Embargo na import ropy drog\u0105 morsk\u0105 do pa\u0144stw UE i \u201ekaganiec cenowy\u201d na dostawy do kraj\u00f3w trzecich, kt\u00f3re wesz\u0142y w \u017cycie 5 grudnia ub.r., to jedna z najbardziej dotkliwych do tej pory sankcji wymierzonych w Rosj\u0119. <\/h2>\n\n\n\n

\u2013 Ju\u017c przygotowujemy si\u0119 do ich kolejnego etapu. 5 lutego br. wejdzie w \u017cycie embargo na import z Rosji produkt\u00f3w naftowych i kolejny pu\u0142ap cenowy na takie produkty \u2013<\/em> m\u00f3wi Iwona Wi\u015bniewska z O\u015brodka Studi\u00f3w Wschodnich. Jak ocenia, te kroki wymierzone w rosyjski sektor energetyczny ogranicz\u0105 jej wp\u0142ywy do bud\u017cetu centralnego, ale i tak wiele zale\u017cy od tego, czy i jak Rosji uda si\u0119 obej\u015b\u0107 embargo. Dlatego potrzebne jest uszczelnianie nak\u0142adanych sankcji.<\/p>\n\n\n\n

\u2013 Unia Europejska wprowadzi\u0142a do tej pory dziewi\u0119\u0107 pakiet\u00f3w sankcji na Rosj\u0119. Oczywi\u015bcie te najbardziej istotne, ograniczaj\u0105ce dzia\u0142anie rosyjskiej gospodarki, by\u0142y nak\u0142adane na pocz\u0105tku, a kluczowy jest sz\u00f3sty pakiet, w kt\u00f3rym wprowadzono sankcje na sektor energetyczny. Teraz dopiero obejmuj\u0105 one sektor naftowy. Mam wra\u017cenie, \u017ce w tym momencie Unia Europejska koncentruje si\u0119 przede wszystkim na uszczelnianiu sankcji, kt\u00f3re ju\u017c zosta\u0142y wprowadzone, obserwuje efekty tych sankcji naftowych \u2013<\/em> m\u00f3wi agencji Newseria Biznes Iwona Wi\u015bniewska, ekspertka O\u015brodka Studi\u00f3w Wschodnich.<\/p>\n\n\n\n

W po\u0142owie grudnia ub.r. UE przyj\u0119\u0142a dziewi\u0105ty pakiet sankcji gospodarczych i indywidualnych wobec Rosji w odpowiedzi na wywo\u0142an\u0105 przez ni\u0105 wojn\u0119 oraz nasilenie atak\u00f3w na ludno\u015b\u0107 i infrastruktur\u0119 cywiln\u0105. W\u015br\u00f3d podmiot\u00f3w obj\u0119tych nowymi sankcjami s\u0105 m.in. rosyjski Regionalny Bank Rozwoju, cztery kana\u0142y telewizyjne oraz firmy zbrojeniowe, kt\u00f3re nie b\u0119d\u0105 mog\u0142y handlowa\u0107 z przedsi\u0119biorstwami unijnymi, a ich maj\u0105tek w Europie zostanie zamro\u017cony. Nowy pakiet obejmuje r\u00f3wnie\u017c zakaz inwestycji w rosyjskie g\u00f3rnictwo, zakaz \u015bwiadczenia us\u0142ug w zakresie reklamy i bada\u0144 rynku przez firmy unijne oraz zakaz zajmowania stanowisk w rosyjskich podmiotach przez obywateli UE. Ta doda\u0142a ponadto do listy sankcyjnej 49 podmiot\u00f3w i 141 os\u00f3b, zaanga\u017cowanych m.in. w ataki na ludno\u015b\u0107 cywiln\u0105 i porwania ukrai\u0144skich dzieci.<\/p>\n\n\n\n

