Im pewne spo\u0142ecze\u0144stwo jest kulturalnie s\u0142absze, nar\u00f3d mniej skonsolidowany i umiej\u0105cy sta\u0107 na stra\u017cy, swych interes\u00f3w, im s\u0142abiej jest broniony przez w\u0142asne pa\u0144stwo, tym ingerencja obca znajduje dla siebie podatniejsze pole, tym te\u017c \u0142atwiej podpadaj\u0105 narody w duchow\u0105 zale\u017cno\u015b\u0107 od cudzych interes\u00f3w i d\u0105\u017ce\u0144.<\/p>\n\n\n\n
Wp\u0142ywy obce mog\u0105 by\u0107 \u2013 je\u015bli si\u0119 tak wyrazi\u0107 wolno \u2013 hartowne lub detaliczne, mog\u0105 ow\u0142adn\u0105\u0107 ca\u0142ym narodem, st\u0142umi\u0107 w nim poczucie samoistno\u015bci w\u0142asnych interes\u00f3w i zaprz\u0105c go do swego rydwanu; tak by\u0142o np. z nowo utworzonymi pa\u0144stewkami ba\u0142ka\u0144skimi po wojnie 1877 r., a tak\u017ce z Czechami przez czas d\u0142u\u017cszy \u2013 w stosunku do Rosji; ale wp\u0142ywy obce mog\u0105 by\u0107 r\u00f3wnie\u017c cz\u0119\u015bciowe, ograniczy\u0107 si\u0119 do pewnych spraw i interes\u00f3w i wym\u00f3c drog\u0105 zr\u0119cznej ingerencji po\u017c\u0105dany dla siebie ich kierunek. Nie ulega chyba dla nikogo w\u0105tpliwo\u015bci, \u017ce wp\u0142ywy niemieckie od dawna nadaj\u0105 ton stosunkowi rosyjskich czynnik\u00f3w pa\u0144stwowych i spo\u0142ecznych do kwestii polskiej, a nie by\u0142by prawdopodobnie dalekim od prawdy, kto by przypisa\u0142 w znacznym stopniu stanowisko nacjonalizmu rosyjskiego w tej sprawce r\u00f3\u017cnymi id\u0105cymi drogami wp\u0142ywom niemieckim. Tego rodzaju ingerencji w kwestiach specjalnych ulegaj\u0105 najpot\u0119\u017cniejsze nawet pa\u0144stwa i najbardziej skonsolidowane narody, ale skuteczno\u015b\u0107 tych wp\u0142yw\u00f3w pozostaje zawsze w stosunku odwrotnym do ich si\u0142y, a wi\u0119c i odporno\u015bci tych pa\u0144stw i narod\u00f3w.<\/p>\n\n\n\n
Istnieje ca\u0142a skala oddzia\u0142ywa\u0144 tego rodzaju.<\/p>\n\n\n\n
Na pierwszym miejscu postawi\u0107 nale\u017cy akcj\u0119 czysto polityczn\u0105, prowadzon\u0105 przez organy pa\u0144stwowe, przede wszystkim dyplomatyczne i konsularne, a nast\u0119pnie inne. Jest to akcja najzupe\u0142niej uprawniona, o ile nie przekracza granic przyj\u0119tych w tej dziedzinie obyczaj\u00f3w mi\u0119dzynarodowych. Znanymi graczami pod tym wzgl\u0119dem s\u0105 Niemcy, kt\u00f3re nigdy nie zaniedbuj\u0105 wywo\u0142ania trudno\u015bci wewn\u0119trznych, a nawet zamieszek na ziemiach pa\u0144stw lub narod\u00f3w sobie wrogich, ilekro\u0107 stosunek do nich dochodzi do wy\u017cszego stopnia napr\u0119\u017cenia.<\/p>\n\n\n\n
