Polityka narodowa w g\u0142\u00f3wnych swoich zasadach nie mo\u017ce by\u0107 ani pozna\u0144sk\u0105, ani galicyjsk\u0105, ani warszawsk\u0105 – musi ona by\u0107 og\u00f3lnopolsk\u0105. Odpowiednio do po\u0142o\u017cenia politycznego ka\u017cdej dzielnicy, musimy uznawa\u0107 rozmaity stosunek do rz\u0105d\u00f3w zaborczych, musimy si\u0119 godzi\u0107 na rozmaite odpowiadaj\u0105ce warunkom miejscowym \u015brodki dzia\u0142ania, ale nie zmienia to w niczym tej og\u00f3lnej zasady, wed\u0142ug kt\u00f3rej ka\u017cdy czyn polityczny Polaka, bez wzgl\u0119du na to, gdzie jest dokonywany i przeciw komu skierowany musi mie\u0107 na widoku interesy ca\u0142ego narodu. <\/p>\n\n\n\n

Zgodnie z t\u0105 zasad\u0105 deputowany jakiego\u015b okr\u0119gu wyborczego do parlamentu przede wszystkim winien reprezentowa\u0107 interesy ca\u0142ego narodu, nie za\u015b swego powiatu. Je\u017celi pos\u0142owie nasi w cia\u0142ach prawodawczych niemieckich i austriackich za ma\u0142o daj\u0105 dowod\u00f3w, \u017ce uwa\u017caj\u0105 si\u0119 za pos\u0142\u00f3w ca\u0142ej Polski, \u017ce maj\u0105 na wzgl\u0119dzie zawsze interesy ca\u0142ego narodu polskiego, nie \u015bwiadczy to, i\u017c zasada nasza jest niew\u0142a\u015bciwa, ale \u017ce sami owi pos\u0142owie s\u0105 raczej patriotami galicyjskimi i pozna\u0144skimi, ni\u017c polskimi, o ile w og\u00f3le zas\u0142uguj\u0105 na miano patriot\u00f3w. Ta\u017c sama zasada obowi\u0105zuje wszelk\u0105 organizacj\u0119 polityczn\u0105, wszelk\u0105 parti\u0119, wszelkie stronnictwo, bez wzgl\u0119du na pole ich dzia\u0142alno\u015bci. Je\u017celi tedy w pi\u015bmie niniejszym uwzgl\u0119dnimy tylko sprawy zaboru rosyjskiego, je\u017celi zwr\u00f3cimy uwag\u0119 tylko na stosunek wzgl\u0119dem rosyjskiego rz\u0105du, to nie dlatego, \u017ceby\u015bmy nie uznawali wspomnianej zasady albo o niej zapomnieli, ale dlatego, \u017ce: <\/p>\n\n\n\n

1) przemawiamy jako ludzie, dla kt\u00f3rych punktem ci\u0119\u017cko\u015bci w ich dzia\u0142aniu by\u0142 i jest zab\u00f3r rosyjski; <\/p>\n\n\n\n

2) pod panowaniem rosyjskim znajduje si\u0119 cz\u0119\u015b\u0107 Polski najwi\u0119ksza i najwa\u017cniejsza, obejmuj\u0105ca ognisko \u017cycia polskiego, duchow\u0105 stolic\u0119 kraju – Warszaw\u0119, a wi\u0119c cz\u0119\u015b\u0107, kt\u00f3rej los decyduje o losie ca\u0142ej ojczyzny. <\/p>\n\n\n\n

Nie znaczy to, \u017ceby stanowisko nasze wzgl\u0119dem Galicji i zaboru pruskiego by\u0142o platoniczne – przeciwnie, d\u0105\u017cyli\u015bmy zawsze i d\u0105\u017cymy do tego, \u017ceby nasze has\u0142a dzia\u0142ania znalaz\u0142y jak najwi\u0119cej wyznawc\u00f3w w pozosta\u0142ych zaborach, a\u017ceby polityka narodowa wszystkich dzielnic sta\u0142a si\u0119 jednolit\u0105, uzna\u0142a jeden punkt wyj\u015bcia, opar\u0142a si\u0119 na jednych zasadach. Widzimy z zadowoleniem, \u017ce zakordonowi rodacy bacznie \u015bledz\u0105 rozw\u00f3j naszej dzia\u0142alno\u015bci i \u017ce polityka nasza, cho\u0107 wrogo traktowana przez sfery wp\u0142ywowe a w znacznej wi\u0119kszo\u015bci nie – patriotyczne, znajduje tam coraz wi\u0119cej zwolennik\u00f3w. <\/p>\n\n\n\n