Opr\u00f3cz sankcji wymierzonych w konkretne podmioty pakiet obejmuje te\u017c embargo eksportowe na towary, kt\u00f3re mog\u0105 by\u0107 przydatne rosyjskiemu wojsku: drony, silniki samolotowe i cz\u0119\u015bci do nich (bezpo\u015bredni zakaz wywozu do Rosji i ka\u017cdego pa\u0144stwa trzeciego, kt\u00f3re mog\u0142oby je jej dostarcza\u0107), niekt\u00f3re chemikalia, elektronik\u0119 i komponenty informatyczne o potencjalnym zastosowaniu militarnym. Sankcjami sektorowymi zosta\u0142o obj\u0119tych 168 podmiot\u00f3w powi\u0105zanych z rosyjskim kompleksem wojskowym i przemys\u0142owym. \u017beby zapobiec ich obchodzeniu, w wykazie umieszczono r\u00f3wnie\u017c podmioty kontrolowane przez Rosj\u0119 z siedzib\u0105 na terytorium bezprawnie zaanektowanego Krymu i w Sewastopolu.<\/p>\n\n\n\n

Wed\u0142ug ekspert\u00f3w nowy pakiet sankcji nie b\u0119dzie stanowi\u0107 zbyt powa\u017cnego uderzenia w rosyjsk\u0105 gospodark\u0119. Du\u017co wi\u0119ksze konsekwencje b\u0119dzie mie\u0107 dla niej embargo na import drog\u0105 morsk\u0105 ropy do pa\u0144stw UE, kt\u00f3re wesz\u0142o w \u017cycie 5 grudnia ub.r.<\/p>\n\n\n\n

\u2013 Jednocze\u015bnie zosta\u0142 wprowadzony pu\u0142ap cenowy (price cap) na eksport rosyjskiej ropy drog\u0105 morsk\u0105 do pa\u0144stw trzecich, czyli wszystkich pa\u0144stw poza G7. Ropa eksportowana po cenie powy\u017cej 60 dol. za bary\u0142k\u0119 nie mo\u017ce by\u0107 obs\u0142ugiwana przez podmioty europejskie, ameryka\u0144skie czy kanadyjskie, czyli wszystkie podmioty z pa\u0144stw G7 plus Australia<\/em> \u2013 m\u00f3wi analityczka OSW.<\/p>\n\n\n\n

Jak podaje Polski Instytut Ekonomiczny, to posuni\u0119cie w praktyce oznacza, \u017ce podmioty zarejestrowane w krajach reprezentuj\u0105cych 46 proc. \u015bwiatowego PKB nie mog\u0105 teraz importowa\u0107 z Rosji ropy dro\u017cej ni\u017c w cenie 60 dol. za bary\u0142k\u0119 oraz 5 proc. poni\u017cej \u015bredniej ceny rynkowej. Natomiast spedytorzy i ubezpieczyciele transportu morskiego zarejestrowani w UE nie mog\u0105 bra\u0107 udzia\u0142u w transporcie rosyjskiej ropy do pa\u0144stw trzecich przy zakupie po cenie wy\u017cszej od ustalonego limitu. To dotkliwe, poniewa\u017c firmy z UE s\u0105 w\u0142a\u015bcicielami oko\u0142o 40 proc. \u015bwiatowych statk\u00f3w transportowych, a przedsi\u0119biorstwa z pa\u0144stw G7 ubezpiecza\u0142y wi\u0119kszo\u015b\u0107 przewoz\u00f3w rosyjskiej ropy.<\/p>\n\n\n\n

W odpowiedzi 27 grudnia ub.r. W\u0142adimir Putin podpisa\u0142 dekret w sprawie \u015brodk\u00f3w maj\u0105cych stanowi\u0107 odpowied\u017a na wprowadzone przez Zach\u00f3d ograniczenia cenowe na rosyjsk\u0105 rop\u0119 i produkty naftowe. Dokument ca\u0142kowicie wstrzymuje eksport do tych kraj\u00f3w, kt\u00f3re b\u0119d\u0105 stosowa\u0107 pu\u0142ap cenowy.<\/p>\n\n\n\n

