzej Fal.<\/p>\n\n\n\n

\u2013 Nie musimy wywa\u017ca\u0107 ju\u017c otwartych drzwi. Warto korzysta\u0107 z do\u015bwiadcze\u0144 naszych bliskich s\u0105siad\u00f3w, takich jak Skandynawowie, kt\u00f3rzy drastycznie zredukowali zachorowalno\u015b\u0107 na raka p\u0142uc. Zaproponowali w\u0142a\u015bnie redukcj\u0119 szk\u00f3d poprzez stosowanie nikotyny doustnej, kt\u00f3ra zredukowa\u0142a palenie niemal do zera \u2013<\/em> dodaje psychiatra z Uniwersytetu Medycznego we Wroc\u0142awiu.<\/p>\n\n\n\n

Eksperci zaznaczaj\u0105, \u017ce \u017caden wyr\u00f3b z\u00a0nikotyn\u0105 nie\u00a0jest oboj\u0119tny dla\u00a0zdrowia. Dlatego najlepszym rozwi\u0105zaniem i\u00a0pierwsz\u0105 rekomendacj\u0105 lekarzy jest zawsze definitywne rzucenie palenia. Dopiero w\u00a0sytuacji, w\u00a0kt\u00f3rej pacjent uzale\u017cniony od nikotyny odmawia rzucenia na\u0142ogu i\u00a0nie dzia\u0142aj\u0105 na niego leki farmakologiczne, niekt\u00f3re z\u00a0towarzystw naukowych w\u00a0Polsce, w\u00a0tym Polskie Towarzystwo Psychiatryczne, rekomenduj\u0105 substytucj\u0119 nikotynow\u0105 przy u\u017cyciu alternatyw.<\/p>\n\n\n\n