Przyjmuj\u0105c zasad\u0119, \u017ce polityka narodowa nie mo\u017ce bra\u0107 za punkt wyj\u015bcia interes\u00f3w pojedynczej dzielnicy, stawiamy obok niej drug\u0105, wed\u0142ug kt\u00f3rej prawdziwy patriotyzm nie mo\u017ce mie\u0107 na wzgl\u0119dzie interes\u00f3w jednej jakiej\u015b klasy, ale dobro ca\u0142ego narodu. Zasady tej nie nale\u017cy t\u0142umaczy\u0107 niedorzecznie przez r\u00f3wnomierne popieranie interes\u00f3w wszystkich klas – t\u0142umaczenie, b\u0119d\u0105ce banalnym, powszechnie u nas powtarzanym frazesem taniego patriotyzmu. W praktyce politycznej rzetelne stanowisko narodowe sprowadza si\u0119 do obrony interes\u00f3w tych klas, kt\u00f3rych podniesienie i dobrobyt le\u017cy w interesie narodu, a kt\u00f3rych n\u0119dza i ciemnota zgub\u0119 spo\u0142ecze\u0144stwu gotuj\u0105. Patriotyzm nie nakazuje jedynie konserwowania narodu, ale czuwanie nad mo\u017cliwie szybkim i prawid\u0142owym si\u0142 jego rozwojem. R\u00f3wnomierne popieranie interes\u00f3w wszystkich klas – to pusty frazes, kt\u00f3rym wojuj\u0105 ci, co tworz\u0105 programy patriotyczne przy biurku lub przy k\u0105dzieli a nie bior\u0105 si\u0119 do czynu, kt\u00f3ry by im ca\u0142\u0105 niedorzeczno\u015b\u0107 tego pozornie szerokiego stanowiska wykaza\u0142; to ob\u0142udny p\u0142aszczyk tych, co pokry\u0107 musz\u0105 grzeszne cia\u0142o swego ciasnego klasowego interesu. <\/p>\n\n\n\n

M\u00f3wimy tu naturalnie tylko o interesach klasowych. Obok nich istnieje ca\u0142a sfera interes\u00f3w og\u00f3lnonarodowych, o kt\u00f3re chodzi wszystkim cz\u0142onkom spo\u0142ecze\u0144stwa, bez wzgl\u0119du na ich klasowe stanowisko. Ucisk j\u0119zykowy, religijny, brak elementarnych swob\u00f3d obywatelskich itp., dotyka interes\u00f3w ka\u017cdego obywatela bez wyj\u0105tku. Oto dwa dogmaty, z kt\u00f3rych wyp\u0142ywa wyznanie naszej wiary narodowej. Ufni w prawo\u015b\u0107 tej wiary, idziemy naprz\u00f3d, nie bacz\u0105c na kierowane przeciw nam ciosy ze strony obcych wrog\u00f3w ani na mniej lub wi\u0119cej uczciwe oskar\u017cenia, rzucane na nas przez swoich. Pr\u0119dzej czy p\u00f3\u017aniej oka\u017ce si\u0119, kto poszed\u0142 drog\u0105 prostsz\u0105, kto sobie obra\u0142 \u201et\u0119 lepsz\u0105 cz\u0105stk\u0119, kt\u00f3ra mu nigdy odj\u0119ta nie b\u0119dzie\u201d.<\/p>\n\n\n\n