\u2013 Te sankcje na\u0142o\u017cone w grudniu ub.r. na rosyjski sektor naftowy s\u0105 najbardziej dotkliwe, a ju\u017c przygotowujemy si\u0119 do ich kolejnego etapu \u2013 5 lutego br. wejdzie w \u017cycie embargo na import z Rosji do Unii Europejskiej produkt\u00f3w naftowych i kolejny pu\u0142ap cenowy na takie produkty \u2013<\/em> m\u00f3wi Iwona Wi\u015bniewska.<\/p>\n\n\n\n

Zakaz zakupu, importu i transferu ropy naftowej i rafinowanych produkt\u00f3w ropopochodnych z Rosji do UE to odsuni\u0119ty w czasie mechanizm sz\u00f3stego pakietu sankcyjnego, kt\u00f3ry UE przyj\u0119\u0142a ju\u017c na pocz\u0105tku czerwca ub.r. Wprowadzono w nim odst\u0119pstwo dotycz\u0105ce ropy naftowej importowanej ruroci\u0105giem do pa\u0144stw UE, kt\u00f3re z powodu po\u0142o\u017cenia geograficznego s\u0105 szczeg\u00f3lnie uzale\u017cnione od dostaw z Rosji i nie maj\u0105 innych realnych opcji. Mimo to najwi\u0119ksi dotychczasowi odbiorcy rosyjskiej ropy ruroci\u0105gowej, czyli Niemcy i Polska, og\u0142osili, \u017ce ca\u0142kowicie wstrzymaj\u0105 import tego surowca. Jak wskazuje Polski Instytut Ekonomiczny, te kroki zmusz\u0105 Rosj\u0119 do ograniczenia lub przekierowania w sumie ok. 25 proc. swojego eksportu.<\/p>\n\n\n\n

\u2013 Te sankcje s\u0105 bardzo znacz\u0105ce o tyle, \u017ce sektor energetyczny jest podstaw\u0105 rosyjskiej gospodarki. Tak wi\u0119c uderzaj\u0105c w sektor naftowy, ograniczamy dochody do rosyjskiego bud\u017cetu <\/em>\u2013 m\u00f3wi ekspertka.<\/p>\n\n\n\n

Wed\u0142ug danych Bruegela, europejskiego think tanku specjalizuj\u0105cego si\u0119 w analizach ekonomicznych, od 2006 roku ponad 60 proc. dochod\u00f3w bud\u017cetu federalnego Rosji pochodzi\u0142o ze sprzeda\u017cy ropy i gazu (przy czym udzia\u0142 ropy naftowej by\u0142 oko\u0142o pi\u0119ciokrotnie wy\u017cszy ni\u017c gazu ziemnego). Dlatego je\u015bli sankcje zadzia\u0142aj\u0105 poprawnie, ogranicz\u0105 zyski Federacji Rosyjskiej, kt\u00f3re bezpo\u015brednio finansuj\u0105 machin\u0119 wojenn\u0105 re\u017cimu Putina. <\/p>\n\n\n\n

\u2013 Rosyjska ropa mo\u017ce wci\u0105\u017c dociera\u0107 do europejskiego rynku w postaci produkt\u00f3w naftowych, ale wyprodukowanych ju\u017c w pa\u0144stwach trzecich. To oznacza, \u017ce kraje takie jak Turcja, Indie czy pa\u0144stwa Zatoki Perskiej b\u0119d\u0105 importowa\u0107 surow\u0105 rosyjsk\u0105 rop\u0119 zgodnie z pu\u0142apem cenowym, poni\u017cej 60 dol. za bary\u0142k\u0119, przerabia\u0107 j\u0105 w rafineriach, a produkty uzyskane z tej ropy sprzedawa\u0107 do UE. To jest kana\u0142, przez kt\u00f3ry rosyjska ropa po\u015brednio mog\u0142aby dotrze\u0107 do Unii. Natomiast nie zmienia to faktu, \u017ce Rosjanie i tak b\u0119d\u0105 zarabia\u0107 na tej ropie znacznie mniej ni\u017c wcze\u015bniej. Ten g\u0142\u00f3wny efekt, kt\u00f3ry chc\u0105 uzyska\u0107 pa\u0144stwa G7, czyli zredukowa\u0107 dochody rosyjskiego bud\u017cetu z sektora energetycznego, i tak zostanie osi\u0105gni\u0119ty <\/em>\u2013 m\u00f3wi Iwona Wi\u015bniewska.<\/p>\n\n\n\n