Jako drugi przejaw wp\u0142yw\u00f3w obcych w istocie tej samowiedzy narodowej wymieni\u0107 nale\u017cy oddzia\u0142ywanie idei i pr\u0105d\u00f3w przeszczepionych z zewn\u0105trz, a s\u0142u\u017c\u0105cych w ostatniej instancji bynajmniej nie tym celom, kt\u00f3re na swym sztandarze wypisuj\u0105. Niekt\u00f3re idee, je\u017celi nawet przy swym powstaniu nie by\u0142y czystym wytworem pewnych interes\u00f3w, kt\u00f3re je celowo powo\u0142a\u0142y do \u017cycia i pu\u015bci\u0142y w obieg, jako rzekomo bezinteresowny wyraz idealnych d\u0105\u017ce\u0144, \u2013 to cz\u0119sto s\u0105 przykrojone odpowiednio do tych lub innych interes\u00f3w lub zu\u017cytkowane wtedy, gdy im s\u0142u\u017cy\u0107 maj\u0105. Charakterystyczny przyk\u0142ad przedstawia pod tym wzgl\u0119dem socjalizm wsp\u00f3\u0142czesny. Powsta\u0142 on niegdy\u015b jako idea utopijnego przeobra\u017cania ca\u0142ego ustroju spo\u0142ecznego na zasadach wsp\u00f3\u0142dzia\u0142ania, solidarno\u015bci i organizacji na wszystkich polach: zwi\u0105zany nast\u0119pnie z d\u0105\u017ceniami klas pracuj\u0105cych, przeciwstawia\u0107 si\u0119 pocz\u0105\u0142 d\u0105\u017ceniom stanu trzeciego, zosta\u0142 wreszcie przez Marksa tak przykrojony w teorii i praktyce, aby r\u00f3wnocze\u015bnie rozsadza\u0142 obecn\u0105 organizacj\u0119 narodowo-spo\u0142eczn\u0105, a zarazem nie tylko wygradza\u0142 \u017cyd\u00f3w od zwr\u00f3conych na wsze strony antagonizm\u00f3w \u201eproletariatu\u201d, ale s\u0142u\u017cy\u0142 bezpo\u015brednio ich interesom. Dzi\u015b, socjalizm \u201eprawowierny\u201d jest ju\u017c nie tylko ide\u0105, ale ruchem popieraj\u0105cym te wszystkie d\u0105\u017cenia, kt\u00f3re odpowiadaj\u0105 potrzebom i interesom \u017cydowskim, zwalczaj\u0105cym za\u015b te, kt\u00f3re s\u0105 dla mi\u0119dzynarodowego i miejscowego stanowiska \u017cyd\u00f3w szkodliwe.<\/p>\n\n\n\n
Wiadomo dalej, z jak dobrym skutkiem utrzymywa\u0142a Rosja w\u015br\u00f3d narod\u00f3w po\u0142udniowos\u0142owia\u0144skich ide\u0119 s\u0142owianofilstwa w celach w\u0142asnej hegemoni. A dawniej jeszcze idea narodowo\u015bci rzucona po raz pierwszy z wysoko\u015bci tronu przez Napoleona III, s\u0142u\u017cy\u0142a znakomicie chwilowym interesem Francji, z jednej strony bowiem uprawnia\u0142a ingerencj\u0119 w sprawy w\u0142oskie, z drugiej \u2013 szachowa\u0142a pa\u0144stwa antagonistyczne \u2013 Rosj\u0119, Prusy i Austri\u0119 \u2013 kwesti\u0105 polsk\u0105; my za\u015b, kt\u00f3rzy\u015bmy wzi\u0119li t\u0119 rzecz za dobr\u0105 monet\u0119, zap\u0142acili\u015bmy koszta swej \u0142atwowierno\u015bci. Zbyteczna przypomina\u0107, \u017ce i dzi\u015b w Europ\u0119 wysuwane na widowni\u0119 idee humanitarne, kryj\u0105 za sob\u0105 cz\u0119sto proste manewry finansowo-gie\u0142dowe, tak jak gra gie\u0142dowa tworzy zn\u00f3w, na sw\u00f3j u\u017cytek alarmy wojenne. St\u0105d