I. <\/strong><\/p>\n\n\n\n

Rz\u0105d rosyjski rozmaitymi czasy rozmaicie usprawiedliwia\u0142 swoje gwa\u0142ty na Polsce. Dowodz\u0105c, \u017ce ziemie litewskie i ruskie stanowi\u0105 odwieczn\u0105 jedno\u015b\u0107 z moskiewskim rdzeniem pa\u0144stwa car\u00f3w, dzik\u0105 dzia\u0142alno\u015b\u0107 sw\u0105 w tych ziemiach nazywa\u0142 wyzwalaniem swego ludu spod jarzma polskiego. Gn\u0119bi\u0105c szlacht\u0119 w etnograficznej Polsce, podawa\u0142 si\u0119 za obro\u0144c\u0119 uci\u015bnionych ekonomicznie i politycznie w\u0142o\u015bcian. Wieszanie i masowe wysy\u0142anie na Sybir najlepszych si\u0142 spo\u0142ecze\u0144stwa nazywa\u0142o si\u0119, uzdrawianiem narodu z chorobliwych marze\u0144, gwa\u0142ty na unitach – przyjmowaniem na \u0142ono swego ko\u015bcio\u0142a braci, kt\u00f3rych niegdy\u015b przemoc\u0105 oderwano i kt\u00f3rzy teraz dobrowolnie powracaj\u0105. Do ostatnich jeszcze czas\u00f3w s\u0142yszeli\u015bmy, \u017ce rz\u0105d rosyjski nic nie ma przeciw pomy\u015blnemu rozwojowi narodowo\u015bci polskiej, \u017ce chodzi mu tylko o zachowanie w ca\u0142o\u015bci granic pa\u0144stwa, o wyt\u0119pienie d\u0105\u017cno\u015bci separacyjnych. Przy bezczelno\u015bci, kt\u00f3r\u0105 si\u0119 rz\u0105d carski zawsze odznacza\u0142, podobne wykr\u0119ty nie by\u0142y rzecz\u0105 trudn\u0105, musia\u0142a jednak nadej\u015b\u0107 chwila, kiedy nawet ta oficjalna logika przesta\u0142a wystarcza\u0107. <\/p>\n\n\n\n

Ta chwila ju\u017c nadesz\u0142a, dzi\u015b bowiem gospodarka rosyjska w Polsce wolna jest prawie od wszelkiego wysi\u0142ku utrzymania usprawiedliwiaj\u0105cych pozor\u00f3w. Dzi\u015b rz\u0105d przestaje si\u0119 kry\u0107, \u017ce celem jego usi\u0142owa\u0144 jest zlanie Polak\u00f3w z Rosj\u0105 pod ka\u017cdym wzgl\u0119dem, czyli, inaczej m\u00f3wi\u0105c, wyt\u0119pienie narodowo\u015bci polskiej. Nie jest naszym zadaniem dawa\u0107 tu pe\u0142nego obrazu gospodarki rosyjskiej w Polsce, chodzi nam tylko o wskazanie paru jej najg\u0142\u00f3wniejszych rys\u00f3w. Na pierwszym planie zwr\u00f3cimy uwag\u0119 na walk\u0119 z j\u0119zykiem polskim. Usuni\u0119cie tego j\u0119zyka ze wszystkich urz\u0119d\u00f3w; ca\u0142kowite niemal wyparcie go ze szk\u00f3\u0142; zakazy m\u00f3wienia po polsku uczniom w szko\u0142ach, s\u0142u\u017cbie na kolejach, nawet w bufetach kolejowych; dzisiejsza d\u0105\u017cno\u015b\u0107 do narzucenia j\u0119zyka rosyjskiego nawet siostrom mi\u0142osierdzia i lekarzom w szpitalach, wprowadzenie stopniowe j\u0119zyka pa\u0144stwowego do administracji przedsi\u0119biorstw prywatnych; forsowanie teatru rosyjskiego w Warszawie; prze\u015bladowanie prywatnego nauczania w j\u0119zyku polskim; zakaz wydawania na Litwie i Rusi pism, urz\u0105dzania przedstawie\u0144 teatralnych w j\u0119zyku nierosyjskim, a nawet znane powszechnie na Litwie zakazy m\u00f3wienia w sklepach i na ulicach po polsku – wszystko to \u015bwiadczy, \u017ce rz\u0105d rosyjski nie cofa si\u0119 przed \u017cadnymi \u015brodkami w swej d\u0105\u017cno\u015bci do ca\u0142kowitego wyt\u0119pienia mowy polskiej. <\/p>\n\n\n\n

W parze z t\u0105 d\u0105\u017cno\u015bci\u0105 idzie walka z katolicyzmem, posi\u0142kuj\u0105ca si\u0119 rozmaitymi \u015brodkami, poczynaj\u0105c od przymusowego chrzczenia na prawos\u0142awie dzieci ma\u0142\u017ce\u0144stw mieszanych, a ko\u0144cz\u0105c na zabudowywaniu Polski cerkwiami prawos\u0142awnymi, bez wzgl\u0119du na szczup\u0142\u0105 ilo\u015b\u0107 mieszka\u0144c\u00f3w tego wyznania. Nie trzeba przypomina\u0107 o odrywaniu od ko\u015bcio\u0142a katolickiego unit\u00f3w i katolik\u00f3w z pomoc\u0105 najdzikszych gwa\u0142t\u00f3w. Obok j\u0119zyka i religii podlegaj\u0105 t\u0119pieniu wszelkie inne sk\u0142adniki naszej kultury narodowej. <\/p>\n\n\n\n