Ekspertka O\u015brodka Studi\u00f3w Wschodnich zauwa\u017ca, \u017ce istnieje te\u017c szansa na to, \u017ce Federacja Rosyjska b\u0119dzie pr\u00f3bowa\u0107 wprost obchodzi\u0107 sankcje na\u0142o\u017cone na jej sektor naftowy.<\/p>\n\n\n\n

\u2013 S\u0142yszeli\u015bmy w ostatnich tygodniach o tym, \u017ce Rosjanie skupuj\u0105 tankowce i rozwijaj\u0105 swoj\u0105 flot\u0119, \u017ceby obej\u015b\u0107 ten pu\u0142ap cenowy i m\u00f3c dalej eksportowa\u0107. Z drugiej strony by\u0142a mowa o tworzeniu jakiej\u015b szarej floty tankowc\u00f3w, nie wiadomo do kogo nale\u017c\u0105cej, co te\u017c jest pomys\u0142em na obchodzenie unijnego embarga na rosyjsk\u0105 rop\u0119 \u2013<\/em> zwraca uwag\u0119. \u2013 Te tankowce, wyp\u0142ywaj\u0105c z rop\u0105 z rosyjskich port\u00f3w, gdzie\u015b na morzu wy\u0142\u0105czaj\u0105 urz\u0105dzenia identyfikuj\u0105ce, prze\u0142adowuj\u0105 surowiec na tankowce pod inn\u0105 bander\u0105, kt\u00f3re maj\u0105 ju\u017c mo\u017cliwo\u015b\u0107 wp\u0142ywania do unijnych port\u00f3w. To jest oczywi\u015bcie nielegalne, zar\u00f3wno Unia, jak i Stany Zjednoczone pr\u00f3buj\u0105 z tym walczy\u0107.<\/em><\/p>\n\n\n\n

Z analiz organizacji pozarz\u0105dowej Global Witness wynika, \u017ce w ubieg\u0142ym roku w poszczeg\u00f3lnych miesi\u0105cach od 34 do 52 proc. eksportu rosyjskiej ropy odbywa\u0142o si\u0119 przy udziale statk\u00f3w i przedsi\u0119biorstw zarejestrowanych na Cyprze, Grecji i Malcie.<\/p>\n\n\n\n

Pa\u0144stwa cz\u0142onkowskie UE r\u00f3\u017cnie definiuj\u0105 w tej chwili naruszanie sankcji i przewiduj\u0105 r\u00f3\u017cne kary. Dlatego 28 listopada 2022 roku Rada UE jednog\u0142o\u015bnie przyj\u0119\u0142a decyzj\u0119 o dodaniu naruszania sankcji do unijnego wykazu przest\u0119pstw zamieszczonego w Traktacie o funkcjonowaniu UE. Ma to zniech\u0119ca\u0107 do pr\u00f3b ich obchodzenia. W kolejnym kroku Komisja Europejska ma zaproponowa\u0107 dyrektyw\u0119 ustanawiaj\u0105c\u0105 minimalne normy dotycz\u0105ce definicji przest\u0119pstwa naruszania unijnych sankcji oraz kar za te naruszenia.<\/p>\n\n\n\n

\u2013 Rosyjskie firmy do\u015b\u0107 dobrze radzi\u0142y sobie z obchodzeniem sankcji nak\u0142adanych zaraz po wybuchu wojny <\/em>\u2013 ocenia Iwona Wi\u015bniewska. \u2013 Z sankcjami finansowymi walczy\u0142 przede wszystkim bank centralny i rosyjskie ministerstwo finans\u00f3w. Zdecydowano w marcu o wstrzymaniu wymienialno\u015bci rubla, co spowodowa\u0142o, \u017ce wi\u0119kszo\u015b\u0107 efekt\u00f3w tych sankcji zosta\u0142a ograniczona, dewaluacja rubla, kt\u00f3ra mia\u0142a miejsce na pocz\u0105tku, zosta\u0142a zahamowana, rubel bardzo si\u0119 umocni\u0142 i te\u017c w ten spos\u00f3b m.in. uda\u0142o si\u0119 zwalczy\u0107 inflacj\u0119.<\/em><\/p>\n\n\n\n