pierwszy wniosek, \u017ce skoro tylko pewne idee nie ograniczaj\u0105 si\u0119 do g\u0142oszenia zasad i wskaza\u0144 oderwanych, ale prowadz\u0105 do wniosk\u00f3w praktycznych, musz\u0105 by\u0107 rozpatrywane przez opini\u0119 narodow\u0105 ze stanowiska politycznego, nie za\u015b uczuciowo-humanitarnego, powinno si\u0119 za\u015b tolerowa\u0107 ich obieg o tyle tylko, o ile nie stan\u0105 one w sprzeczno\u015bci z interesem narodu i jego polityk\u0105. Czuwaj\u0105 nad tym gdzieindziej rz\u0105dy, u nas nikt nie czuwa, bo opinia nasza jest zbyt daleka od tego, aby wzi\u0105\u0107 na siebie zadanie regulowania stosunk\u00f3w, zamiast przejawia\u0107 jedynie odruchowe swe zadowolenie lub niezadowolenie, zale\u017cnie cd tego, czy pewne idee lub pr\u0105dy odpowiadaj\u0105 jej nastrojom uczuciowym i rutynie my\u015bli. Dzi\u0119ki temu r\u00f3\u017cne idee, nie maj\u0105ce nic wsp\u00f3lnego z naszym \u017cyciem i naszymi potrzebami, ale zawsze komu\u015b na co\u015b potrzebne, kursuj\u0105 u nas i znajduj\u0105 bezmy\u015blne poparcie, bo ludzie nie zadaj\u0105 sobie nawet pytania: jak\u0105 korzy\u015b\u0107 osi\u0105gnie nar\u00f3d z szerzenia si\u0119 w\u015br\u00f3d mego je\u017cyka Esperanto lub \u201eidei pokoju powszechnego\u201d? Wystarcza im \u017ce posiadaj\u0105 one obieg na zachodzie, wiec i my, \u017ceby \u201enie zosta\u0107 w tyle\u201d, zaprz\u0119gamy si\u0119 na ochotnika do rydwanu cudzych i obcych nam interes\u00f3w.<\/p>\n\n\n\n
Innym przewodnikiem wp\u0142yw\u00f3w zewn\u0119trznych w stosunku do naszego narodowego organizmu, le\u017c\u0105cym na przeciwleg\u0142ym kra\u0144cu idei w nas zaszczepianych, s\u0105 pieni\u0105dze, popychaj\u0105ce do czynu jednych, parali\u017cuj\u0105ce drugich. Ta forma obcej ingerencji dotyka \u2013 na szcz\u0119\u015bcie \u2013 w nader s\u0142abym jedynie stopniu nasze sfery polityczne, odpowiedzialne przed og\u00f3\u0142em, w stopniu znacznie s\u0142abszym ni\u017c w innych krajach, gdzie do polityki przywi\u0105zana jest w\u0142adza, o kt\u00f3r\u0105 tu idzie. Rzecz si\u0119 ma z tym, jak ze spraw\u0105 panamsk\u0105 u nas: \u201eludzie by si\u0119 znale\u017ali, tylko kana\u0142u nie ma\u201d. Ale za to p\u0142atna prowokacja, najemnictwo polityczne i przekupstwo mniej lub wi\u0119cej zamaskowane operuj\u0105 w\u015br\u00f3d sfer nieodpowiedzialnych w stopniu znacznie wi\u0119kszym ni\u017c si\u0119 to zazwyczaj przypuszcza. Fakty tego rodzaju s\u0105 trudne do stwierdzenia, niemo\u017cliwe zazwyczaj do dowiedzenia, nie mniej przeto daj\u0105 si\u0119 \u0142atwo wyczuwa\u0107, zdradzaj\u0105 si\u0119 bowiem drobnymi zazwyczaj symptomatami. w\u015br\u00f3d przejaw\u00f3w naszego wewn\u0119trznego rozk\u0142adu spo\u0142ecznego, kt\u00f3re