Nasze miary i wagi zast\u0105piono rosyjskimi – w ostatnich czasach byli\u015bmy \u015bwiadkami usuni\u0119cia jedynych pozosta\u0142ych w u\u017cyciu polskich miar d\u0142ugo\u015bci i wycofania z obiegu reszty polskich pieni\u0119dzy; na miejsce kalendarza naszego, przyj\u0119tego przez ca\u0142y \u015bwiat cywilizowany, narzucaj\u0105 nam coraz wi\u0119cej wsteczny kalendarz julia\u0144ski; nazwy geograficzne w rdzennej Polsce stale s\u0105 przekr\u0119cane nie tylko w u\u017cyciu urz\u0119dowym, ale w nowym brzmieniu rosyjskim narzucane s\u0105 prasie polskiej; ba, nawet zdarzaj\u0105 si\u0119 wypadki, \u017ce orkiestrom w\u0142o\u015bcia\u0144skim zabraniaj\u0105 w\u0142adze wyst\u0119powa\u0107 w strojach ludowych i ka\u017c\u0105 si\u0119 przebiera\u0107 w surduty! Nie b\u0119dziemy przytaczali ca\u0142ej powodzi podobnych fakt\u00f3w, gdy\u017c wskazane powy\u017cej s\u0105 dostatecznym \u015bwiadectwem, \u017ce rz\u0105d rosyjski usi\u0142uje zniszczy\u0107 kultur\u0119 polsk\u0105 we wszystkich jej cz\u0119\u015bciach sk\u0142adowych, nie wy\u0142\u0105czaj\u0105c nawet religii, na kt\u00f3r\u0105 uderza\u0107 jest najtrudniej, \u017ce w usi\u0142owaniu tym u\u017cywa wszelkich \u015brodk\u00f3w, poczynaj\u0105c od ma\u0142ych i \u015bmiesznych, a ko\u0144cz\u0105c na gwa\u0142townych. <\/p>\n\n\n\n

Walka z kultur\u0105 polsk\u0105, czyli wynaradawianie, to jedna tylko strona rosyjskiej wzgl\u0119dem nas polityki. Na niej polityka ta si\u0119 nie ko\u0144czy. Wynaradawiana Polska nie by\u0142aby jeszcze ca\u0142kiem podobn\u0105 do Rosji – pozosta\u0142aby r\u00f3\u017cnica stopy og\u00f3lnocywilizacyjnej. Nar\u00f3d nasz, kt\u00f3ry ma za sob\u0105 tysi\u0105c lat kultury, kt\u00f3ry jest narodem europejskim – wyprzedza na wielk\u0105 odleg\u0142o\u015b\u0107 Rosj\u0119, co zreszt\u0105 sami Rosjanie powszechnie przyznaj\u0105. Wobec tego wyst\u0119puje druga strona polityki rosyjskiej, mianowicie d\u0105\u017cenie do powstrzymania nas w rozwoju cywilizacyjnym, do zatamowania u nas wszelkiego post\u0119pu. <\/p>\n\n\n\n

Dzia\u0142alno\u015b\u0107 ta rozpocz\u0119\u0142a si\u0119 z chwil\u0105, kiedy odebrano nam wszelkie instytucje polityczne i narzucono carski despotyzm, surowszy o wiele, ni\u017c w samej Rosji. Nie mamy bowiem nawet tego cienia praw politycznych, kt\u00f3ry tam istnieje w postaci samorz\u0105du szlacheckiego ziemia\u0144stwa, samorz\u0105du miejskiego lub wreszcie s\u0105d\u00f3w przysi\u0119g\u0142ych. Pozostawiono najmizerniejszy samorz\u0105d jedynie ludno\u015bci wiejskiej, w postaci gminy, w nadziei, \u017ce ma\u0142o wyrobiona politycznie warstwa, z ca\u0142\u0105 bezwzgl\u0119dno\u015bci\u0105 terroryzowana przez carskich urz\u0119dnik\u00f3w, j\u0105trzona przez nich przeciw innym klasom narodu, b\u0119dzie powolnym w r\u0119ku rz\u0105du narz\u0119dziem. Dzisiaj, kiedy lud wiejski poczyna objawia\u0107 sw\u0105 samodzielno\u015b\u0107, kiedy zaczyna krytyczniej patrze\u0107 na swe po\u0142o\u017cenie, ta fikcja prawna, zwana gmin\u0105, coraz cz\u0119\u015bciej jest gwa\u0142cona przez bezczeln\u0105 samowol\u0119 naczelnik\u00f3w powiatu i ich narz\u0119dzi. <\/p>\n\n\n\n

