W niemieckim landzie Szlezwik-Holsztyn muzułmanie zyskają dwa dodatkowe dni wolne z okazji pierwszego dnia Ramadanu oraz Święta Ofiarowania. Porozumienie w tej sprawie podpisano 24 września. Ze strony rządu sygnowała je minister kultury Dorit Stenke z CDU, a ze strony społeczności muzułmańskiej przewodniczący Związku Islamskich Centrów Kultury – Murat Pırıldar.
Wiceprzewodniczący federalnego zarządu VIKZ (Verband der Islamischen Kulturzentren) Muhlis Şahin uznał ten krok za dowód na to, że islam jest dziś częścią niemieckiego życia społecznego, że zakorzenił się głęboko i że praktykują go obywatele urodzeni i wychowani w Niemczech, traktujący ten kraj jako swoją ojczyznę. Przedstawiciele władz określili porozumienie jako akt równego traktowania wspólnot religijnych. Minister Stenke podkreśliła, że ludzie wyznający islam są częścią społeczeństwa i to właśnie potwierdza zawarty układ
W ramach porozumienia zapowiedziano również przygotowania do wprowadzenia religii islamskiej jako zwykłego przedmiotu w szkołach publicznych. Zaznaczono jednak, że konieczne będzie spełnienie określonych warunków, w tym odpowiedniej liczby uczniów oraz dostępności wykwalifikowanych nauczycieli. VIKZ działa w Szlezwiku-Holsztynie od 2014 roku, skupia dwanaście wspólnot i reprezentuje około dwunastu tysięcy członków. Traktat gwarantuje tej organizacji prawo do prowadzenia instytucji kulturalnych i edukacyjnych oraz do kształcenia imamów
Nie wszyscy przyjęli ten krok z entuzjazmem. Susanne Schröter, badaczka islamu i dyrektorka Centrum Badań nad Globalnym Islamem we Frankfurcie, wyraziła wątpliwości w rozmowie z telewizją WELT. Opisała VIKZ jako organizację bardzo konserwatywną i zwróciła uwagę, że niemiecki dialog państwowy z islamem zbyt często koncentruje się na ugrupowaniach o zachowawczych poglądach, pomijając bardziej liberalne czy umiarkowane głosy. Ostrzegła też, że jeśli muzułmanie otrzymają formalne dni wolne z okazji świąt, inne mniejszości mogą zacząć domagać się podobnych uprawnień
Kontrowersje wokół VIKZ nie są nowe. W 2008 roku dziennik Kölner Stadt-Anzeiger przytoczył fragmenty raportu policji z Kolonii z 2006 roku, opartego na źródłach Spuler-Stegemann, w którym organizacji zarzucano postawy antyzachodnie, antydemokratyczne i antysemickie. Twierdzono, że dzieci w koranicznych szkołach VIKZ są bite, że w kazaniach gloryfikuje się świętą wojnę i męczeństwo oraz że istnieje dokument zawierający instrukcje mające na celu ukrywanie nielegalnych działań. VIKZ odrzucił te zarzuty w oficjalnym oświadczeniu, powołując się na ponad trzydziestoletnią działalność w RFN. Podkreślił, że nie uznaje pojęcia świętej wojny w religijnym sensie i że dżihad rozumie wyłącznie jako służbę ludziom. Policja nie znalazła podstaw do wszczęcia postępowania karnego, a raport nie doprowadził do nadzoru ze strony służb ani do zerwania współpracy z władzami.
Religioznawczyni Gerdien Jonker oceniła te zarzuty jako powtarzane od lat i uznała, że pod względem zamknięcia i konserwatyzmu VIKZ nie różni się istotnie od… Kościoła katolickiego. Ministerstwo Integracji Nadrenii Północnej-Westfalii stwierdziło, że nie ma dowodów na to, by VIKZ był organizacją antyzachodnią lub wrogo nastawioną do demokracji. Również tamtejsze ministerstwo spraw wewnętrznych zaprzeczyło, jakoby kiedykolwiek uznało organizację za przeciwnika integracji. VIKZ został nawet publicznie poparty przez Chrześcijańsko-Muzułmańskie Towarzystwo Współpracy Międzyreligijnej
W odpowiedzi na kontrowersje z 2008 roku VIKZ zlecił opracowanie niezależnej ekspertyzy dotyczącej swoich internatów dla młodzieży. Zadanie to powierzono emerytowanej pedagog Ursuli Boos-Nünning. Celem badania było obalenie uprzedzeń i zastrzeżeń ze strony opinii publicznej oraz instytucji państwowych. Wyniki raportu zatytułowanego „Modlitwa i nauka” opublikowano w 2010 roku. Z badania wynikało, że 91 procent uczniów zamieszkało w internatach, by poprawić wyniki w nauce, a 85 procent chciało pogłębić znajomość islamu. Boos-Nünning zauważyła, że młodzież nie postrzega tradycji i otwartości jako sprzecznych wartości. Obawy, że uczniowie trafiają do internatów pod presją rodziców lub że celem jest tworzenie zamkniętych elit, nie potwierdziły się. Nie stwierdzono również prób indoktrynacji religijnej ani politycznej
Z drugiej strony w raporcie wskazano na ograniczoną integrację. Większość uczniów pochodzenia tureckiego miała niewielki kontakt z rówieśnikami spoza wspólnoty. Krytykowano brak nauki kompetencji medialnych i wręcz promowanie abstynencji od mediów. Zwrócono także uwagę na silną kontrolę nad czasem wolnym uczniów i brak ich wpływu na decyzje dotyczące codziennego życia w internatach. Dyskusja o porozumieniu w Szlezwiku-Holsztynie nie dotyczy tylko tego landu ani tylko islamu. To debata o tym jak państwo świeckie ma funkcjonować w wielokulturowym społeczeństwie i jak pogodzić różnorodność religijną z zasadami demokracji otwartości i integracji.
Na razie władze Szlezwiku-Holsztynu zdecydowały się na współpracę z VIKZ jako partnerem posiadającym struktury i doświadczenie. Czy ta decyzja okaże się trafna. pokaże praktyka. Wszystko zależy od tego jak przebiegnie wdrażanie zapisów traktatu szczególnie w szkołach oraz jak społeczeństwo zareaguje na wprowadzenie dodatkowych dni wolnych dla uczniów i pracowników wyznających islam.