najbole\u015bniej dotkn\u0119\u0142y nasz\u0105 opini\u0119 w ostatnich o\u015bmiu latach \u2013 a by\u0142o ich sporo \u2013 wiele przedstawi\u0142oby si\u0119 w innym \u015bwietle, gdyby si\u0119 da\u0142y ujawni\u0107 ukryte spr\u0119\u017cyny tej w\u0142a\u015bnie natury, kt\u00f3re nim kierowa\u0142y, a wypadk\u00f3w 1905\u20136 r. nie da\u0142oby si\u0119 w og\u00f3le wyt\u0142umaczy\u0107 w najbardziej uderzaj\u0105cych ich przejawach bez wzi\u0119cia w rachub\u0119 tego czynnika.<\/p>\n\n\n\n
Najniebezpieczniejsze dla naszej niezale\u017cno\u015bci duchowej i samodzielno\u015bci wewn\u0119trznej s\u0105 wp\u0142ywy, wywierane na bieg naszych spraw przez wszelkiego rodzaju organizacje mi\u0119dzynarodowe \u0142ub og\u00f3lnopa\u0144stwowe, wp\u0142ywy te bowiem wyra\u017caj\u0105 si\u0119 w bezpo\u015brednim nacisku, przynajmniej moralnym, kt\u00f3remu podlegaj\u0105 grupy odpowiednie, od nich uzale\u017cnione. Ne wiadomo nawet, gdzie si\u0119 tu ko\u0144czy solidarno\u015b\u0107 ideowa, a zaczyna uleg\u0142o\u015b\u0107 organizacyjna, w ka\u017cdym razie jedna i druga odbywa si\u0119 kosztem naszej wewn\u0119trznej solidarno\u015bci narodowej i uleg\u0142o\u015bci, obowi\u0105zuj\u0105cym przede wszystkim ka\u017cdego Polaka, wskazaniom narodowym. Nie idzie tu ju\u017c o warto\u015b\u0107 merytoryczn\u0105 importowanych dyrektyw, jak w dziedzinie idei i pr\u0105d\u00f3w na nasz grunt przeszczepianych, ale sam fakt uzale\u017cnienia stanowiska pewnych grup od interes\u00f3w nam obcych, przy braku wszelkich r\u0119kojmi, \u017ce interesy te, nawet w rzeczach najbardziej zasadniczych, nie b\u0119d\u0105 sz\u0142y wbrew naszym istotnym potrzebom narodowym. Wsz\u0119dzie tam, gdzie pewne grupy zajmuj\u0105 stanowisko, niedaj\u0105ce si\u0119 wyt\u0142umaczy\u0107 samorzutnymi ich d\u0105\u017ceniami, mo\u017cna z wielk\u0105 doz\u0105 prawdopodobie\u0144stwa przypuszcza\u0107 istnienie wp\u0142yw\u00f3w zewn\u0119trznych, narzucaj\u0105cych im sw\u0105 dyrektyw\u0119. Co najgorsza, \u017ce wtedy \u017cadne przedmiotowe roztrz\u0105sanie zagadnienia publicznego, \u017cadne przekonywanie do niczego nie prowadzi, bo stanowisko jest z g\u00f3ry przyj\u0119te i okre\u015blone. Dlatego wszelka dyskusja z socjalistami jest niemo\u017cliwa, o ile nie s\u0105 zupe\u0142nie wyzwoleni od zewn\u0119trznej zale\u017cno\u015bci ideowo-organizacyjnej, nie posiadaj\u0105 bowiem zazwyczaj nic swojego: ca\u0142y ich dorobek duchowy wyr\u00f3s\u0142 na obcym gruncie, oni za\u015b s\u0105 tylko ekspozytur\u0105 na dany kraj cudzych interes\u00f3w i wp\u0142yw\u00f3w. Nawet z \u017cydami, zasymilowanymi pod wzgl\u0119dem j\u0119zyka i kultury, pr\u0119dzej by mo\u017cna doj\u015b\u0107 do porozumienia na wielu punktach w zakresie kwestii \u017cydowskiej, gdyby nie sta\u0142a za nimi mi\u0119dzynarodowa organizacja \u017cyd\u00f3w, wywieraj\u0105ca na nich mniej lub wi\u0119cej bezpo\u015bredni nacisk, aby zawsze oddawali pierwsze\u0144stwo interesom \u017cydowskim przed polskimi.<\/p>\n\n\n\n