Nar\u00f3d, kt\u00f3ry przed stu laty tworzy\u0142 takie konstytucje jak Ustawa Trzeciego Maja, ma za ca\u0142e prawo bagnet i nahajk\u0119. W kraju, w kt\u00f3rym od wiek\u00f3w znane by\u0142o prawo Neminem captivabimus nisi jure victum<\/em> – od woli \u017candarma zale\u017cy przetrzymywanie w ci\u0105gu lat ca\u0142ych na \u015bledztwie ludzi, przeciw kt\u00f3rym nie ma \u017cadnych dowod\u00f3w winy; w kraju tym bez s\u0105du i bez prawa obrony, na mocy opinii \u017candarma i prokuratora, urz\u0119dnik administracyjny skazuje podejrzanych politycznie na wi\u0119zienia i na zes\u0142anie, a na szubienic\u0119 ludzie id\u0105 z wyroku s\u0105d\u00f3w wojennych; w kraju tym, w razie zaj\u015b\u0107 z wojskowymi, jedynie na ich skarg\u0119, naczelnik wojsk wsadza broni\u0105cego swej godno\u015bci obywatela do wi\u0119zienia na p\u00f3\u0142 roku, nie pytaj\u0105c go nawet jak si\u0119 rzecz mia\u0142a. Jednym s\u0142owem nar\u00f3d dojrza\u0142y politycznie \u017cyje w warunkach, w kt\u00f3rych wszechw\u0142adnym panem jest policjant lub \u017co\u0142dak. Nikt nie zaprzeczy, \u017ce w bezprawiu takim cz\u0142owiek zatraca najcenniejsze zdobycze cywilizacji – poczucie godno\u015bci ludzkiej i praw obywatelskich, tym samem za\u015b zbli\u017ca si\u0119 do og\u00f3lnego typu poddanych cara rosyjskiego. <\/p>\n\n\n\n

Najwa\u017cniejsze czynniki cywilizacyjne – stowarzyszenia, prasa i literatura, coraz bardziej kr\u0119powane s\u0105 u nas w swym dzia\u0142aniu. W granicach ziem polskich rz\u0105d obecny nie zatwierdzi\u0142 ustawy ani jednego towarzystwa naukowego, z wyj\u0105tkiem tych, kt\u00f3re, za\u0142o\u017cone przez Rosjan, s\u0142u\u017c\u0105 do cel\u00f3w rusyfikacyjnych. Nie dozwolono nawet za\u0142o\u017cy\u0107 towarzystwa gimnastycznego. Na jedne pisma rz\u0105d nie udziela koncesji, innym daje j\u0105 z wielkim trudem i przy ogromnych kosztach, inne wreszcie zamyka bez \u017cadnego widocznego powodu (ostatni \u015brodek stosowany jest szczeg\u00f3lnie do pism prowincjonalnych). A\u017ceby powstrzyma\u0107 rozw\u00f3j czytelnictwa, nie pozwala ustanawia\u0107 niskiej ceny prenumeracyjnej. Zakres przedmiot\u00f3w, o kt\u00f3rych wolno pisa\u0107, coraz si\u0119 zmniejsza: pisma nasze dosz\u0142y ju\u017c do tego, \u017ce poza okrojon\u0105 nale\u017cycie polityk\u0105 zagraniczn\u0105, wolno im pisa\u0107 tylko o balach, koncertach i o wypadkach na ulicy, notabene nie o wszystkich – kiedy bowiem oficer strzela do przechodnia z rewolweru, to mo\u017cna si\u0119 dowiedzie\u0107 o tym tylko od \u015bwiadk\u00f3w, kiedy za\u015b kozak morduje rodzin\u0119 sklepikarzy dla rabunku, to w pismach kozak nazywa si\u0119 \u201ejak\u0105\u015b osob\u0105\u201d. Gdy przyje\u017cd\u017ca do Warszawy teatr rosyjski, cenzura wskazuje jak d\u0142ugie maj\u0105 by\u0107 w gazetach recenzje i co w nich ma by\u0107 napisane. Jednym s\u0142owem, prasa nasza i literatura, kr\u0119powana z dnia na dzie\u0144, dosz\u0142a do tego, \u017ce mo\u017ce si\u0119 obraca\u0107 jedynie w sferze zjawisk najmniejszej wagi, i to z ograniczon\u0105 nader swobod\u0105. <\/p>\n\n\n\n

