Po upadku powstania styczniowego i nasileniu represji w Królestwie Polskim, to Galicja – jako jedyny region zaborów z autonomią polityczną – stała się centrum legalnej działalności politycznej Polaków. Monarchia habsburska, choć daleka od demokracji, oferowała ramy instytucjonalne umożliwiające udział w życiu publicznym: m.in. austriacką Radę Państwa w Wiedniu oraz Sejm Krajowy we Lwowie. Oba ciała […]
Na przełomie XIX i XX wieku Królestwo Polskie (formalnie część Imperium Rosyjskiego) znalazło się pod silnym naciskiem władz carskich, które sukcesywnie zaostrzały politykę rusyfikacji. Wystarczy wspomnieć, że od lat 80. XIX w. wszystkie elementy szkolnictwa publicznego były kontrolowane przez kuratoria, podręczniki obowiązkowo drukowano w języku rosyjskim, a pensje nauczycieli uzależniano od wiernego wykonywania nakazów administracji. […]
Marian Seyda urodził się 7 lipca 1879 roku w Poznaniu, będącym wówczas częścią zaboru pruskiego. Wychowany w rodzinie o silnych tradycjach patriotycznych, od najmłodszych lat kształtował w sobie świadomość narodową oraz poczucie obowiązku wobec sprawy polskiej. Jego brat, Zygmunt Seyda, również odegrał istotną rolę w polskim życiu politycznym i publicznym, co świadczy o silnym zaangażowaniu […]
Witold Teofil Staniszkis urodził się 20 grudnia 1880 roku w Mariampolu w rodzinie o litewskich korzeniach. Jego ojciec, Wincenty, był nauczycielem greki, ale również aktywnym działaczem litewskiego ruchu narodowego. Matka, Weronika ze Szmitów, zmarła wcześnie, a jej siostra Anna została drugą żoną Wincentego. Choć rodzina miała związki z litewskim środowiskiem narodowym, Witold od młodości kierował […]
“Pisma polityczne” Jana Ludwika Popławskiego to jedna z tych książek, które pozwalają lepiej zrozumieć, czym był i jak kształtował się nowoczesny ruch narodowy w Polsce. Zebrane teksty publicystyczne i analityczne tego wybitnego ideologa Narodowej Demokracji ukazują nie tylko program polityczny, ale przede wszystkim światopogląd, który legł u podstaw myślenia o polskiej państwowości, tożsamości i obowiązkach […]
Stanisław Głąbiński był jedną z najbardziej wpływowych postaci polskiego życia politycznego i akademickiego przełomu XIX i XX wieku. Urodzony 25 lutego 1862 roku w Skolem, w Karpatach, na ziemiach zaboru austriackiego, wyrastał w rodzinie o silnych tradycjach patriotycznych. Jego ojciec, Jan Głąbiński, wywodził się z Nowego Targu i miał za sobą udział w jednym z […]
Straż Narodowa, działająca w Polsce w latach 1923–1927, była organizacją o wyraźnym charakterze paramilitarnym i ideologicznym, silnie związaną ze środowiskiem Narodowej Demokracji. Jej powstanie i rozwój należy analizować w szerszym kontekście politycznym burzliwych lat 20. XX wieku. Polska, jako młode państwo odrodzone po 123 latach zaborów, borykała się z problemami strukturalnymi, społecznymi i ideologicznymi. Partie […]
Postać Eweliny (Eliny) Pepłowskiej, choć nieco zapomniana w powszechnej świadomości historycznej, zasługuje na szczególną uwagę jako przykład kobiety zaangażowanej politycznie, społecznie i ideowo w najtrudniejszych momentach historii Polski. Urodzona 10 stycznia 1887 roku w Kijowie, zmarła 19 stycznia 1969 roku w Wejherowie, Pepłowska przez całe swoje życie działała na rzecz niepodległości, patriotyzmu, rozwoju społeczeństwa obywatelskiego […]
“Wielki naród” Adama Doboszyńskiego to książka, która zasługuje na nową uwagę. W czasach, gdy debata publiczna często sprowadza się do prostych haseł i emocjonalnych reakcji, Doboszyński proponuje rzeczowe, przemyślane podejście do sprawy narodowej. Autor, znany ze swojego zaangażowania w życie społeczno-polityczne II Rzeczypospolitej, w “Wielkim narodzie” przedstawia wizję Polski jako wspólnoty organicznej, zakorzenionej w tradycji, […]
Adam Doboszyński urodził się 11 stycznia 1904 roku w Krakowie, w rodzinie ziemiańskiej. Wychowany w atmosferze patriotyzmu i silnych przekonań narodowych, ukończył szkołę średnią w Warszawie, a następnie wyjechał na studia inżynierskie do Francji i Niemiec. Kształcił się w zakresie energetyki, zyskując tytuł inżyniera. Po powrocie do Polski zamieszkał w rodzinnym majątku w Chorowicach. Związał […]