Wszelka ingerencja zewn\u0119trzna w sprawy narodu dzia\u0142a na\u0144 rozk\u0142adowo i jest tym niebezpieczniejsza dla jego niezale\u017cno\u015bci duchowej, im jej wp\u0142yw jest mniej jawny i niepodlegaj\u0105cy kontroli opinii publicznej. Wtedy nie tylko interes i dobro narodu, brane same w sobie, a nie przykrawane jedynie do powzi\u0119tych z g\u00f3ry cudzych za\u0142o\u017ce\u0144, przestaj\u0105 by\u0107 najwy\u017csz\u0105 miar\u0105 warto\u015bci politycznych, ale stanowisko grup, uzale\u017cnionych od wp\u0142yw\u00f3w obcych, staje si\u0119 wprost dla og\u00f3\u0142u nieobliczalnym, a \u017cycie publiczne przedstawia dla\u0144 ca\u0142y szereg niespodzianek i zagadek, kt\u00f3re pozostaj\u0105 nierozwi\u0105zanymi.<\/p>\n\n\n\n
Nasz nar\u00f3d, podobnie jak w swych dziejach by\u0142 niezabezpieczony przyrodzonymi granicami kraju i wystawiony ze wszech stron na obce inwazje, tak samo dzi\u015b i to bardziej ni\u017c kiedykolwiek, jest nara\u017cony na przenikaj\u0105ce do jego wn\u0119trza i gospodaruj\u0105ce w jego organizmie wp\u0142ywy obce. Historyk, kt\u00f3ry by si\u0119 sta\u0142 dziejopisem tych wp\u0142yw\u00f3w po os\u0142awionym w tym wzgl\u0119dzie wieku XVIII i wykaza\u0142 ich rol\u0119 nie ju\u017c ideowa, lecz polityczna w naszej historii porozbiorowej odda\u0142by niespo\u017cyt\u0105 przys\u0142ug\u0119 naszej samowiedzy narodowej: wtedy okaza\u0142oby si\u0119 niezawodnie, \u017ce wiele z tych fakt\u00f3w dziejowych, kt\u00f3re dzisiaj sk\u0142adamy na karb b\u0105d\u017a ruch\u00f3w \u017cywio\u0142owych, b\u0105d\u017a szczeg\u00f3lnych stan\u00f3w napi\u0119cia uczuciowego naszego spo\u0142ecze\u0144stwa, zosta\u0142o wywo\u0142anych dzi\u0119ki obcej ingerencji, umiej\u0105cej zagra\u0107 na naszych strunach, przede wszystkim patriotycznych. Tylko \u017ce historyk taki sam musia\u0142by by\u0107 bezwzgl\u0119dnie wolny od wszelkich tego rodzaju wp\u0142yw\u00f3w.<\/p>\n\n\n\n
Podobnie, jak w wieku XVIII gospodarka obcych mocarstw i ich mieszanie si\u0119 w sprawy Rzeczypospolitej by\u0142a symptomatem, ale zarazem i jedn\u0105 z przyczyn jej rozk\u0142adu, tak samo i dzi\u015b mieszanie si\u0119 wp\u0142yw\u00f3w obcych w sprawy naszego narodu jest dowodem jego s\u0142abo\u015bci, ale zarazem jedn\u0105 z jej przyczyn. Dlatego wygrodzenie si\u0119 od tych wp\u0142yw\u00f3w, parali\u017cowanie ich oddzia\u0142ywania na przebieg spraw publicznych, niezgodny