Jak wskazuje, sankcje sektorowe udaje si\u0119 obchodzi\u0107 z kolei g\u0142\u00f3wnie dzi\u0119ki pomocy pa\u0144stw trzecich.<\/p>\n\n\n\n

\u2013 To znaczy, \u017ce staraj\u0105 si\u0119 importowa\u0107 potrzebne im towary m.in. przez Turcj\u0119 czy Chiny. Natomiast te pa\u0144stwa pr\u00f3buj\u0105 przede wszystkim doskonale zarabia\u0107 na Rosji, wi\u0119c cena towar\u00f3w sprowadzanych przez nie jest bardzo wysoka<\/em> \u2013 m\u00f3wi ekspertka O\u015brodka Studi\u00f3w Wschodnich. \u2013 Dodatkowo Chiny, zw\u0142aszcza chi\u0144skie firmy pa\u0144stwowe, s\u0105 do\u015b\u0107 ostro\u017cne i obawiaj\u0105 si\u0119 sankcji wt\u00f3rnych, kt\u00f3re mog\u0142yby zosta\u0107 na nie na\u0142o\u017cone przez Stany Zjednoczone. Dlatego staraj\u0105 si\u0119 przestrzega\u0107 sankcji, szczeg\u00f3lnie technologicznych.<\/em><\/p>\n\n\n\n

Rosja jest trzecim najwi\u0119kszym na \u015bwiecie producentem ropy i jej najwi\u0119kszym eksporterem. Oko\u0142o 7 mln bary\u0142ek ropy i produkt\u00f3w ropopochodnych dziennie stanowi 38,5 proc. warto\u015bci ca\u0142ego rosyjskiego eksportu. Jeszcze w 2021 roku zyski ze sprzeda\u017cy ropy naftowej tylko do pa\u0144stw UE stanowi\u0142y ok. 10 proc. centralnego bud\u017cetu Federacji Rosyjskiej, a na unijny rynek trafia\u0142o ok. 3 mln bary\u0142ek rosyjskiej ropy dziennie. Z pocz\u0105tkiem 2023 roku ten import ma wynosi\u0107 nieco ponad 0,25 mln. Jak dot\u0105d Rosji uda\u0142o si\u0119 znale\u017a\u0107 nowych odbiorc\u00f3w na ok. 1 mln bary\u0142ek dziennie, ale spadek popytu na rosyjsk\u0105 rop\u0119 wymusi\u0142 znaczn\u0105 obni\u017ck\u0119 ceny (dane PIE i Bruegela).<\/p>\n\n\n\n

Wed\u0142ug ostatniej prognozy Mi\u0119dzynarodowego Funduszu Walutowego gospodarka Rosji skurczy si\u0119 o 3,4 proc. w 2022 roku (zamiast prognozowanych wcze\u015bniej 6 proc.) oraz 2,3 proc. w 2023 roku. Z kolei Bank \u015awiatowy za 2022 rok oczekuje spadku rosyjskiego PKB o 4,5 proc. zamiast prognozowanych wcze\u015bniej 8,9 proc. W\u0142adimir Putin poinformowa\u0142 ostatnio, \u017ce spadki s\u0105 mniejsze, ni\u017c prognozowano, zar\u00f3wno w kraju, jak i za granic\u0105 \u2013 mi\u0119dzy styczniem a listopadem 2022 roku PKB skurczy\u0142o si\u0119 tylko o 2,1 proc., a w ca\u0142ym roku b\u0119dzie to ok. -2,5 proc.<\/p>\n\n\n\n