Wszelki objaw samodzielno\u015bci politycznej spotyka okrutna kara. Odbija si\u0119 to szczeg\u00f3lnie na klasie robotniczej, kt\u00f3ra nader szybko wzrasta u nas liczebnie i podnosi si\u0119 umys\u0142owo. Robotnicy nasi, por\u00f3wnuj\u0105c swe po\u0142o\u017cenie z po\u0142o\u017ceniem robotnik\u00f3w w ca\u0142ej Europie, widz\u0105, jak wielu warunk\u00f3w brak im do normalnego rozwoju spo\u0142ecznego. Domagaj\u0105 si\u0119 wi\u0119c praw, kt\u00f3re by im ten rozw\u00f3j umo\u017cliwi\u0142y. Co otrzymuj\u0105, mog\u0105 nam opowiedzie\u0107 zbryzgane ich krwi\u0105 ulice \u017byrardowa i \u0141odzi\u2026 <\/p>\n\n\n\n

Oto og\u00f3lne rysy dzia\u0142alno\u015bci cywilizacyjnej rz\u0105du rosyjskiego w naszym kraju. Te usi\u0142owania przeciwcywilizacyjne, zar\u00f3wno jak i wynaradawianie, napotykaj\u0105 op\u00f3r w \u017cywotno\u015bci i silach rozwojowych naszego spo\u0142ecze\u0144stwa. Wydany w ostatnich czasach ok\u00f3lnik Hurki, przypominaj\u0105cy urz\u0119dnikom obowi\u0105zek szczepienia w Polsce j\u0119zyka rosyjskiego, zawiera jednocze\u015bnie dobrowolne przyznanie si\u0119, \u017ce usi\u0142owania, skierowane na szko\u0142\u0119 i na administracj\u0119, nie da\u0142y po\u017c\u0105danych rezultat\u00f3w. Rozumiej\u0105c to, rz\u0105d zacz\u0105\u0142 w ostatnich czasach z wi\u0119ksz\u0105 energi\u0105 stosowa\u0107 fizyczne wprost \u015brodki gn\u0119bienia narodu. Na czele tu postawi\u0107 nale\u017cy \u015bwie\u017cy fakt reform kolejowych, rozpocz\u0119tych w Kongres\u00f3wce od drogi \u017celaznej Warszawsko-Terespolskiej i polegaj\u0105cych na tym, \u017ce ze wszystkich lepszych posad usuni\u0119to Polak\u00f3w i sprowadzono na ich miejsce Rosjan; ci ostatni za\u015b tak gn\u0119bi\u0105 fizycznie i moralnie zale\u017cn\u0105 od nich polsk\u0105 s\u0142u\u017cb\u0119, \u017ce tylko groza ostatniej n\u0119dzy powstrzymuje ludzi od porzucenia tego gorzkiego kawa\u0142ka chleba. \u015arodek ten ma dla rz\u0105du dwojak\u0105 korzy\u015b\u0107: z jednej strony rzuca on w n\u0119dz\u0119 Polak\u00f3w, z drugiej za\u015b pomna\u017ca ilo\u015b\u0107 Rosjan w Polsce. <\/p>\n\n\n\n

Mechaniczne takie wprowadzanie \u017cywio\u0142\u00f3w rosyjskich do Polski nie ogranicza si\u0119 do tego jednego \u015brodka. Nie przypominaj\u0105c ju\u017c znanych od dawna praw nabywania ziemi na Litwie i Rusi, nie m\u00f3wi\u0105c o wprowadzeniu Rosjan na wszelkie rz\u0105dowe lub zale\u017cne od rz\u0105du posady, do\u015b\u0107 zwr\u00f3ci\u0107 uwag\u0119 na owo niepomy\u015blne osiedlanie kacap\u00f3w w miejscowo\u015bciach podfortecznych, na sprowadzanie robotnik\u00f3w z ca\u0142ej Rosji do rob\u00f3t rz\u0105dowych w Polsce, wreszcie na owo wydalanie \u017byd\u00f3w z Moskwy z pozostawieniem im mo\u017cno\u015bci osiedlania si\u0119 u nas, wskutek czego do Warszawy nap\u0142yn\u0119\u0142a olbrzymia masa zruszczonego \u017cydostwa. Przypomnimy jeszcze, \u017ce jednym ze \u015brodk\u00f3w takich czysto fizycznych, \u015brodk\u00f3w najstraszniejszych, jest gn\u0119bienie naszej m\u0142odzie\u017cy w szko\u0142ach, czemu zawdzi\u0119czamy fakt, \u017ce pomi\u0119dzy obecnymi wychowankami gimnazj\u00f3w rosyjskich w Polsce niema wcale jednostek zdrowych. Jest to fakt, na kt\u00f3ry ma\u0142o dot\u0105d zwracano uwagi, a kt\u00f3ry najwi\u0119ksze mo\u017ce ma dla spo\u0142ecze\u0144stwa znaczenie. <\/p>\n\n\n\n