z niezm\u0105conym \u017cadnymi wzgl\u0119dami wskazaniem interesu narodowego \u2013 jest jednym z najwa\u017cniejszych zada\u0144 tera\u017aniejszo\u015bci, kt\u00f3ra warunkuje sob\u0105 nasz\u0105 przysz\u0142o\u015b\u0107 pod wzgl\u0119dem wewn\u0119trznej niezale\u017cno\u015bci duchowej, a wi\u0119c i politycznej. Nie idzie tu bynajmniej o odgrodzenie si\u0119 jakim\u015b chi\u0144skim murem od wszelkich idei, pr\u0105d\u00f3w i wp\u0142yw\u00f3w, cz\u0119sto dobroczynnych, przychodz\u0105cych do nas z zewn\u0105trz, ani o walk\u0119 z istotn\u0105 ich tre\u015bci\u0105, \u2013 idzie o niedopuszczenie do tego, aby te pr\u0105dy i idee by\u0142y brane w formie gotowej, w ca\u0142o\u015bci, bezkrytycznie z punktu widzenia narodowego, aby te wp\u0142ywy nie narzuca\u0142y nam z g\u00f3ry rozwi\u0105za\u0144, sprzecznych z najistotniejszymi naszymi interesami, s\u0142owem, aby im si\u0119 na naszym gruncie bezwzgl\u0119dnie i stanowczo podporz\u0105dkowa\u0142y. Na tym punkcie wszelki kompromis by\u0142by ci\u0119\u017ckim grzechem wobec przysz\u0142o\u015bci narodu, by\u0142by bowiem kompromisem z w\u0142asnym narodowym sumieniem.<\/p>\n\n\n\n
Inna rzecz jest przyjmowa\u0107 od obcych, co oni mog\u0105 nam da\u0107 po\u017cytecznego, przerobiwszy to na swoj\u0105 mod\u0142\u0119 i przystosowawszy do w\u0142asnych interes\u00f3w i potrzeb, inna za\u015b \u2013 ulega\u0107 wp\u0142ywom celowym czynnik\u00f3w zewn\u0119trznych, kt\u00f3re z pewno\u015bci\u0105 nie nasze, ale swoje dobro maj\u0105 na oku. By\u0107 narz\u0119dziem w cudzych r\u0119kach jest zawsze oznak\u0105 s\u0142abo\u015bci, zale\u017cno\u015bci i niewoli duchowej, ale sta\u0107 si\u0119 narz\u0119dziem, umiej\u0119tnie przez innych u\u017cytym do szkodzenia samemu sobie, do podkopywania w\u0142asnych interes\u00f3w to ju\u017c posta\u0107 cz\u0119\u015bciowego samounicestwienia, przejaw tej polityki samob\u00f3jczej, do kt\u00f3rej niew\u0105tpliwie zdradzamy przyrodzon\u0105 sk\u0142onno\u015b\u0107.<\/p>\n\n\n\n
Ka\u017cdemu interesowi, najbardziej nawet trywialnemu, mo\u017cna nada\u0107 posta\u0107 ideow\u0105 i przyoblec go w formy tak przystosowane do poj\u0119\u0107 sfery, kt\u00f3r\u0105 si\u0119 pragnie wepchn\u0105\u0107, na po\u017c\u0105dan\u0105 drog\u0119, w szaty tak pon\u0119tne dla jej uczu\u0107, \u017ce cz\u0119sto tylko wytrawny zmys\u0142 polityczny jest w stanie wykry\u0107 istotn\u0105 tre\u015b\u0107 akcji. W\u0142a\u015bnie zmys\u0142 polityczny, a nie inny. Spo\u0142ecze\u0144stwo, kt\u00f3re by sz\u0142o na lep wszelkich zapocz\u0105tkowali, hase\u0142, idei i pr\u0105d\u00f3w, zdolnych obudzi\u0107 w nim zainteresowanie i sympati\u0119, kt\u00f3re by je ocenia\u0142o wy\u0142\u0105cznie z punktu widzenia humanitarnego, moralnego, estetycznego czy innego, by\u0142oby spo\u0142ecze\u0144stwem niedojrza\u0142ym i naiwnym. Ocena ich ze strony opinii kierowniczej i odpowiedzialnej w obliczu ca\u0142o\u015bci narodowej musi by\u0107 ocen\u0105 polityczn\u0105, polityczny bowiem tylko sprawdzian, obejmuj\u0105cy ca\u0142okszta\u0142t d\u00f3br i interes\u00f3w narodu, mo\u017ce go ustrzec od tego, aby w\u0142asnymi r\u0119koma nie podnosi\u0142 do ust n\u0119c\u0105cego by\u0107 mo\u017ce napoju, kt\u00f3ry jednak mo\u017ce si\u0119 okaza\u0107 trucizn\u0105 dla jego organizmu.<\/p>\n\n\n\n
Jedyna rzecz, kt\u00f3ra nam w naszym \u017cyciu narodowym pozosta\u0142a, to nasza niezawis\u0142o\u015b\u0107 duchowa, poczucie odr\u0119bno\u015bci w\u0142asnego typu i w\u0142asnych interes\u00f3w, i dlatego czuwanie nad t\u0105 niezale\u017cno\u015bci\u0105 jest w naszych warunkach spraw\u0105 na wskro\u015b polityczn\u0105. Jak to \u2013 powiedz\u0105 nam \u2013 wi\u0119c nasze \u017cycie duchowe z jego idea\u0142ami moralnymi i cywilizacyjnymi ma by\u0107 wci\u0105gni\u0119te w wir polityki? \u2013 Niew\u0105tpliwie tak, nie idzie tu bowiem o polityk\u0119 wewn\u0119trzn\u0105 oboz\u00f3w i stronnictw, ale o zewn\u0119trzn\u0105 polityk\u0119 narodu, broni\u0105cego dost\u0119pu do swej duszy, zar\u00f3wno jak do swego cia\u0142a, temu wszystkiemu, co mo\u017ce jedno lub drugie rozk\u0142ada\u0107 lub zaprz\u0119ga\u0107 do wys\u0142ugiwania si\u0119 interesom obcym, z uszczerbkiem, a nawet kosztem swoich.<\/p>\n\n\n\n
Celowe oddzia\u0142ywane si\u0142 zewn\u0119trznych na nasze spo\u0142ecze\u0144stwo jest samo przez si\u0119 czynnikiem politycznym i tylko z punktu widzenia polityki narodowej mo\u017ce by\u0107 oceniane. Ona to musi stan\u0105\u0107 zawczasu na stra\u017cy naszej niezale\u017cno\u015bci duchowej. Inaczej grozi nam powr\u00f3t do stosunk\u00f3w XVIII wieku, grozi nam los tych narod\u00f3w, w\u015br\u00f3d kt\u00f3rych stronnictwa polityczne r\u00f3\u017cni\u0105 si\u0119 od siebie wed\u0142ug tego, jakim i czyim obcym interesom s\u0142u\u017c\u0105. A wtedy nie znajdzie si\u0119 w spo\u0142ecze\u0144stwie nikogo, kto by jedynie i wy\u0142\u0105cznie s\u0142u\u017cy\u0142 interesom polskim. \u0141atwo z wy\u017cyn tej jedynej i istotnej \u201egodno\u015bci narodu\u201d, kt\u00f3ra polega na jego samodzielno\u015bci duchowej, spa\u015b\u0107 do poziomu plemienia, nie posiadaj\u0105cego ju\u017c opr\u00f3cz j\u0119zyka \u2013 nic w\u0142asnego.<\/p>\n\n\n\n