Powtarzano nam ci\u0105gle, \u017ce rozw\u00f3j ekonomiczny kraju jest r\u00f3wnowa\u017cnikiem strat, w innych sferach \u017cycia ponoszonych. Du\u017co mo\u017cna by powiedzie\u0107 o rozwoju naszego przemys\u0142u z punktu widzenia interes\u00f3w narodowych; przede wszystkim za\u015b trzeba zaznaczy\u0107, \u017ce rozw\u00f3j ten odbywa\u0142 si\u0119 nie pod opiek\u0105 rz\u0105du, ale raczej wbrew jego woli. W ostatnich czasach rz\u0105d zaj\u0105\u0142 wprost wrogie stanowisko wzgl\u0119dem naszego przemys\u0142u i handlu. Za pomoc\u0105 specjalnych taryf i wielu innych \u015brodk\u00f3w zbyt naszych wyrob\u00f3w tamuje, popieraj\u0105c jednocze\u015bnie wyroby fabryk rosyjskich. Ile\u017c to dzi\u015b widzimy sklep\u00f3w, w Warszawie tylko, handluj\u0105cych wy\u0142\u0105cznie towarami rosyjskimi. A nie s\u0105 to wcale wyroby specjalne, ale artyku\u0142y niezb\u0119dnych potrzeb. Nie poprzestaj\u0105c na tych przywilejach, kupcy i fabrykanci rosyjscy i prasa rosyjska otwarcie m\u00f3wi\u0105 o sposobach zgn\u0119bienia naszego handlu i przemys\u0142u, podnosz\u0105c nawet projekt wskrzeszenia granicy celnej mi\u0119dzy Kr\u00f3lestwem i Cesarstwem, co si\u0119 widocznie sprzeciwia polityce administracyjnego \u201eobjedinienja\u201d. <\/p>\n\n\n\n

Warto\u015b\u0107 tzw. reformy w\u0142o\u015bcia\u0144skiej oceni\u0142o najlepiej samo \u017cycie. Dwumilionowy zast\u0119p proletariatu wiejskiego, gro\u017ana perspektywa zwyrodnienia fizycznego ludu pod wp\u0142ywem n\u0119dzy, masowa emigracja itd. – oto rezultat tej polityki ekonomicznej. Doda\u0107 by nale\u017ca\u0142o upadek rolnictwa, kt\u00f3rego g\u0142\u00f3wn\u0105 bodaj przyczyn\u0105 jest wsp\u00f3\u0142zawodnictwo na naszych rynkach taniego zbo\u017ca rosyjskiego, kt\u00f3rego sprowadzanie umo\u017cliwiaj\u0105 specjalne taryfy kolejowe. Zreszt\u0105 \u017cycie ekonomiczne nie mo\u017ce rozwija\u0107 si\u0119 normalnie tam, gdzie wszelka inicjatywa osobista lub zbiorowa jest skr\u0119powana, gdzie nie wolno stowarzysza\u0107 si\u0119 w celach gospodarczych, a nawet dla pozyskania \u0142atwiejszego kredytu, gdzie \u017cadna instytucja lub przedsi\u0119biorstwo nie mog\u0105 by\u0107 pewne swego istnienia. <\/p>\n\n\n\n

Ten kr\u00f3tki przegl\u0105d fakt\u00f3w wystarczy na \u015bwiadectwo, \u017ce polityka rosyjska wobec Polak\u00f3w jest to nieustaj\u0105ce d\u0105\u017cenie, z ci\u0105g\u0142ym podwy\u017cszaniem skali \u015brodk\u00f3w, do ca\u0142kowitego zlania Polski z Rosj\u0105 drog\u0105 wynarodowienia Polak\u00f3w, cofni\u0119cia ich w rozwoju cywilizacyjnym, a nawet drog\u0105 zast\u0119powania na miejscu \u017cywio\u0142u polskiego przez rosyjski. Nie jest to polityka chwili, zale\u017cna od takich lub innych dzia\u0142aczy, od takiego lub innego w\u0142adcy. <\/p>\n\n\n\n

To nieub\u0142agana konsekwencja rozbioru Polski. A\u017ceby Polacy mogli \u017cy\u0107 prawid\u0142owo w organizmie pa\u0144stwowym rosyjskim, trzeba ich cofn\u0105\u0107 w rozwoju, trzeba ich cywilizacyjnie Rosjanom upodobni\u0107. A\u017ceby za\u015b przestali marzy\u0107 o zjednoczeniu politycznym wszystkich ziem polskich, trzeba ich wyt\u0119pi\u0107, dop\u00f3ki bowiem nar\u00f3d ten b\u0119dzie istnia\u0142 w trzech pa\u0144stwach, dop\u00f3ty b\u0119dzie d\u0105\u017cy\u0142, prawem konieczno\u015bci do zlania si\u0119 w jedn\u0105 polityczn\u0105 ca\u0142o\u015b\u0107. Rz\u0105d rosyjski dobrze to rozumie i nie mo\u017cna mu zaprzeczy\u0107 logiki w post\u0119powaniu jego wzgl\u0119dem naszego narodu. O ile za\u015b dzi\u015b szczerze si\u0119 przyznaje do swoich cel\u00f3w, nie mo\u017cna mu zarzuci\u0107 ob\u0142udy. <\/p>\n\n\n\n

Co do nas samych, to widocznym jest, \u017ce ramy, w kt\u00f3re nas po ca\u0142ym szeregu reform zamkni\u0119to, dzi\u015b ju\u017c nie wystarcz\u0105 do normalnego rozwoju narodowego i cywilizacyjnego. Te resztki praw, kt\u00f3rych nam jeszcze nie wydarto, nie mog\u0142yby wystarczy\u0107 do \u017cycia nawet znacznie ni\u017cej od nas stoj\u0105cemu narodowi. Warunki wi\u0119c \u017cycia musz\u0105 w ustroju naszym wywo\u0142ywa\u0107 zmiany chorobliwe, kt\u00f3rych zreszt\u0105 nie brak, jak to ka\u017cdy przyzna\u0107 musi. Gdyby rz\u0105d rosyjski nie posun\u0105\u0142 si\u0119 ju\u017c w swych wrogich dzia\u0142alno\u015bciach ani kroku naprz\u00f3d, to my przy tych wi\u0119zach, kt\u00f3re nas obecnie kr\u0119puj\u0105, przy dzisiejszej administracji, szkole, cenzurze i policji, przy n\u0119dzy ekonomicznej naszej inteligencji i warstw ludowych, musimy coraz bardziej upada\u0107, by ostatecznie zgin\u0105\u0107. Coraz silniejsze b\u0119d\u0105 objawy zwyrodnienia fizycznego i duchowego, coraz cz\u0119stsze wypadki upodlenia i odst\u0119pstwa. Coraz g\u0142\u0119biej b\u0119dziemy ton\u0119li w tym bagnisku, w kt\u00f3rym ugrz\u0119\u017ali\u015bmy wskutek r\u00f3\u017cnych przyczyn, dop\u00f3ki ostatni Polak, kt\u00f3remu s\u0119p nie wy\u017car\u0142 m\u00f3zgu – rzuciwszy naok\u00f3\u0142 wzrokiem rozpaczliwym, nie zawo\u0142a ju\u017c naprawd\u0119: Finis Poloniae!<\/p>\n\n\n\n

Roman Dmowski<\/strong><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Polityka narodowa w g\u0142\u00f3wnych swoich zasadach nie mo\u017ce by\u0107 ani pozna\u0144sk\u0105, ani galicyjsk\u0105, ani warszawsk\u0105 – musi ona by\u0107 og\u00f3lnopolsk\u0105. Odpowiednio do po\u0142o\u017cenia politycznego ka\u017cdej dzielnicy, musimy uznawa\u0107 rozmaity stosunek do rz\u0105d\u00f3w zaborczych, musimy si\u0119 godzi\u0107 na rozmaite odpowiadaj\u0105ce warunkom miejscowym \u015brodki dzia\u0142ania, ale nie zmienia to w niczym tej og\u00f3lnej zasady, wed\u0142ug kt\u00f3rej ka\u017cdy […]<\/p>\n","protected":false},"author":3,"featured_media":10231,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[41,74],"tags":[],"class_list":["post-10230","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-historia-i-idea","category-poczatki-mysli"],"yoast_head":"\n