A kto by mi zarzuci\u0142, \u017ce s\u0105 to wszystko \u201estrachy na Lachy\u201d, p\u0142\u00f3d rozbuja\u0142ej wyobra\u017ani, wietrzenie rzeczy nieistniej\u0105cych, \u2013 temu odpowiem, \u017ce jeste\u015bmy ju\u017c bli\u017csi duchowego rozbioru mi\u0119dzy obce, a cz\u0119sto wrogie nam interesy, ni\u017c tej konsolidacji wewn\u0119trznej, od kt\u00f3rej poczyna si\u0119 dopiero prawdziwa polityka narodowa. Trzeba tylko trze\u017awo spojrze\u0107 faktom w oczy. Przecie u nas wszelkie humanitarne rozdawanie gar\u015bciami ze skarbnicy d\u00f3br narodowych, zar\u00f3wno jak wszelkie przejawy \u201epatriotyzmu szerokiego gard\u0142a a wa\u017ckiej piersi\u201d znajduj\u0105 zawsze poplecznik\u00f3w i gor\u0105cych obro\u0144c\u00f3w, chocia\u017c \u2013 a mo\u017ce w\u0142a\u015bnie dlatego, \u017ce s\u0142u\u017c\u0105 interesom cudzym, podczas gdy wszelkie szczere, ale stanowcze wyst\u0105pienia w imi\u0119 interes\u00f3w narodowych, o ile w czymkolwiek tamte interesy krzy\u017cuj\u0105, spotykaj\u0105 si\u0119 ze zgodn\u0105 nagank\u0105 r\u00f3\u017cnych urabiaczy opinii. Polityka narodu prawdziwie duchowo niezale\u017cnego i broni\u0105cego mocno spraw swoich wygl\u0105da inaczej, ni\u017c nasza. Kto nie wierzy, niech j\u0105 por\u00f3wna z polityk\u0105 cho\u0107by Czech\u00f3w lub W\u0119gr\u00f3w. U nas trzeba dopiero poruszy\u0107 najg\u0142\u0119bsze pok\u0142ady instynktu narodowego, aby si\u0119 wydoby\u0142 z jego wn\u0119trza g\u0142os stanowczo\u015bci i si\u0142y, stwierdzaj\u0105cy, \u017ce najwy\u017cszym dobrem cz\u0142owieka, jest jego nar\u00f3d.<\/p>\n\n\n\n
Sprawa obrony naszej niezale\u017cno\u015bci duchowej nie jest spraw\u0105 tego lub innego obozu czy stronnictwa, ale ca\u0142ego narodu, wszystkich oboz\u00f3w i stronnictw, kt\u00f3re si\u0119 za narodowe uznaj\u0105, bo od niej nasza dzisiejsza samoistno\u015b\u0107 i nasza jutrzejsza przysz\u0142o\u015b\u0107 zale\u017cy.<\/p>\n\n\n\n
Zygmunt Balicki<\/strong><\/p>\n\n\n\n \u201ePrzegl\u0105d Narodowy\u201d, Marzec 1912 r.<\/em><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":" Ka\u017cdy nar\u00f3d wsp\u00f3\u0142czesny jest terenem, na kt\u00f3rym operuj\u0105 bezpo\u015brednio i na kt\u00f3rym \u015bcieraj\u0105 si\u0119 z sob\u0105 wp\u0142ywy obce. Tak by\u0142o zreszt\u0105 od wiek\u00f3w, tylko \u017ce dzi\u015b splot interes\u00f3w na gruncie mi\u0119dzynarodowym sta\u0142 si\u0119 \u015bci\u015blejszy i bardziej powik\u0142any. Post\u0119py mi\u0119dzynarodowo\u015bci nie id\u0105 bynajmniej w kierunku prorokowanym przez socjalizm \u2013 wzrastaj\u0105cej solidarno\u015bci i zaniku przeciwie\u0144stw narodowych, lecz […]<\/p>\n","protected":false},"author":3,"featured_media":10488,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[41,74],"tags":[],"class_list":["post-10487","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-historia-i-idea","category-poczatki-mysli"],"yoast_head":"\n